Ngày hội sách Việt Nam: Bây giờ là vấn đề “Đọc có văn hóa!”
Theo như chia sẻ của nhà văn Hồ Thị Hải Âu trong buổi tọa đàm về văn hóa đọc dành cho sinh viên vào đầu tháng Tư này tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội, thì: “Bạn nên xác định rõ mục đích khi đọc sách. Theo đó, có thể tạm phân loại làm ba nhóm cơ bản đó là: (1) Đọc để giải trí; (2) Đọc bắt buộc (đọc cưỡng bức) là nhóm sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu vân vân; (3) Đọc vì đam mê hiểu biết, khám phá thế giới, khoa học, triết học, nghệ thuật vân vân.
Xác định rõ nhu cầu, sẽ giải quyết được rất nhiều băn khoăn của các bạn trẻ hiện nay như: Nên đọc cuốn sách nào? Cuốn sách nào là cần thiết nhất với bản thân hiện nay? Và rất nhiều vấn đề liên quan đến tri thức và phương pháp đọc sách sao cho hiệu quả và bổ ích”.
Nhà văn, nhà báo Hồ Thị Hải Âu hiện công tác tại Thời báo Ngân hàng, gần đây, chị được công chúng biết đến là một người có tư duy logic, cách tân trong quan điểm giáo dục. Đặc biệt, chiến lược đưa con vào trường Đại học Harvard của chị đã thành công khi con gái Lã Hồ Thị Minh Khuê nhận được học bổng 100% của ngôi trường danh giá nhất thế giới này trong suốt 4 năm bậc đại học 2014 – 2018.
Từ khi con gái còn nhỏ, chị đã hướng dẫn con gái rất kỹ về việc nên đọc sách gì và đọc như thế nào: “Cho đến khi Minh Khuê chính thức gia nhập cộng đồng Harvard University, em ấy đã đọc cả nghìn cuốn sách. Thế nhưng, hồi em ấy còn bé, mình không chủ trương thúc giục con phải đọc nhiều (số lượng đầu sách) mà lưu ý nên đọc chậm để hiểu và lĩnh hội, ngấm và thấm kiến thức của sách mang tới. Có những cuốn sách mà tác giả đã dành cả cuộc đời nghiên cứu, trải nghiệm… thế thì sao bạn có thể thấu đạt khi chỉ dành đọc trong vài giờ hay vài ngày?
Có những cuốn sách chúng ta phải xem nó như chìa khóa để mở ra cuốn sách khác và có những cuốn sách chúng ta đọc nửa chừng phải dừng lại để tìm hiểu về những khái niệm trong sách đó đưa ra mà bản thân mình không hiểu được. Lúc đó, một cuốn sách khác sẽ lý giải về khái niệm đó cho bạn. Cứ như thế, chúng ta mới có khả năng mở dần cánh cửa của kho báu tri thức nhân loại thông qua hoạt động đọc”.
Khi được hỏi về việc đánh giá thế nào về văn hóa đọc ở nước ta hiện nay? Liệu chúng ta đã thực sự có văn hóa đọc? Nhà văn Hồ Thị Hải Âu trao đổi thẳng thắn: “Bây giờ không nên băn khoăn với khái niệm văn hóa đọc nữa, nó không còn tính thời đại; bây giờ lại là một quan tâm khác nên được xem xét, đó là bạn đang đọc gì? và bạn nên đọc (một cách) có văn hóa. Bạn có thể nhìn thấy một người ngồi cặm cụi đọc sách, tạp chí thậm chí bây giờ là đọc qua điện thoại, qua máy tính tiện ích... chúng ta có thể khẳng định rằng họ đang đọc, nhưng họ đọc gì, đó mới là điều đáng bàn.
Chuyện đọc hiện nay đã là chuyện không phải bàn, nó là hoạt động mang tính nhu cầu của mọi cá nhân trước hết là để thu nhận thông tin. Sách và các sản phẩm dành cho việc đọc hiện là một dòng sản phẩm thương mại có phân đoạn thị trường rộng, có cả sản phẩm tốt và xấu, lẫn lộn. Trên thị trường có rất nhiều sách, tạp chí và vô số trang web trên mạng có nội dung không lành mạnh, đây là nguy cơ khiến bạn trẻ có thể bị sa đà vào những sản phẩm văn hóa hấp dẫn nhưng thiếu lành mạnh (như dòng tiểu thuyết ngôn tình đang gây sốt) có thể dẫn đến tình trạng nghiện đọc loại tiểu thuyết sướt mướt này.
Do đó, để đọc (một cách) có văn hóa, mỗi cá nhân cũng như xã hội cần nâng cao sức đề kháng nội lực, lòng tự tôn và tỉnh táo để là bộ lọc cho chính bản thân và xã hội”.
Nhấn mạnh về vấn đề điện thoại, mạng ineternet có nhiều người băn khoăn rằng: Hiện nay nhiều cha mẹ đã cho con trẻ sử dụng điện thoại và các trò chơi trên máy tính quá sớm, quá nhiều thời gian trong ngày, vậy làm thế nào để tạo nên một thế hệ trẻ yêu sách và có văn hóa đọc.
Chị Hải Âu cho rằng: “Mỗi người mẹ có cách thức để giáo dục con cái, điện thoại thông minh hay mạng internet là sản phẩm công nghệ mang tính cách mạng của nhân loại, nó rất hữu ích, nhưng nếu lạm dụng nó, thì đơn giản là bạn sẽ bị lệ thuộc và bị nó thao túng, với trẻ nhỏ hệ lụy này là vô cùng trầm trọng! Còn việc tạo cho các em nhỏ hoạt động, thói quen đọc sách ngay từ khi còn nhỏ là tốt, nhưng ở lứa tuổi đó việc giáo dục về trực quan sinh động sẽ tốt hơn rất nhiều. Nếu đứa trẻ của bạn không ham mê đọc sách ở tuổi lên 5 - 6, điều đó không vấn đề gì cả.
Bạn hãy đưa con ra vườn để ngắm nhìn, quan sát một bông hoa hồng chẳng hạn. Nói với con vì sao chúng ta lại có được một bông hoa hồng đẹp và thơm đến vậy. Rồi cùng con trồng một mầm cây nhỏ, hàng ngày cùng con quan sát sự lớn lên của nó.
Cứ thế, trẻ sẽ được bồi đắp tâm hồn mình một cách rất trực quan, thực tế và khoa học. Chúng ta cần dạy trẻ học cách cảm nhận cuộc sống sinh động như vậy. Còn nếu bạn muốn con mình cũng có được thói quen, đam mê đọc sách thì bạn hãy tạo dựng thói quen đam mê ấy… cho chính bản thân trước đã. Con của bạn sẽ nhìn đấy để học theo. Trẻ con luôn thích bắt chước những gì người lớn làm và nếu nó được khen ngợi thì nó càng hứng thú hơn”.
Văn hóa đọc hay đọc có văn hóa quả là vấn đề cần xác định rõ trong giai đoạn hiện nay.