“Nghịch lý” điều hành giá xăng dầu
Doanh nghiệp thêm sức ép
Kể từ 17h ngày 13/8, giá xăng đã tăng thêm 1.100 đồng/lít lên 23.000 đồng/lít; giá các mặt hàng dầu cũng tăng từ 500-800 đồng/lít/kg. Bộ Tài chính tính toán rằng, chênh lệch giá cơ sở và giá bán lẻ trước đó đã vượt quá 1.400 đồng/lít đối với xăng A92. Cho nên, mức điều chỉnh như kể trên đã phải “cơi” thêm 300 đồng từ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Như vậy, chỉ trong vòng chưa đầy 1 tháng, xăng dầu đã có 3 lần tăng giá.
Việc xăng dầu tăng giá liên tiếp liệu có làm bất ổn kinh tế vĩ mô quay trở lại đang là câu hỏi của dư luận hiện nay. Đánh giá ảnh hưởng trên thực tế, việc giá xăng đã tăng gần 12% trong gần một tháng qua đang tác động rất lớn đến nền kinh tế. Trong 8 ngành, lĩnh vực sản xuất có tỷ trọng chi phí về xăng dầu lớn nhất, giá thành một số sản phẩm, dịch vụ có thể tăng từ 1-5% sau 3 lần tăng giá xăng dầu vừa qua.
Mặc dù theo công thức mà Bộ Tài chính từng công khai trước dư luận, nếu giá xăng dầu tăng khoảng 12% như trong thời gian qua, ước tính tác động trực tiếp và gián tiếp lên lạm phát có thể đến mức 1,5-2%. Tuy nhiên, với đặc thù hệ thống phân phối luôn kém hiệu quả, chi phí lưu thông lớn, việc giá xăng tăng mạnh và liên tục trong thời gian qua có thể thổi bùng lên lạm phát rất nhanh. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Bùi Danh Liên có lần nói với Thời báo Ngân hàng, đến lúc cước vận tải không thể theo đuổi sự lên xuống liên tục của giá xăng dầu. Theo ông, doanh nghiệp vận tải luôn phải tạo một khoảng dôi ra của biến động giá xăng dầu với giá thành dịch vụ để “đón đầu” những lần tăng giá khác. Và từ chi phí vận tải, giá nhiều loại hàng hóa khác cũng theo đó mà “tịnh tiến”.
Cho nên, đằng sau câu chuyện điều hành giá xăng dầu vừa qua, một nghịch lý là trong khi ổn định vĩ mô vẫn là ưu tiên số một của Chính phủ, những nỗ lực kiềm chế lạm phát trong nhiều tháng nay có thể bị xóa nhòa chỉ với vài lần tăng giá xăng dầu. Thêm vào khả năng bất ổn có thể lại tái hiện, doanh nghiệp đang chịu thêm sức ép. Trong điều kiện nhiều mặt hàng có chỉ số tồn kho lớn, tiêu thụ khó khăn, việc giá thành sản xuất tăng thêm theo sau các lần tăng giá xăng sẽ khiến khó khăn thêm chồng chất.
“Bối rối” mục tiêu điều hành xăng dầu
Nhìn ở việc người dân và doanh nghiệp luôn “xét nét” với mỗi lần xăng dầu tăng giá hơn là với giá gas - mặt hàng không nằm trong danh mục kiểm soát giá của Bộ Tài chính. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú từng lưu ý, mục tiêu điều hành giá xăng dầu là để đảm bảo an ninh năng lượng; chống lạm phát; và “bao cấp” cho dân. Tuy nhiên, mục tiêu bao cấp dường như quá lớn. Quan điểm của ông Tú có nhiều ý kiến tương đồng. Rõ ràng, những lần giảm thuế suất thuế nhập khẩu luôn gắn với việc kiềm chế giá xăng dầu không tăng quá mức. Trong khi đó, Phó tổng Kiểm toán Nhà nước Lê Minh Khái cũng từng khẳng định với Thời báo Ngân hàng rằng, đã có lúc xác định doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lỗ thật. Vậy phải chăng là người tiêu dùng đang được bao cấp, được lợi lớn mà vẫn chưa hài lòng?
Xăng dầu tăng giá, tàu thuyền vào bờ. (Ảnh: ST)
Trên thị trường xăng dầu hiện nay đang tồn tại một nghịch lý là dù Nhà nước cố gắng can thiệp để bình ổn thị trường xăng dầu và doanh nghiệp chưa được quyết định giá theo tín hiệu cung cầu mà đôi lúc chấp nhận lỗ, thì góc nhìn của dư luận vẫn cho rằng phần thiệt về người tiêu dùng.
Sở dĩ như vậy một phần cũng do thị trường kinh doanh xăng dầu chưa tạo được nền tảng cạnh tranh lành mạnh, minh bạch. Bởi theo nguyên lý, với một thị trường cạnh tranh, ngoài giá cả thì yếu tố chất lượng sản phẩm, dịch vụ sẽ được đề cao. Còn trong câu chuyện với xăng dầu, nghi ngại rằng đây có phải nguyên nhân gây cháy nổ đối với phương tiện giao thông vẫn chưa được thể xác định. Trong khi đó, việc gian lận trong bơm xăng, hàng còn mà bảo hết… đã nhiều lần bị dư luận “vạch mặt”.
Rõ ràng là trong sự mông lung của việc xác định tính hợp lý đối với giá cả xăng dầu, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp cũng chưa rõ ràng, quyền lợi người tiêu dùng đã nhiều lần được khẳng định là chưa đảm bảo, kỷ luật thị trường chưa được tuân thủ với nhiều doanh nghiệp chấp nhận làm sai và chịu phạt còn hơn làm đúng mà thua thiệt… là những minh chứng rõ ràng nhất cho góc nhìn trên.
Anh Quân