Nhân thọ “nội” phí bảo hiểm “ngoại”

Sự kiện bảo hiểm AAA trở thành công ty con của Tập đoàn Insurance Australian Group (IAG) trong mấy ngày qua đã khiến giới phân tích dự báo về một trào lưu mới “công ty bảo hiểm nội sẽ từ từ biến mất” khi tiềm năng ngành bảo hiểm trong nước còn rất lớn, nhất là lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ (BHNT).

Thị trường bảo hiểm nhân thọ trống DN nội

Chảy vốn ào ào

Thực ra, IAG của Australia gia nhập vào AAA từ tháng 6/2012 sau khi mua 30% cổ phần phát hành thêm của công ty này với mức giá công bố vào thời điểm đó là 20 triệu USD.

Ngay sau đó, IAG cử bốn đại diện tham gia vào HĐQT của AAA. Đầu năm 2013, bà Đỗ Thị Kim Liên tuyên bố nghỉ hưu và nhường lại ghế Tổng giám đốc AAA cho ông Jon Delalande (người đại diện của IAG), nhưng vẫn còn giữ lại ghế Chủ tịch HĐQT. Trong một thông báo mới đây, Công ty CP bảo hiểm AAA cho biết, bà Đỗ Thị Kim Liên đã rút toàn bộ vốn khỏi công ty dưới hình thức bán cổ phần cho IAG của Australia, đồng thời cũng từ chức Chủ tịch HĐQT công ty này.

Trong cơ cấu cổ đông của AAA, hiện hầu hết là đại diện các DN nước ngoài với IAG, BankInvest (Đan Mạch), Tập đoàn Tái bảo hiểm Aon Benfied, Tập đoàn Assist - Card International (Thụy Sĩ), International Medical Group (IMG)...

Sự kiện này diễn ra trước khi công ty tổ chức đại hội cổ đông thường niên vào ngày 26/7 vừa qua đã khiến không ít nhà đầu tư thấy ngỡ ngàng. Như vậy, tính đến thời điểm này, bà Đỗ Thị Kim Liên đã bán hết hơn 30% cổ phần tại AAA cho IAG, nâng tỷ lệ sở hữu của tập đoàn này tại công ty từ 30% lên 60,9%, chính thức chuyển AAA thành một thành viên của IAG tại Việt Nam.

Trước đó, thương vụ nổi đình đám trong ngành là Tập đoàn BHNT của Nhật Bản Sumitomo Life mua lại toàn bộ 18% cổ phần (tương đương với 340 triệu USD) của Công ty HSBC Insurance tại Công ty bảo hiểm Bảo Việt. Hay PVI Sun Life ra đời từ liên doanh giữa Tập đoàn Sun Life (Canada) và Tổng công ty Bảo hiểm Dầu khí (PVI)…

Những tưởng rằng trong thời gian qua hoạt động mua bán - sáp nhập DN (M&A) chỉ hấp dẫn ở lĩnh vực ngân hàng, bất động sản. Nhưng rõ ràng từ đầu năm đến nay, thị trường BHNT mới thực sự liên tục đón nhận dòng vốn từ nhà đầu tư ngoại. M&A trong ngành bảo hiểm sôi động bất chấp những vấn đề về kinh tế vĩ mô.

Thậm chí, nhiều DN còn dự đoán sắp tới M&A trong lĩnh vực bảo hiểm còn sôi động hơn. Đơn cử, Tổng công ty Bảo hiểm BIDV (BIC) đang trong kế hoạch đàm phán với các đối tác tiềm năng để hợp tác thành lập liên doanh BHNT mới.

Cục Quản lý giám sát bảo hiểm cho biết, cơ quan này đang thẩm định hồ sơ xin cấp giấy phép thành lập và hoạt động cho Công ty BHNT Phú Hưng, chi nhánh Công ty Seoul Guarantee Insurance (Hàn Quốc) tại Việt Nam…

Ngoại át nội

Lý giải về sự ồ ạt đổ vốn của nhà đầu tư ngoại vào thị trường bảo hiểm, các chuyên gia tài chính đều đồng ý quan điểm thị trường BHNT tại Việt Nam khai thác rất hiệu quả. Bằng chứng là trong khi các ngành khác gặp khó khăn, theo số liệu của Cục Quản lý giám sát bảo hiểm - Bộ Tài chính cho thấy, 6 tháng đầu năm 2013, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ đạt 9.155 tỷ đồng, tăng 13,6% so với cùng kỳ năm 2012.

