Nâng tầm hội đồng quản trị từ thành viên độc lập

Thành viên độc lập tăng, hiệu quả tăng

Ông Trần Văn Dũng - Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cho rằng, quản trị công ty (QTCT) là nội dung rất quan trọng trong quá trình hoạt động và phát triển DN. Quản trị tốt sẽ tạo nên sự hài hòa trong các mối quan hệ giữa HĐQT, ban giám đốc với các cổ đông và các bên liên quan. Từ đó tạo nên định hướng phát triển và kiểm soát quá trình phát triển của DN.

Quản trị tốt sẽ tăng cường uy tín và vị thế của DN, tăng cường khả năng tiếp cận của DN với nguồn vốn từ bên ngoài, tạo nền tảng cho DN phát triển bền vững. “Trong QTCT, HĐQT được xem là yếu tố cốt lõi, đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng và duy trì các nguyên tắc QTCT hiệu quả”, ông Dũng nhấn mạnh.

Quản trị tốt sẽ tăng cường uy tín và vị thế của DN. (Ảnh: PV)

Đồng tình với nhận định này, bà Anne E. Molyneux, chuyên gia tư vấn đến từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) cho rằng, khuôn khổ QTCT phải đảm bảo định hướng chiến lược của công ty, giám sát có hiệu quả công tác quản lý của HĐQT và trách nhiệm của HĐQT với công ty và cổ đông. Vai trò của HĐQT là lãnh đạo công ty một cách thận trọng và kiểm soát hiệu quả…

Bởi theo bà Anne, đây là bộ phận luôn thực hiện nhiệm vụ vì lợi ích tối cao của công ty và cổ đông. Họ là những người xây dựng mục tiêu, phát triển tầm nhìn và giá trị công ty. Đồng thời là người định hướng chiến lược, giám sát quản lý, QTCT, đảm bảo thực thi kiểm soát.

Chính vì vậy, thành viên trong hội đồng này phải là những người có năng lực và kinh nghiệm phù hợp. Song để có được những quyết sách đúng đắn vì lợi ích chung của công ty và cổ đông, trong HĐQT cần phải có thành viên độc lập. Bởi thành viên này là người có khả năng đưa ra ý kiến độc lập và khách quan tại mọi thời điểm, không chịu sự tác động chi phối đến các quyết định hoặc xung đột lợi ích.

Lấy dẫn chứng về sự cần thiết phải có thành viên HĐQT độc lập từ kinh nghiệm của Hong Kong, bà Anne cho biết, nghiên cứu 1.184 công ty trong rổ chỉ số Hang Sen và các báo cáo thường niên đã phát hiện, chất lượng quản trị của HĐQT được cải thiện khi số lượng thành viên HĐQT độc lập chiếm ít nhất 50% tổng số thành viên. Chính vì vậy, đã có 77% HĐQT của các công ty Hong Kong lượng thành viên độc lập chiếm 1/3 số lượng thành viên HĐQT và thành viên độc lập này có vai trò chủ chốt trong tất cả các tiểu ban HĐQT.

Thành viên HĐQT độc lập cũng được cho là chìa khóa giải quyết xung đột lợi ích giữa cổ đông lớn và cổ đông nhỏ. Bởi thành viên HĐQT độc lập tạo được đối trọng với các cổ đông lớn ở HĐQT, bảo vệ lợi ích chung cũng như cổ đông nhỏ, họ mang đến góc nhìn từ bên ngoài về chiến lược kiểm soát, mang đến kỹ năng và kiến thức mới cho công ty. Họ khách quan trong việc lắng nghe để hóa giải những bất đồng trong ban lãnh đạo công ty.

Ngoài ra họ còn có thể tận dụng quan hệ bên ngoài để tạo lợi thế trong hoạt động kinh doanh. “Có bằng chứng cho thấy, tỷ lệ tham gia của thành viên HĐQT độc lập càng cao thì chỉ số ROA, ROE của công ty càng được cải thiện” bà Anne cho hay.

DN muốn, nhưng khó kiếm

Với tư cách là thành viên thị trường chứng khoán, đại diện Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam (PVFC), ông Nguyễn Khuyến Nguồn tỏ ra tâm đắc với nhiều diễn giả nói về vai trò của thành viên HĐQT độc lập. Bởi theo ông, đây là xu thế tất yếu trong QTCT của thế giới.

“Hiện PVFC đang xây dựng tiêu chí cho thành viên HĐQT độc lập hướng tới tương lai gần sẽ có thành viên này. Việc triển khai không gặp trở ngại gì nhưng lại là khó khăn bởi đối với TCTD, việc tìm kiếm những người có đủ điều kiện, tiêu chuẩn và kinh nghiệm để trở thành thành viên HĐQT độc lập là rất khó khăn”, ông Nguồn trăn trở. Đây cũng là điều mà nhiều DN và ngân hàng đang đau đầu khi muốn nâng cao tính minh bạch và chất lượng của HĐQT.

Một cái khó với các DN Việt Nam hiện nay trong vấn đề đưa thành viên HĐQT độc lập vào QTCT xuất phát từ phần lớn Công ty cổ phần trưởng thành từ mô hình công ty gia đình nên chưa thoát khỏi tư tưởng gia đình trị. Một số công ty khác dù đã cổ phần hóa nhưng vẫn kết cấu cổ đông lớn là vợ, bố, mẹ, anh em... Do vậy, QTCT vẫn mang nặng tính gia đình trị.

“Nhân sự giỏi vào công ty này chỉ thời gian ngắn là chạy ngay vì không chịu đựng được cách quản lý kiểu gia đình của các công ty đó. Nên công ty đó cũng chỉ phát triển đến một chừng mực nào đó rồi dừng lại. Đã có nhiều công ty rất bối rối và không tìm được nguyên nhân từ đâu”, ông Phạm Quang Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần TASCO cho biết.

Riêng với TASCO, năm 2011, công ty đã chủ động muốn thuê thành viên HĐQT độc lập để trình đại hội cổ đông bổ nhiệm bởi theo ông, các thành viên này sẽ giúp công ty nâng cao hiệu quả hoạt động và minh bạch hơn. “Đại hội cổ đông tới, chúng tôi sẽ bổ nhiệm được thành viên HĐQT độc lập”, ông Dũng quả quyết.

Dương Công Chiến