Người định danh thương hiệu Made in Việt Nam
Những tín đồ của hương vị tình yêu - sô cô la - chắc hẳn sẽ muốn được một lần đến với miệt vườn “thủ phủ” cây ca cao tại Đồng Nai. Chỉ cách TP. HCM khoảng 130 km về phía Đông Bắc, xã Phú Hòa, huyện Định Quán - nơi đặt đại bản doanh của Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức - là “địa chỉ đỏ” cho du khách, để khám phá men nồng rượu vang trái ca cao, hay vị ngọt ngào, sóng sánh trong ly ca cao nóng và trên tất cả là sô cô la truyền cảm hứng.
Bác sĩ quân y Đặng Tường Khâm - người gây dựng nên Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức |
Những dư vị tình yêu đó, trong cuộc hành trình khám phá, sẽ là cơn nguồn của câu hỏi, ai gây dựng nên xứ sở tuyệt vời này, để mà người đến lâng lâng, xa rồi vẫn nhớ…
Cây ca cao về với Đồng Nai từ những năm 80 của thế kỷ trước. Nhưng mãi đến năm 2003, chương trình cây ca cao quốc gia mới “kích hoạt” các doanh nghiệp tham gia vào chương trình để đầu tư canh tác, bao tiêu sản phẩm, thúc đẩy xuất khẩu… Từng bước cây ca cao khẳng định hiệu quả kinh tế trên đất Đồng Nai. Nhưng kể từ năm 2005, khi Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức được thành lập và đồng hành cùng người nông dân thì cây ca cao được nâng tầm bằng nhiều sản phẩm có giá trị, như rượu vang, bột, bơ ca cao, sô cô la…
Và cũng thật đáng ngạc nhiên là người “góp hồn” cho cây ca cao trên đất Đồng Nai lại không phải một nông dân “chính hiệu” ngay từ đầu, ông là bác sĩ quân y Đặng Tường Khâm - người khai sinh ra Công ty Ca cao Trọng Đức. Nâng tầm cho cây ca cao Định Quán với nhiều sản phẩm đặc sắc, đồng thời cuộc mưu sinh của bác sĩ Khâm cũng là những chặng đường thú vị: 14 tuổi đi bộ đội; 42 năm chinh chiến trên khắp chiến trường miền Nam và trở về với ba lô nhẹ tênh; hành nghề y và sáng chế ra thuốc trị ho, thuốc xông hiệu Euca giúp kinh tế gia đình khá giả lên… Nhưng, rồi cuộc đời ông Khâm đến nay lại gắn với cây ca cao Định Quán.
Ở tuổi 70, ông Khâm đột nhiên muốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Lúc này, phong trào trồng cây ca cao đang manh nha có mặt tại Việt Nam. Ông Khâm chọn cây ca cao, bởi đã có thời gian tìm hiểu và nghiên cứu về giống cây này từ những năm 1980. Quyết tâm thực hiện ý định này, năm 2005 ông gom góp tiền bạc, bán nhà tại TP.HCM về vùng Định Quán, tỉnh Đồng Nai mua đất trồng ca cao. Sau đó, ông thành lập Công ty Ca cao Trọng Đức, tiền thân của Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức hiện giờ, khởi nghiệp với 5.000 cây ca cao đầu tiên.
Cây ca cao đến nay đã phát triển tại khá nhiều địa phương của Việt Nam, như Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Nai, Lâm Đồng… Nhưng sau thu hoạch, nhà nông chỉ bán ca cao dưới dạng hạt thô. Nhờ một số kiến thức khi tiếp xúc, nghiên cứu về cây ca cao lúc đóng quân tại vùng Đăk Lua, thuộc huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai (do lúc này Việt Nam có liên kết với Liên Xô trồng cây ca cao tại đây), ông Khâm quyết định nâng tầm giá trị ca cao bằng việc tận dụng tất cả mọi thành phần của trái (nước ca cao, cơm thịt trong trái ca cao…), chế biến thành sản phẩm có thể sử dụng được.
Vốn từng là bác sĩ nghiên cứu thành công các sản phẩm y dược, đến nay chuyển sang nghiên cứu sản phẩm thực phẩm từ trái ca cao cũng vậy, ông thành công khi hàng loạt sản phẩm ca cao ra đời như rượu vang, xi rô, bơ ca cao, sô cô la… Bài toán tận dụng phụ phẩm ca cao của ông có hiệu quả kinh tế rất cao.
Bởi nếu chỉ bán ca cao hạt thì 10 tấn ca cao tươi lấy 1 tấn hạt khô, bán được 72 triệu đồng là hết, còn lại đều bỏ đi. Nhưng khi tận dụng, ép 10 tấn ruột ca cao sẽ được 500 kg nước cốt ca cao, mà 1kg nước cốt có thể làm ra 20 chai rượu vang bán giá 160.000 đồng/chai, giá trị của đống trái bỏ đi này nếu tận dụng tốt sẽ đem lại giá trị 1,6 tỷ đồng.
