Nhà nước nên kiểm soát giá điện
Hiện nhiều ý kiến cho rằng, chúng ta chưa nên thả nổi giá điện vì Việt Nam chưa có thị trường điện cạnh tranh. Ông đánh giá thế nào về vấn đề này?
Theo tôi, trong điều kiện ở nước ta hiện nay Nhà nước vẫn phải đóng vai trò chi phối giá của một số mặt hàng thiết yếu, trong đó có giá điện. Nhưng cách kiểm soát, cách chi phối thế nào thì chúng ta phải xem xét, tính toán kỹ đảm bảo sự hợp lý và không vi phạm các cam kết quốc tế. Thứ nữa, không để tình trạng chạy chọt xảy ra gây méo mó. Tức là giá điện của khu vực nào có sự kiểm soát, có chính sách giá ưu đãi và khu vực nào bán theo cơ chế thị trường. Vấn đề nằm ở khâu tổ chức thực hiện. Nếu như có bộ máy khách quan, tinh thần công vụ cao, có nhân sự hành xử đúng đắn thì chúng ta không bị lợi dụng về giá điện.
Hiện thất thoát trong khâu truyền tải điện vẫn chưa được tính toán rõ ràng minh bạch (Ảnh:MH)
LS. Trương Trọng Nghĩa |
Thế nhưng với những quy định tại Dự thảo Luật Giá, EVN sẽ định giá cụ thể giá bán lẻ điện, Bộ Công Thương kiểm soát trong khung giá của Chính phủ?
Như tôi đã nói, trong tình hình của Việt Nam hiện nay, Nhà nước phải định giá một số mặt hàng cần thiết, trong đó, có giá điện. Tuy nhiên, có thể phối hợp hai, ba phương thức bởi điện có nhiều công đoạn như sản xuất, cung cấp, truyền tải...
Chẳng hạn, Nhà nước nên “cởi mở”, kêu gọi mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển điện. Muốn vậy phải có cơ chế, chính sách để khuyến khích các nhà đầu tư tham gia. Tuy nhiên, với những nhà đầu tư tư nhân thì phải có lãi họ mới tham gia.
Còn về giá điện, chúng ta nên áp dụng như thế nào đó để linh hoạt. Nhưng đối với giá bán lẻ điện cho tiêu dùng, Nhà nước vẫn nên kiểm soát. Bởi giá điện tiêu dùng ảnh hưởng đến đời sống của người dân, trong khi một bộ phận rất lớn của nhân dân thu nhập còn thấp, dưới trung bình nên giá điện rất nhạy cảm với những đối tượng này.
Bên cạnh đó, giá điện đối với sản xuất cũng hết sức quan trọng. Việt Nam đang trong quá trình hội nhập, nếu không xử lý tốt giá điện thì vô tình lại tạo ra những ưu đãi mà lại không cần thiết, bất hợp lý. Bởi vậy, theo tôi, Nhà nước cần phải kiểm soát chặt giá điện.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội có chỉnh lý Dự thảo Luật giá theo hướng Nhà nước quy định khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân, Thủ tướng Chính phủ quy định cơ chế điều chỉnh giá và cơ cấu biểu giá bán lẻ điện nhằm bảo đảm điều chỉnh linh hoạt theo cơ chế thị trường. |
Hiện nay Bộ Công Thương vừa là cơ quan chủ sở hữu đại diện, vừa kiểm soát EVN và cũng là đơn vị ra chính sách. Thực hiện nhiều nhiệm vụ như vậy có dẫn tới xung đột về lợi ích?
Về quản lý Nhà nước, nếu cấp bộ quản lý thì không phải hoàn toàn là “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Vấn đề hiện nay là Chính phủ thành lập các tập đoàn, tổng công ty, nhưng theo Luật Doanh nghiệp thì các đơn vị này phải hoạt động phù hợp với kinh tế thị trường. Thời gian vừa qua chúng ta chưa thực hiện được như vậy. Hiện nay đang trong quá trình tái cơ cấu DNNN nên phải làm sao cho các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước hoạt động đúng Luật Doanh nghiệp, đúng cơ chế thị trường. Còn khi Chính phủ giao việc nào đó cho các tập đoàn, tổng công ty như EVN thì các đơn vị phải thực hiện một cách tách biệt, rõ ràng, không nhập nhằng. Nếu làm được như vậy thì cũng không lo ngại trong chuyện quản lý giá điện. Đó là chưa kể, hiện nay đã có ý kiến đề nghị trong quá trình tái cơ cấu, hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty phải công khai, minh bạch như là công ty đại chúng. Nhiều nước trên thế giới họ cũng đang làm. Thậm chí ngân sách quốc gia còn phải minh bạch huống chi tài sản của DNNN.
Đặc biệt chúng ta phải rút kinh nghiệm những sai phạm vừa qua với khu vực DNNN, để bổ nhiệm nhân sự trong sạch, có năng lực thì không lo ngại quản lý Nhà nước của Bộ Công Thương với hoạt động của EVN nhập nhằng với nhau.
Xin cảm ơn ông!
Quang Cảnh