Ngân hàng giảm lãi: Mừng và lo!

	Ảnh minh họa

Bức tranh lợi nhuận ngân hàng ngày càng rõ nét hơn khi sau Tết, có thêm nhiều ngân hàng công bố kết quả hoạt động quý IV và cả năm 2012. Theo đó, khá nhiều ngân hàng không đạt kế hoạch kinh doanh trong năm qua.

Thực ra, các ngân hàng đã dự đoán được tình hình này ngay từ nửa đầu năm 2012. Tín dụng tăng trưởng ì ạch trong khi nguồn thu từ tín dụng vẫn là nguồn thu chủ đạo của hầu hết các ngân hàng, nhất là với những ngân hàng vừa và nhỏ. Đó là chưa kể, năm qua, các ngân hàng liên tục giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ cộng đồng DN.

Trong khi đó, thu từ hoạt động dịch vụ cũng chẳng khá khẩm gì hơn khi trong bối cảnh các hoạt động kinh tế không mấy sôi động, DN phá sản hàng loạt. Mọi năm, các ngân hàng còn thu lãi lớn từ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại tệ. Song năm nay, kinh doanh ngoại tệ cũng chẳng được là bao, thậm chí nhiều ngân hàng còn lỗ nặng từ hoạt động kinh doanh vàng.

Đặc biệt, năm qua nhiều ngân hàng còn phải bỏ ra cả trăm, cả ngàn tỷ đồng để trích lập đủ dự phòng rủi ro theo yêu cầu của NHNN. Thực ra, quy định trích lập dự phòng rủi ro trong kinh doanh tiền tệ của các TCTD không phải bây giờ mới có, nhưng do áp lực lợi nhuận từ các cổ đông cũng để “đánh bóng” thương hiệu, không hiếm ngân hàng cố tình che giấu nợ xấu, không trích lập đủ dự phòng rủi ro để gia tăng lợi nhuận.

Nay, sau khi phải trích lập đủ dự phòng rủi ro, bức tranh lợi nhuận đã phản ánh đúng thực chất hơn và có nghĩa, hệ thống ngân hàng cũng sẽ minh bạch, lành mạnh hơn. Đó là một điều đáng mừng.

Song sự sụt giảm lợi nhuận của các ngân hàng không phải không có nỗi lo. Hiện nguồn vốn ngân hàng được ví như huyết mạch của nền kinh tế, kích thích, thúc đẩy sản xuất - kinh doanh và khuyến khích tiêu dùng. Thế nhưng, khi lợi nhuận giảm mạnh do các ngân hàng phải dùng vốn vá lại những “lỗ hổng” để lại từ nhiều năm qua thì tất yếu, việc đầu tư cho xã hội cũng sẽ giảm sút.

Lợi nhuận giảm mạnh cũng sẽ thu hẹp dư địa hạ lãi suất cho vay của các ngân hàng, bởi ngân hàng không thể chịu lỗ để chia sẻ với DN được. Bởi vậy, sẽ không có gì đảm bảo người vay vốn làm ăn tới đây sẽ dễ dàng, khi mà lợi nhuận ngân hàng giảm mạnh. Các nhà kinh tế dự báo, các ngân hàng sẽ phải xử lý những vấn đề của mình ít nhất trong hai năm tới.

Vẫn biết việc các ngân hàng giảm lãi hiện nay để cơ cấu lại cho mạnh hơn, nhưng nó cũng đặt ra một bài học rất nghiêm túc về tính kỷ luật thị trường. Không thể cứ cho vay, sau đó thiếu kiểm soát và khi khó khăn lại trông chờ vào sự hỗ trợ của NHNN.

Nền kinh tế những năm trước đây có nhiều thời điểm tỷ lệ tín dụng lên đến hơn 130% trên GDP, ẩn chứa quá nhiều rủi ro từ việc tăng trưởng dựa vào vốn. Khi toàn xã hội đang lao vào đầu tư với lòng tham tối đa hóa lợi nhuận, thì rất cần các nhà quản trị ngân hàng phải tỉnh táo để ghìm cương “con ngựa” bất kham khát vốn.

Điều này đúng với lý thuyết đồng chu kỳ trong kinh tế, tức là nhà quản trị giỏi phải biết làm lệch pha chu kỳ tăng trưởng kinh tế với chu kỳ tăng trưởng tín dụng để không diễn ra cùng một thời điểm. Khi người đi buôn đang thu được nhiều lợi nhuận, khát vốn, thì ngân hàng phải biết điểm dừng để củng cố các vấn đề nội tại còn yếu kém của mình, đến khi nhu cầu kinh doanh giảm xuống ngân hàng đủ mạnh để hỗ trợ vốn cho kinh doanh.

Nguyễn Đức