Nhiều dự án hạ tầng lo bị hủy vốn vay
Bức tranh kinh tế dưới góc nhìn ADB | |
ADB sẽ tăng cường cho vay khu vực tư nhân Việt Nam | |
Thủ tướng: Việt Nam sử dụng hiệu quả nguồn vốn ADB |
Theo thông tin từ Bộ KH&ĐT, đầu tháng 8 vừa qua, đơn vị này đã có cuộc làm việc với đại diện Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam. Theo đó, hai bên đã thống nhất quan điểm sẽ cùng phối hợp để thực hiện rà soát, đề xuất các giải pháp xử lý đối với các dự án dùng vốn vay của ADB nhưng đang có tiến độ thi công chậm quá 30% so với kế hoạch. Việc rà soát này sẽ được Bộ KH&ĐT và ADB thực hiện từ nay đến tháng 11/2016, sau đó sẽ báo cáo với Chính phủ để có hướng xử lý.
Cửa hẹp cho các “dự án rùa”
Việc rà soát các dự án chậm tiến độ sau đó đưa ra hướng giải quyết phù hợp (bao gồm cả trường hợp hủy bỏ phần vốn vay còn lại) được ADB thực hiện trong chiến lược tái cấu trúc các dự án dùng vốn vay của tổ chức này. Hoạt động này hướng đến mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA của ADB, đồng thời điều phối, cân đối nguồn vốn để bổ sung vào các chiến lược đầu tư mà tổ chức tài chính này hướng đến ở cấp độ quốc gia và khu vực.
Dự án cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây sẽ phải đóng khoản vay từ ADB trong năm 2016 |
Riêng tại Việt Nam, trong giai đoạn 5 năm (2011-2015) vừa qua, ADB là một trong số 6 tổ chức tài chính dẫn đầu về hoạt động tài trợ vốn vay ODA ưu đãi. Tổng nguồn vốn ADB tài trợ cho các dự án tại Việt Nam tính đến hết năm 2015 ước khoảng trên 14,4 tỷ USD. Trong đó, có khoảng 276,6 triệu USD hỗ trợ kỹ thuật và 318,3 triệu USD viện trợ không hoàn lại.
Theo thống kê của Bộ KH&ĐT, hiện nay cả nước có 64 dự án sử dụng vốn vay từ ADB. Trong số này có 26 dự án đang bị xếp vào diện chậm tiến độ từ 30% trở lên. Số vốn đã giải ngân vào các dự án đang chậm tiến độ đạt khoảng 410 triệu USD, trong khi đó tổng trị giá hợp đồng vay đã ký với ADB phục vụ cho các dự án này là hơn 1 tỷ USD.
Như vậy, nếu ADB thực hiện hủy hoặc xem xét ngưng các khoản vốn vay còn lại đối với các dự án chậm tiến độ, thì sẽ có khoảng 600 triệu USD vốn ODA bị chững lại. Điều này đồng nghĩa rằng, hàng chục dự án vốn đang bị đội mức đầu tư sẽ tiếp tục gặp khó khăn về tài chính và buộc phải kéo dài thời gian thực hiện.
Những thông tin ban đầu từ Bộ KH&ĐT cho thấy, khả năng mở thêm cơ hội cho các dự án đang chậm tiến độ là khá ít. Theo đó, một số dự án lớn như: Dự án cao tốc Nội Bài – Lào Cai (vay 100 triệu USD); dự án cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây (vay 80 triệu USD) mặc dù chưa phải hủy bỏ các phần vốn còn lại, nhưng sẽ phải đóng khoản vay trong năm 2016 và không được vay thêm vốn mới.
Trong khi đó, các dự án chậm tiến độ nghiêm trọng như: Dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 TP.HCM (vay 508 triệu USD); dự án Trường đại học Khoa học Công nghệ Hà Nội (vay 179,5 triệu USD); dự án đầu tư ngành nước (vay 100 triệu USD)… có thể sẽ bị xem xét ngưng lại hoặc hủy bỏ các phần vốn chưa giải ngân.
Tăng tốc để giữ vốn rẻ
Nhận thức được sự trễ nải trong tiến độ của các dự án sử dụng vốn từ ODA, đồng thời lo ngại về nguy cơ sẽ phải chuyển sang vay vốn theo cơ chế thị trường, khi mà các tổ chức tài chính như WB và ADB đều sẽ lần lượt ngưng cấp vốn vay ưu đãi cho Việt Nam (WB sẽ ngưng cho vay ưu đãi từ tháng 7/2017, ADB sẽ ngưng cho vay ưu đãi từ tháng 1/2019), mới đây chính quyền TP.HCM đã phải gấp rút đốc thúc các dự án sử dụng vốn vay ADB đẩy nhanh tiến độ.
Theo đó, UBND TP.HCM đã trực tiếp có văn bản chỉ đạo Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM đôn đốc các đơn vị liên quan thực hiện nhanh chóng khâu giải phóng mặt bằng để triển khai thi công dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 (Bến Thành - Tham Lương). Bởi dự án này, phần vốn vay ưu đãi từ ADB chiếm tỷ lệ rất lớn (508 triệu USD – bằng gần 40% tổng mức đầu tư dự án) nhưng đang bị chậm tiến độ nghiêm trọng.
Trong khi đó, ở quy mô lớn hơn, Chính phủ cũng đã chỉ đạo Bộ GT-VT gấp rút thực hiện các giải pháp đẩy nhanh tiến độ các dự án vay vốn ADB mà cơ quan này phải thực hiện trong năm tài khóa 2016.
Cụ thể, đối với dự án đường cao tốc Hà Nội – Lạng Sơn, Chính phủ đề nghị Tổng công ty Đầu tư và Phát triển đường cao tốc Việt Nam nhanh chóng hoàn thành các hạng mục hồ sơ để nhanh chóng triển khai khâu giải phóng mặt bằng. Với dự án hành lang ven biển phía Nam giai đoạn 2 (dự án SCCP2 và Cửa khẩu quốc tế Hà Tiên), dự kiến kêu gọi nguồn đồng tài trợ từ phía ADB là 255 triệu USD.
Trong đó có khoảng 100 triệu USD được vay ưu đãi từ Quỹ Phát triển châu Á (ADF), nếu chậm tiến độ sẽ có khả năng bị xem xét lại, vì thế Chính phủ giao Bộ Tài chính thống nhất với Bộ GT-VT và UBND tỉnh Kiên Giang về cơ chế tài chính áp dụng để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.
Năm 2016, ADB cho Việt Nam vay khoảng 1 tỷ USD Từ 1/1/2019, ADB có thể sẽ chính thức ngưng cho vay ưu đãi đối với các dự án hỗ trợ phát triển vì Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình. Tuy nhiên, giữa tháng 6 vừa qua, đại diện ADB vẫn cho rằng tổ chức này sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông, năng lượng tái tạo, biến đổi khí hậu, xóa đói giảm nghèo… và các lĩnh vực ưu tiên khác. Trong năm 2016, ADB sẽ tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ cho Chính phủ Việt Nam thông qua các khoản vay trị giá khoảng 1 tỷ USD. Trong đó, ADB tập trung tăng cường cho vay và đầu tư cổ phần trong khu vực DN tư nhân, nhất là trong lĩnh vực tài chính, kinh doanh nông nghiệp và cơ sở hạ tầng, đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ cho các dự án trọng điểm được đầu tư theo mô hình đối tác công tư (PPP). |