Những điểm nhấn chính của thỏa thuận NAFTA mới

Việc Mỹ đạt được thỏa thuận với Canada đồng nghĩa với việc thỏa thuận NAFTA giữa Mỹ, Mexico và Canada kéo dài gần 25 năm qua với tổng giá trị trao đổi thương mại lên tới 1.200 tỷ USD được cứu vãn trước nguy cơ bị hủy bỏ.

Mặc dù theo giới phân tích, có thể xem thỏa thuận mới là một phiên bản nâng cấp của Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) khi vẫn giữ nguyên phần lớn các điều khoản. Tuy nhiên, vẫn có một số khác biệt cơ bản, đặc biệt là với ngành công nghiệp sữa và ôtô.

Giá xe hơi có thể tăng

Theo đó với lĩnh vực ôtô, thỏa thuận này đặt ra giai đoạn chuyển tiếp 5 năm sau khi chính thức có hiệu lực là giá trị khu vực đối với ôtô sẽ tăng lên 75% từ mức 62,5% hiện tại. Thỏa thuận cũng yêu cầu các nhà sản xuất xe phải khai thác ít nhất 70% thép và nhôm của họ từ trong ba nước.

Quy định này sẽ làm thay đổi chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp này khi buộc các hãng sản xuất có thể phải di chuyển các xưởng sản xuất linh kiện và lắp ráp trị giá hàng tỷ USD đến 3 quốc gia này. Điều đó có thể làm tăng chi phí của chuỗi cung ứng, đẩy tăng giá xe hơi tại các showroom, thậm chí có thể khiến một số hãng xe nhỏ gặp khó khăn. Đặc biệt, nó sẽ làm cho các nhà sản xuất ôtô toàn cầu gặp nhiều khó khăn hơn với việc triển khai dòng xe giá rẻ Mexico.

Trước đó, hồi tháng 8, Mexico đã đồng ý với các điều khoản yêu cầu 40-45% linh kiện và lắp ráp ôtô được xây dựng tại các 3 quốc gia Bắc Mỹ này, nơi các công nhân trong ngành công nghiệp này phải kiếm được ít nhất 16 USD/giờ, để một nhà sản xuất ôtô có thể hưởng các quyền lợi miễn thuế của NAFTA.

Tuy nhiên chính quyền Trump cũng nhượng bộ cho các công ty Mexico và Canada khi sẽ miễn trừ thuế quan đối với phương tiện chở khách, xe bán tải và phụ tùng ôtô. Cụ thể, nếu chính quyền Trump áp đặt thuế nhập khẩu ôtô với lý do an ninh quốc gia thì Mexico và Canada, mỗi quốc gia sẽ nhận được hạn ngạch hàng năm là 2,6 triệu xe chở khách xuất khẩu sang Mỹ, cao hơn mức xuất khẩu hiện tại của họ.

Bên cạnh đó, xe bán tải được lắp ráp tại hai nước này cũng sẽ được miễn hoàn toàn. Ngoài ra, nếu Mỹ áp đặt thuế quan ôtô, Mexico cũng sẽ nhận được hạn ngạch phụ tùng ôtô là 108 tỷ USD mỗi năm, trong khi Canada sẽ nhận được một phần hạn ngạch 32,4 tỷ USD mỗi năm.

Nông dân Mỹ vui mừng, Canada chỉ trích

Một điểm khác biệt đáng chú ý nữa là Thỏa thuận cho phép ngành công nghiệp sữa của Mỹ tiếp cận tốt hơn với thị trường Canada cho người nông dân sữa Mỹ ở Mỹ. Cụ thể, Canada đã đồng ý cho người nuôi bò sữa của Mỹ tiếp cận khoảng 3,5% thị trường sữa trị giá khoảng 16 tỷ USD. Tuy nhiên theo thỏa thuận này, chính phủ Canada sẽ được phép bồi thường cho những người nông dân nuôi bò sữa của mình.

Trước đó Canada cũng đã đồng ý mở rộng hơn thị trường sữa theo Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương mà Mỹ đã rút khỏi hồi tháng 1/2017. Các quan chức chính phủ Trump cho biết USMCA mới mở rộng khả năng tiếp cận thị trường sữa của Canada nhiều hơn mức của TPP.

Về phần mình, Canada cũng được phía Mỹ nhượng bộ khi đồng ý duy trì một cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại mà Canada đang cố gắng duy trì cơ chế giải quyết này để bảo vệ các nhà sản xuất gỗ xẻ khỏi thuế chống bán phá giá áp đặt bởi Hoa Kỳ.

Phát biểu tại Ottawa, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết thỏa thuận này đã loại bỏ sự không chắc chắn, nhưng thừa nhận rằng Canada đã thực hiện một số thỏa hiệp khó khăn. Ngành công nghiệp bơ sữa của Canada đã chỉ trích ông về việc cho hàng nhập khẩu Mỹ tiếp cận thị trường nội địa nhiều hơn.

“Chúng tôi phải thỏa hiệp, và một số là khó khăn hơn những người khác”, Trudeau phát biểu tại một cuộc họp báo. “Chúng tôi không bao giờ tin rằng nó sẽ dễ dàng, nhưng hôm nay là một ngày tốt đối với Canada”.

Với Chính quyền Mỹ, nhìn chung thỏa thuận USMCA là một thắng lợi chính trị to lớn của ông Trump trước kỳ bầu cử quốc hội giữa kỳ của Mỹ. Phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump cho biết Mỹ, Canada và Mexico có thể ký kết hiệp định này vào cuối tháng 11 tới.

“Những biện pháp này sẽ hỗ trợ nhiều - hàng trăm nghìn - công việc của người Mỹ”, ông Trump nói tại Nhà Trắng, mô tả thỏa thuận thương mại mới là “quan trọng nhất” mà Mỹ từng làm. “Nó có nghĩa là nhiều công việc của người Mỹ hơn, và đây là những công việc chất lượng cao”, ông nói. Trump đã nhiều lần gọi NAFTA là một thỏa thuận khủng khiếp đối với Hoa Kỳ.

Phản ứng ban đầu tại Mỹ cũng khá phấn khích với việc các công nhân trong ngành công nghiệp ôtô, người nông dân chăn nuôi bò sữa và các nhà sản xuất lúa mì nói rằng thỏa thuận này sẽ tạo cơ hội việc làm và mở rộng thị trường nông nghiệp.