“M&A là định hướng để các DN nước ngoài tiến vào thị trường mới nổi như Việt Nam. Trong khi đó, hoạt động đầu tư của các công ty trong nước còn hạn chế do nhiều công ty không muốn thay đổi và tìm kiếm sự hiệu quả. Từ đó, thay vì thành lập mới, nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt nhà đầu tư đến từ các nước ASEAN đang đẩy mạnh tìm kiếm cơ hội từ các DN Việt Nam được cho là đang được định giá thấp. Nhà đầu tư này thường là các tập đoàn lớn, dồi dào tiền mặt, đòn bẩy tài chính thấp và có thể tiếp cận được nguồn vốn rẻ hơn vốn vay tại Việt Nam”, vị chuyên gia nói.

Quay trở lại với những trường hợp sáp nhập, hợp nhất trong hệ thống ngành bảo hiểm, dù cả cơ quan Nhà nước và giới chuyên môn bình luận đều cho rằng, đó là việc cần phải làm và là cách làm đúng.

Tuy nhiên, nếu nhìn lại, có thể nói gần như các công ty BHNT trên thị trường Việt Nam hiện nay đều thuộc về một tập đoàn nước ngoài, hoặc có vốn nước ngoài tham gia. Sự kiện một thương hiệu bảo hiểm lớn AAA của Việt Nam đã phải bán lại cho DN nước ngoài sau 8 năm hoạt động đáng báo động cho các DN BHNT trong nước.

Ông Phùng Đắc Lộc - Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho rằng, với việc mở cửa thị trường nhanh chóng như thời gian qua, ngành bảo hiểm trong nước rất cần sự trợ giúp kỹ thuật của nước ngoài.

Thực tế, sau hơn 10 năm phát triển, các DN bảo hiểm ngoại lấn rất sâu vào các công ty nội nên chuyện thâu tóm vô cùng dễ dàng. Một yếu tố khó khăn nữa là số lượng các DN bảo hiểm ngoại được cấp phép hoạt động mới ngày một gia tăng.

Với khả năng tài chính mạnh, các DN bảo hiểm nước ngoài sẽ tìm mọi cách, như tuyên truyền, quảng cáo, khuyến mãi, khuếch trương sản phẩm, hạ phí bảo hiểm để tạo uy tín và chiếm lĩnh thị trường…

Chưa kể đến việc các DN bảo hiểm hoạt động ở nước ngoài đã được cung cấp một số sản phẩm bảo hiểm vô cùng đa dạng và tiện ích khi vào Việt Nam nên cơ hội khuếch trương là rất lớn.

Một chuyên gia tài chính cho rằng, lợi thế lớn nhất của khối ngoại chính là các DN BHNT trong nước chủ yếu hoạt động dựa trên mối quan hệ nên DN bảo hiểm Việt Nam luôn chủ quan.

Do không thay đổi nên kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm đã bộc lộ nhiều yếu kém cũng là một thách thức không nhỏ cho các DN bảo hiểm trong nước. Rồi hệ thống công nghệ thông tin cũng là một điểm yếu kém cần khắc phục của các DN bảo hiểm Việt Nam.

Một khía cạnh khác, hiện tại, hệ thống công nghệ thông tin của nhiều DN bảo hiểm chưa cập nhật được từng hợp đồng bảo hiểm phát sinh; chưa phân loại được khách hàng, rủi ro bảo hiểm; chưa phân tích đánh giá được nguyên nhân, mức độ rủi ro tổn thất, còn nhiều lỗ hổng để trục lợi bảo hiểm khiến khách hàng mất niềm tin.

“Khi khó khăn, các DN trong nước thường trông đợi một cơn gió “ngoại” thông qua M&A. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đối tác chiến lược nước ngoài và DN được đầu tư không chia sẻ được tầm nhìn chung để phát triển kinh doanh, nên nhà đầu tư thường tìm cơ hội thâu tóm luôn cổ phần, tài sản còn lại hoặc bán tất cả cho nhà đầu tư khác.

Như vậy, chẳng mấy chốc trên thị trường sẽ không còn thương hiệu DN BHNT nội địa nào”, một chuyên gia đến từ VinaCapital cảnh báo.

Vũ Hoàng