Ngân hàng trợ lực tái canh cà phê

Vướng từ quy định của Bộ

Cà phê Việt Nam đứng thứ hai thế giới về sản lượng xuất khẩu và cà phê Tây Nguyên đã được xuất khẩu đi 70 nước trên thế giới. Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), đã có 120 nghìn ha trên con số 580 nghìn ha canh tác đang thuộc diện bị già cỗi. Vì thế cây cà phê cần phải được tái canh gấp.

Lãnh đạo Bộ cho rằng, cần nhanh chóng xây dựng vườn cà phê khoẻ và tốt, quan trọng nữa là phải có chính sách hỗ trợ vốn cho người tái canh cà phê (TCCP). Xác định vai trò chủ lực dẫn vốn khu vực nông nghiệp nông thôn nói chung, Tây Nguyên nói riêng, Agribank đã chủ động triển khai chương trình TCCP. Vào tháng 5/2013, Agribank đã ký thoả thuận với UBND tỉnh Đăk Lăk, Lâm Đồng và Tổng công ty Cà phê cam kết dành 12.000 tỷ đồng trong 3 năm (từ 2012 – 2015) để cho vay TCCP với thời hạn cho vay tối đa 10 năm, lãi suất ưu đãi thấp hơn lãi suất thông thường 2%/năm. Thời điểm đó chương trình này đã nhận được đánh giá cao của Ban lãnh đạo NHNN, Ban Chỉ đạo Tây Nguyên…

Công tác tuyên truyền về chương trình tại địa phương chưa cụ thể và chi tiết nên các hộ dân chưa hiểu rõ sự cần thiết của việc TCCP

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, chương trình gặp nhiều khó khăn. Sau hai năm thực hiện, theo lãnh đạo Agribank dư nợ TCCP mới đạt hơn 585 tỷ đồng. Là một trong những chi nhánh triển khai cho vay TCCP đồng thời cũng là đơn vị giải ngân tốt nhất gần 500 tỷ đồng, nhưng theo Giám đốc Agribank chi nhánh Lâm Đồng Nguyễn Văn Chiểu, kết quả trên vẫn chưa như kỳ vọng của NH. Chương trình đang gặp nhiều vướng mắc về quy hoạch chi tiết, diện tích TCCP đến từng thôn xã, quy trình chuẩn để TCCP…

Hiện chưa có tài liệu chi tiết phù hợp trong các trường hợp tái canh khác nhau. Ví dụ cây cà phê không sâu bệnh có thể cải tạo chứ không nhất thiết phải chặt bỏ. Nhưng theo quy định của Bộ NN&PTNT, người dân thực hiện TCCP vẫn phải nhổ lên trồng ngắn ngày trong 3 năm. Quy định này không thiết thực nên người dân không làm. Vì vậy, theo đánh giá của ông Chiểu quy trình chuẩn cho từng trường hợp một rất là quan trọng.

Để khắc phục điều này, trước khi “chờ” Bộ NN&PTNT có ý kiến, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có quy định tạm thời về quy trình TCCP già cỗi để dân biết đối với cây không sâu bệnh thực hiện ra sao, cây cà phê sâu bệnh xử lý thế nào. Quy định này rất phù hợp, thiết thực. Đó cũng là yếu tố giúp cho Agribank giải ngân cho vay TCCP tốt nhất so với các tỉnh khu vực Tây Nguyên.

Tuy nhiên, một nguyên nhân nữa khiến cho vay TCCP khó khăn là do việc TCCP cần vốn đầu tư lớn nhưng tài sản trên đất của nông dân như nhà cửa, vườn cà phê chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu. Dẫn đến NH rất khó khăn trong việc xác định giá trị tài sản bảo đảm và thực hiện hợp đồng thế chấp. Giá chuyển nhượng vườn cà phê thực tế rất cao nhưng khi NH xác định giá để thế chấp thì chỉ được tính theo giá đất nông nghiệp do UBND tỉnh công bố hàng năm. Bên cạnh đó, do công tác tuyên truyền về chương trình tại địa phương chưa cụ thể và chi tiết nên các hộ dân chưa hiểu rõ sự cần thiết của việc TCCP…

Đã có điểm tựa cho nhà nông

Có thể nói, cơ chế tín dụng đặc thù có ý nghĩa rất quan trọng đối với nông dân vay TCCP. Đa phần những hộ trồng cà phê là những hộ trồng độc canh nên trong thời gian tái canh, nguồn thu nhập bị giảm và nếu không có cơ chế tín dụng đặc thù chương trình sẽ khó khả thi...

