Nỗ lực san bằng khoảng cách
Cũng như lần trước, thông điệp được chính thức phát đi cách đó ít ngày. Cùng thời gian này, hàng loạt các chương trình ưu đãi tín dụng với lãi suất giảm hơn mặt bằng chung từ 1-2% cũng được các ngân hàng như MB, HSBC, VietinBank, Eximbank… đưa ra, cho thấy tín hiệu thị trường đã đồng thuận, cũng như tính hợp lý của đợt điều chỉnh.
Ảnh: MH |
Hiển nhiên, cơ sở cho việc giảm lãi suất lần này vẫn là do lạm phát đã được kiểm soát với mức tăng thấp trong thời gian dài, tình hình thanh khoản tại các ngân hàng đã và đang được cải thiện đáng kể. Nhưng, thời gian giữa hai lần điều chỉnh khá ngắn cho thấy tính linh hoạt, quyết liệt của cơ quan làm chính sách, bất chấp một vài ý kiến cho rằng chính sách tiền tệ dường như hơi vội vàng nới lỏng. Trên 2,2 nghìn doanh nghiệp làm thủ tục giải thể và khoảng 9,7 nghìn doanh nghiệp đăng ký ngừng hoạt động có thời hạn hoặc dừng thực hiện nghĩa vụ thuế trong quý 1 năm nay cũng cho thấy thời điểm của loạt quyết định hạ lãi suất là phù hợp với điều kiện nền kinh tế hiện nay.
Ở góc độ thị trường, lãi suất thấp xuống chắc chắn sẽ đẩy cung - cầu tín dụng gần lại, tăng cơ hội tiếp cận cho doanh nghiệp trong bối cảnh huy động vốn của hệ thống các tổ chức tín dụng nói chung đang tăng, nhưng cho vay giảm mạnh. Mức độ điều chỉnh lãi suất 1% là không quá lớn và hợp lý để việc điều hành chính sách tiền tệ không "giật cục". Như vậy chính sách tiền tệ đang được điều chỉnh để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, nhưng không làm cho lạm phát tăng trở lại. Mặc dù nhìn về phía trước, dư địa để mở rộng tín dụng còn nhiều nếu soi chiếu vào các chỉ tiêu tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán và tín dụng quy định tại Nghị quyết 01.
Nhưng quan trọng hơn, bước điều chỉnh nhỏ lần này cũng nằm trong một tính toán dài hạn, liên quan đến chủ trương cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng. Một phần các yếu kém sẽ lại bị đặt vào môi trường cạnh tranh huy động và cho vay cao hơn, nhưng cũng có cơ hội để cải thiện chất lượng tài sản. Quá trình sàng lọc sẽ gia tăng khi NHNN tiếp tục lộ trình giảm lãi suất để đưa lãi suất huy động về mức 10-11% trong năm nay. Nhưng những ngân hàng không nắm được cơ hội để cải thiện tình hình tài chính sẽ dễ bị dồn đến yêu cầu tái cơ cấu, một quá trình đang được đẩy nhanh trong vài tháng gần đây.
Hậu thuẫn cho chính sách đi vào cuộc sống, việc giám sát thực thi hạ lãi suất của các NHTM đã được Thống đốc NHNN giao Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố. Ngược lại, cửa sổ tái cấp vốn, thị trường mở sẽ tiếp tục là kênh cung ứng vốn để hỗ trợ thanh khoản cho các NHTM trong giai đoạn sắp tới. Cho nên, có thể khẳng định phù hợp về thời điểm, liều lượng điều chỉnh và phối hợp chính sách của lần giảm lãi suất này, sau bề ngoài các văn bản hành chính là sự điều hành theo tín hiệu thị trường của NHNN, với công cụ điều hành có hiệu lực.
Đo đếm tác động của chính sách lên hoạt động của DN, TS. Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV cho rằng: "Với việc lãi suất huy động giảm thêm 1%, nếu lãi suất cho vay giảm được về mức 15-16%/năm thì sẽ rất hợp lý để DN giải quyết được khó khăn trong sản xuất hiện nay". Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiều ngân hàng quản trị rủi ro chặt chẽ hơn, các DN cũng cần nỗ lực san bằng khoảng cách giữa một bên là các NHTM dư thừa thanh khoản, nhưng DN không có đủ điều kiện tiếp cận tín dụng.
Vũ Anh Quân