Mỹ và Mexico: Đạt được thỏa thuận sơ bộ về thương mại
Thỏa thuận song phương này có một số điểm đáng chú ý và có sự khác biệt so với thỏa thuận NAFTA cũ.
Thỏa thuận sơ bộ về thương mại giữa Mỹ - Mexico có lợi cho các DN |
Sự khác biệt đầu tiên liên quan đến việc điều tiết mặt hàng ôtô. Các quy tắc điều tiết về thị trường ôtô là một trong những trọng điểm quan trọng và là vấn đề gây tranh cãi trong suốt quá trình đàm phán giữa Mỹ và Mexico. Các phương tiện vận chuyển hiện chiếm tỷ trọng lớn trong thâm hụt thương mại trị giá 69 tỷ USD của Mỹ đối với Mexico và đây được coi là trọng tâm đàm phán của Tổng thống Donald Trump nhằm thu hẹp mức thâm hụt thương mại này.
Theo thỏa thuận mới, các phương tiện vận chuyển nhập khẩu vào Mỹ phải đáp ứng yêu cầu 75% tỷ lệ linh kiện có nguồn gốc từ Mỹ hoặc Mexico, cao hơn so với mức yêu cầu hiện nay của NAFTA là 62,5%. Thỏa thuận mới cũng bổ sung yêu cầu 40 - 45% linh kiện tự động được sản xuất bởi những người lao động có mức lương tối thiểu 16 USD/giờ. Với việc đặt ra các yêu cầu mới này, một số hoạt động sản xuất bộ phận ôtô đang đặt tại các nước thứ 3, trong đó có Trung Quốc sẽ phải chuyển về Mỹ hoặc Mexico. Bên cạnh đó, việc thắt chặt quy định về lao động có thể chuyển một số hoạt động sản xuất phụ tùng ôtô trở lại Mỹ từ Mexico và tăng lương tại Mexico.
Một điểm khác cũng gây tranh cãi giữa các bên liên quan đến điều khoản chấm dứt thỏa thuận hay còn gọi là điều khoản hoàng hôn “sun set clause” để cho phép các bên thường xuyên đàm phán xem xét lại, nâng cấp và gia hạn hiệp định. Điều khoản hoàng hôn có ý nghĩa trong việc bảo vệ các nhà đầu tư, những người luôn mong muốn hiệp định thương mại phải ổn định. Theo sự thống nhất của 2 bên, hiệp định này sẽ kéo dài 16 năm và được rà soát lại mỗi 6 năm/lần. Nếu rà soát mỗi 6 năm bao gồm kết luận về việc thỏa thuận nên được sửa lại mới, thỏa thuận sẽ được gia hạn thêm 16 năm khác tính từ thời điểm sửa mới. Nếu kết luận rà soát quyết định rằng cần phải đàm phán lại thỏa thuận, các bên tham gia thỏa thuận sẽ gặp nhau hàng năm để đàm phán đi đến thỏa thuận về gia hạn thêm 16 năm nữa.
Liên quan đến các quy định về quyền sở hữu trí tuệ, thỏa thuận mới sẽ tăng cường mức độ bảo hộ của Mỹ đối với bản quyền, đồng thời gia tăng một số biện pháp bảo vệ bản quyền trong môi trường mạng. Đây là một bước tiến khi phiên bản NAFTA rõ ràng chưa có nhiều quy định liên quan đến bảo vệ trí tuệ và bản quyền sở hữu dưới thời đại công nghệ số.
Ngoài ra, Mexico đã đồng ý loại bỏ các quy định giải quyết tranh chấp đối với một số trường hợp chống bán phá giá, một động thái có thể làm phức tạp các cuộc đàm phán với Canada, vốn vẫn theo đuổi phương pháp này.
Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer mô tả thỏa thuận thương mại Mỹ – Mexico sơ bộ vừa đạt được là một bước tiến mới với khả năng tạo ra việc làm mới ở cả Mỹ và Mexico. Thỏa thuận này cũng bao gồm những điều khoản hiện đại và có thể thực thi về yêu cầu lao động, sở hữu trí tuệ, dịch vụ tài chính và thương mại ôtô, những điều khoản được cho là tốt hơn bất kỳ thỏa thuận nào khác trong lịch sử.
Về phía Mexico, Tổng thống Nieto cho biết thỏa thuận thương mại sơ bộ Mỹ – Mexico vừa đạt được là điều tích cực cho cả hai nước và ông cũng tán dương ông Trump vì giải pháp chính trị này. Ông Nieto nói rằng ông hy vọng Canada sẽ quay lại bàn đàm phán để biến thỏa thuận này thành một hiệp định ba bên.
Cơ hội cho việc hoàn thiện thỏa thuận NAFTA với sự tham gia của 3 bên đang khá tích cực khi ngày 22/8, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland cho biết bà rất hài lòng về khả năng Mỹ và Mexico đạt được những tiến bộ trong các cuộc đàm phán sửa đổi NAFTA và khẳng định Canada mong đợi sẽ tham gia trở lại các cuộc đàm phán để sớm đạt được một thỏa thuận NAFTA mới.
Diễn biến khả quan của cuộc đàm phán đã mang lại hiệu ứng tích cực trên các thị trường tài sản tại cả Mỹ và Mexico. Tại Mỹ, trong ngày 27/8, chỉ số Dow Jones tăng 211,54 điểm (tương ứng 0,82%) khi cổ phiếu Caterpillar và Boeing tăng vọt tương ứng 2,5% và 1,3%. Hai cổ phiếu này được xem là khá nhạy cảm với thông tin thương mại vì có hoạt động ở nước ngoài. Ngoài ra, cổ phiếu các hãng ô tô như Ford, General Motors và Fiat Chrysler cũng đồng loạt khởi sắc. Đáng chú ý hơn, chỉ số Nasdaq Composite tiến thêm 70,42 điểm (tương ứng 0,89%) và phá ngưỡng 8,000 điểm lần đầu tiên trong lịch sử, nhờ đà tăng của nhóm cổ phiếu Facebook, Amazon, Netflix và Alphabet. Chỉ số S&P 500 tăng 18,37 điểm (tương ứng 0,64%) lên mức kỷ lục mới, trong đó nguyên vật liệu và tài chính là hai lĩnh vực có thành quả tốt nhất. Trong khi đó, tại Mexico, đồng Peso của Mexico đã tăng thêm 1,2% so với đồng USD.