Đồng vốn NH phục vụ TCCP càng hiệu quả khi có bản kế hoạch phát triển chi tiết rõ ràng

Trước thực tế này, NHNN đã khẩn trương trình Chính phủ đề án cho vay TCCP. Đến tháng 3/2015 Đề án đã được chấp thuận. Đến giữa tháng 5/2015, Thống đốc NHNN đã có văn bản chỉ đạo NHTM về việc triển khai TCCP và văn bản hướng dẫn Agribank triển khai chính sách cho vay TCCP tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên giai đoạn 2014 – 2020.

Văn bản này nêu rõ cơ chế chính sách tín dụng, mức cho vay do khách hàng và Agribank thỏa thuận, nhưng tối đa là 150 triệu đồng/ha, thời hạn cho vay tối đa 8 năm. Đối với phương pháp trồng TCCP mức cho vay tối đa là 80 triệu đồng/ha, thời hạn 4 năm. Lãi suất cho vay trong thời gian ân hạn trả nợ gốc và lãi sẽ do NHNN công bố hàng năm trên cơ sở mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ của NHNN và lãi suất huy động bằng VND kỳ hạn 12 tháng của Agribank nhưng không vượt quá 7%.

Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) Võ Minh Tuấn cho biết, NHNN đã có văn bản đề nghị Bộ NN&PTNT và UBND 5 tỉnh khu vực Tây Nguyên cùng với hệ thống NH khẩn trương triển khai, đưa đồng vốn TCCP đến cho DN, hộ gia đình và cá nhân có diện tích canh tác được Bộ NN&PTNT phê duyệt để triển khai trong chương trình này.

Ông Tuấn cho biết thêm về cơ chế cho vay, NHNN sẽ căn cứ vào quy hoạch của Bộ NN&PTNT. Cụ thể, căn cứ vào diện tích TCCP và lộ trình tái canh từng năm, ngành NH sẽ tài trợ từ 70% - 80% vốn cho người sản xuất có thể là cá nhân, DN. Tuy nhiên, ông Tuấn cũng khuyến nghị, từng gia đình, DN cũng phải tính toán làm sao có nguồn vốn tự có từ 20-30% để tham gia vào TCCP, giúp cho ngành cà phê phát triển bền vững.

Từ kinh nghiệm cho vay chương trình này, ông Chiểu khuyến nghị các hộ nông dân nên thực hiện giải pháp làm cuốn chiếu. Theo ông Chiểu, các hộ nông dân mỗi lần thực hiện tái canh nên làm 1/3 diện tích cà phê. Như vậy trong lúc chờ số cà phê trồng mới có thu hoạch thì vẫn có cà phê cũ, dù năng suất thấp nhưng vẫn duy trì thu nhập.

Ngoài ra, để đồng vốn NH phục vụ tái canh, cải tạo giống cà phê được hiệu quả hơn nữa, lãnh đạo Agribank kiến nghị với Bộ NN&PTNT và UBND các tỉnh Tây Nguyên công bố rộng rãi quy hoạch chi tiết diện tích, lộ trình thực hiện TCCP theo từng năm và từng địa bàn. Bộ NN&PTNT sớm ban hành quy trình TCCP bằng phương pháp ghép chồi. Bộ cần có chế tài bắt buộc tái canh hoặc chuyển sang trồng cây khác đối với vườn cà phê bị bệnh.

Lãnh đạo Agribank cũng khuyến nghị, để đảm bảo phát triển cà phê trên địa bàn ổn định bền vững, UBND các tỉnh làm đầu mối phối hợp liên kết giữa các nhà thực hiện tiêu thụ cà phê cho hộ trồng cà phê thông qua hợp đồng, chuỗi liên kết giá trị…