Nghịch lý ngành mía đường
Thời gian gần đây, hàng loạt các DN sản xuất thực phẩm bánh kẹo, nước giải khát đã gửi đơn lên Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình trạng thiếu đường nguyên liệu và giá đường trong nước đang cao hơn giá đường thế giới. Đặc biệt thời gian tới các DN này sẽ phải tập trung nguyên liệu để sản xuất với khối lượng lớn các mặt hàng phục vụ cho Trung thu và Tết Nguyên đán.
Sản xuất bánh kẹo xuất khẩu tại Công ty TNHH URC Việt Nam. (Ảnh: ST)
Công ty TNHH URC Việt Nam là một DN chuyên kinh doanh các loại bánh kẹo, nước giải khát đang rơi vào tình trạng thiếu trầm trọng đường tinh luyện RE cho sản xuất. Đại diện DN này cho biết, mỗi tháng công ty cần khoảng 4.000 tấn đường để sản xuất các sản phẩm bánh kẹo, nước giải khát không cồn, nhưng các công ty mía đường trong nước chỉ đáp ứng được khoảng hơn 1.000 tấn. Không chỉ Công ty TNHH URC Việt Nam mà hàng loạt các DN lớn cũng rơi vào tình trạng tương tự như Vinamilk, Nestle, Coca Cola, Pepsi… Chính vì lượng đường nguyên liệu trong nước thiếu hụt và giá cao nên các DN này đều kiến nghị Bộ Công Thương cho phép nhập khẩu đường.
Tuy nhiên, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đều khẳng định, không có việc thiếu hụt đường nguyên liệu trong nước. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến nay, các nhà máy đường đã dừng sản xuất, kết thúc vụ ép 2011-2012. Tổng kết toàn vụ, các nhà máy đã ép được gần 14,5 triệu tấn mía, sản xuất được khoảng 1,3 triệu tấn đường. So với cùng kỳ năm trước, lượng mía ép tăng 2,15 triệu tấn, lượng đường sản xuất tăng 160.000 tấn. Trong khi đó, lượng đường tồn tại kho các nhà máy đến ngày 15/7 vào khoảng 240.000 tấn, thấp hơn cùng kỳ năm trước 54.000 tấn. Lượng đường các nhà máy bán ra là 74.100 tấn, cao hơn cùng kỳ năm trước 10.000 tấn. Giá bán đường trắng loại I đã có thuế VAT tại kho nhà máy trên cả nước vẫn giữ phổ biến ở mức 16.200 đến 16.500 đồng/kg.
Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) cũng cho rằng, các DN sản xuất mía đường trong nước hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của các DN về cả chất lượng và số lượng. Tuy nhiên cần phải đặt hàng sản xuất trước chứ không thể cần lúc nào là có ngay lúc đó được. Hiện có hàng nghìn DN sử dụng đường trong chế biến nhưng trên thực tế chỉ có vài chục DN được cấp hạn ngạch, thường là những DN lớn. Điều này dẫn tới cạnh tranh không công bằng giữa các DN.
Tổng thư ký VSSA Nguyễn Hải cho biết, niên vụ 2010 -2011, Bộ Công Thương đã cấp phép nhập khẩu 250 nghìn tấn đường và cấp phép sớm ngay từ đầu năm. Bước sang niên vụ 2011-2012, những DN đó nghĩ rằng họ cũng xin được cấp giấy phép nhập khẩu sớm nên đã không dự liệu được lượng đường cần thiết cho sản xuất đến cuối năm. Đây là nguyên nhân khiến các DN này thiếu hụt đường nguyên liệu vì không sớm ký kết hợp đồng với các công ty mía đường như những năm trước. Trong 3 tháng gần đây các DN đã thấy sự thiếu hụt đường sản xuất. Vì vậy mà các DN đó mới rơi vào tình trạng thiếu đường nguyên liệu sản xuất như hiện nay. Những năm trước họ là khách hàng truyền thống của các DN đường. Tuy nhiên đến nay cũng chỉ có một số DN đã ký hợp đồng sớm với các DN sản xuất mía đường.
Như vậy, theo đánh giá của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và VSSA thì sản lượng đường trong nước đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ, trong khi đó các DN vẫn kêu không có đường để chế biến. Đây là một nghịch lý đang diễn ra rất cần vai trò quản lý trong việc điều tiết cung cầu của các cơ quan bộ, ngành để tránh những ảnh hưởng lớn tới cả DN sản xuất thực phẩm cũng như các công ty mía đường trong nước.
Nguyễn Kiên