Nhìn đúng về giá điện
Thủ tướng chỉ đạo không tăng giá điện, phí BOT | |
Phê duyệt khung giá bán buôn điện bình quân cho các TCT Điện lực năm 2016 | |
Giá điện có thể được điều chỉnh 3 tháng 1 lần |
Giá điện một lần nữa lại thu hút sự quan tâm của dư luận. Ít ngày nay, nhiều tờ báo trích đăng văn bản góp ý của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân, trong đó có một số thay đổi so với Quyết định 69 đang có hiệu lực.
Các phản biện chủ yếu liên quan đến việc điều chỉnh giá điện bình quân tối thiểu từ 6 tháng/lần giảm xuống còn 3 tháng/lần; nới thẩm quyền cho EVN từ chỗ không được quyết định điều chỉnh giá, đến chỗ có thể chủ động tăng giá từ 3-5%/lần, tối đa đến 20%/năm.
Ảnh minh họa |
Liên quan đến mức điều chỉnh tối đa nói trên, VCCI cho rằng, tình hình lạm phát gần đây không có năm nào đến 20%, nên nếu trao thẩm quyền điều chỉnh giá tăng tối đa 20%/năm cho EVN là quá cao so với tình hình trượt giá thông thường hiện nay. Lập luận này của VCCI là khá phù hợp so với đại bộ phận dân Việt Nam hiện nay, vốn thu nhập còn nhiều hạn chế.
Nếu điều chỉnh giá điện tăng mạnh sẽ “ăn vào” khả năng tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ khác của người dân, ảnh hưởng đến nền sản xuất và tăng trưởng kinh tế. Nhất là khi tiêu dùng dân cư đang có đóng góp khá lớn vào tăng trưởng của Việt Nam. Nhưng nhìn sang góc độ giá điện cho sản xuất, câu chuyện có lẽ phải được phân tích sâu hơn.
Chỉ mới ít tuần trước, một dự án thép tỷ đô dự kiến được đầu tư đã làm bùng lên những phản biện từ dư luận. Người ta lật lại quan điểm rằng do giá điện thấp nên Việt Nam đang thu hút những dự án công nghệ không cao, thâm dụng năng lượng.
Thực tế “soi” vào giá điện cho các đối tượng khách hàng hiện nay, giá điện sinh hoạt không chênh lệch nhiều so với giá điện kinh doanh. Phải chăng đây là một trong những bất hợp lý, khiến dân kêu giá cao và liên tục tăng, trong khi các DN thì chủ yếu “kêu khổ” khi bị cắt điện, chứ không quá lo về giá?
Các số liệu phân tích từ thực tế cũng phần nào chứng minh được vấn đề trên. Theo cơ quan thống kê, giá điện tại Việt Nam tuy có tăng trong những năm gần đây nhưng mặt bằng giá vẫn thấp hơn các nước trong khu vực và trên thế giới. Nếu hiểu rằng, giá điện sinh hoạt thu từ người dân phải đảm bảo phù hợp với thu nhập và điều kiện kinh tế - xã hội, thì quan điểm trên chắc chắn được người tiêu dùng ủng hộ.
Nhưng với DN, trong bối cảnh hội nhập hiện nay thì giá điện phải do thị trường quyết định, mà như EVN từng phân tích rằng giá thấp thì khó thu hút đầu tư. Và nữa, chẳng lẽ khi xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài thì chúng ta cũng phải chấp nhận “trợ cấp” cho người tiêu dùng các nước?
Ông Hà Quang Tuyến, Vụ trưởng Vụ Hệ thống tài khoản Quốc gia (Tổng cục Thống kê) chỉ rõ hệ quả, nhà đầu tư sẽ tận dụng giá năng lượng thấp tại Việt Nam để đầu tư vào các ngành, lĩnh vực tiêu hao nhiều năng lượng để tiết kiệm chi phí, thu lợi nhuận cao từ giá năng lượng thấp.
Tính toán tiêu hao năng lượng trên một đồng GDP từ bảng cân đối liên ngành (IO), cơ quan này cho rằng chi phí năng lượng trên một đồng GDP của Việt Nam hiện nay ở mức cao và có xu hướng gia tăng. “Việc sử dụng năng lượng là không hiệu quả, cơ cấu các ngành sử dụng nhiều năng lượng tăng nhanh hơn các ngành khác”, ông Tuyến cho biết thêm.
Trong khi đó, đầu tư cho sản xuất điện khá tốn kém, lại đối mặt nhiều khó khăn. Bộ Công Thương cho biết, giai đoạn 2011-2015, một số công trình nhà máy điện chậm tiến độ; việc xây dựng lưới điện truyền tải trong nước cũng như liên kết lưới điện còn gặp khó khăn do thiếu vốn và công tác đền bù, giải phóng mặt bằng. Thêm vào đó, đã xuất hiện những yếu tố mới như khả năng cung cấp than hạn chế... Đây cũng là nguyên nhân khiến việc thực hiện Quy hoạch điện VII chưa đạt như kỳ vọng.
Vậy nên, đã đến lúc chúng ta cần có những chính sách khuyến khích phát triển các ngành tiêu hao ít năng lượng. Và để làm được điều đó, giá điện cho sản xuất phải được tính toán phù hợp hơn.