Giám đốc Đặng Tường Khanh giới thiệu sản phẩm với khách hàng Nhật |
Nghe chuyện thì dễ, nhưng thực tế mà ông Khâm đã trải qua 5 năm đầu tiên gây dựng trang trại ca cao đầy thăng trầm, gian khó. Bởi ông biết, muốn thành công trong việc chế biến ca cao phải chủ động nguồn nguyên liệu. Ông Khâm đã mạnh dạn liên kết với nông dân tại ba tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai và Bình Thuận (gần trang trại của ông) để mở rộng vùng nguyên liệu. Ông chủ động đầu tư giống cây trồng, bán lại cho nhà nông trong vùng, người nông dân chỉ phải trả nửa tiền cây giống, nửa còn lại sẽ thanh toán sau khi thu hoạch trái…
Tuy nhiên, việc phát triển quá lớn diện tích cây ca cao tại thời điểm năm 2010, tới 1.000 ha, đã vượt ngoài sức người, khó chủ động kỹ thuật chăm sóc cây và còn khó khăn trong việc cạnh tranh lại những cây công nghiệp khác như tiêu, cà phê, ca cao thất thu, nhà nông đốn bỏ để chuyển đổi cây trồng khác. Vùng ca cao nguyên liệu bị thu hẹp quá nửa. Số tiền giống cây các hộ nông dân còn thiếu lại cả chục tỷ đồng, ông Khâm quyết định xóa toàn bộ nợ.
Thất bại không nản lòng, ông Khâm vẫn kiên trì giữ cây ca cao bằng cách vay tiền ngân hàng để thực hiện hợp đồng bao tiêu sản phẩm của nhà nông, giữ giá sản phẩm ổn định, có lợi cho người trồng ca cao và chủ động nguyên liệu đầu vào để sản xuất sản phẩm từ cây ca cao mà ông đã nghiên cứu được. Đầu tư mạnh vào nghiên cứu, nhập dây chuyền sản xuất, hàng phụ phẩm từ ruột, vỏ trái ca cao thành công với hơn chục sản phẩm rượu vang, rượu mạnh, kẹo, xi rô ca cao... Cả vỏ trái ca cao cũng được ông tận dụng sản xuất phân bón.
Bác sĩ quân y Đặng Tường Khâm đã trở thành người Việt Nam đầu tiên sản xuất ra các sản phẩm rượu từ cây ca cao. Doanh nghiệp do ông điều hành cũng được Hiệp hội Ca cao quốc tế (ICCO) đánh giá là mô hình kiểu mẫu của ca cao Việt Nam.
80 tuổi, ông Khâm “nhường sân” cho người con trai út trong gia đình - Giám đốc Đặng Tường Khanh của Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức hiện nay. Nối tiếp niềm đam mê của người cha, việc đầu tiên của Khanh là tìm cách bán sản phẩm mà cha mình đã dày công nghiên cứu thành công.
Một mặt, anh kiên trì tìm kiếm thị trường, giới thiệu sản phẩm ca cao Trọng Đức với người tiêu dùng trong và ngoài nước. Mặt khác, anh đi tham quan các quốc gia có ngành ca cao phát triển, tìm hiểu cách tiêu thụ sản phẩm của từng thị trường. Sau bốn năm nối nghiệp, anh Khanh đã thành công khi thành lập được một công ty liên doanh với đối tác Nhật Bản để sản xuất và tiêu thụ sản phẩm từ ca cao.
Có được thị trường, hoạt động sản xuất, chế biến của công ty ngày càng phát triển. Hiện nay, Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức đã có trên 16 sản phẩm thực phẩm chế biến từ ca cao nguyên chất. Điều này đã kéo người nông dân dần quay lại trồng và cung cấp ca cao nguyên liệu cho công ty…
Giờ đây, vùng cây ca cao nguyên liệu của Công ty Trọng Đức cũng trở thành điểm đến du lịch đặc sắc của vùng đất Định Quán, tỉnh Đồng Nai. Tiếng lành đồn xa, du khách trong và ngoài nước có dịp đi qua tỉnh Đồng Nai đều muốn một lần ghé lại, đi thăm vườn cây ca cao bạt ngàn. Khi vào mùa thu hoạch, trái ca cao bám đầy thân cây, vàng rực cả vườn. Ngoài sân đón tiếp, khách được mời thử tất cả sản phẩm ca cao của công ty, từ ly ca cao nóng ngọt nồng nàn, hay ly ca cao đá mát dịu đến các loại rượu ca cao, kẹo sô cô la...
Món ngon từ trái ca cao hôm nay được du khách thưởng thức, như tấm lòng thơm thảo của vị bác sĩ quân y đã bước vào tuổi 84, dành cho đất, cho người, cho cây ca cao mọc xanh tốt tại miền quê Định Quán, Đồng Nai.