Nỗi lo tàu cá nằm bờ
Xăng dầu tăng giá, tàu cá nằm bờ? | |
Hỗ trợ bảo hiểm 3 triệu đồng mỗi năm cho tàu cá ven bờ |
Khó khăn chồng chất
Cũng như nhiều địa phương khác trong cả nước, Nghị định 67/2014/NĐ-CP (NĐ 67) đã giúp bổ sung năng lực sản xuất cho ngành thủy sản ở Quảng Nam. Trong đó, việc thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi này đã giúp nhiều ngư dân được tiếp cận, sử dụng tàu cá vỏ thép, vỏ vật liệu mới như composite, bên cạnh đầu tư công nghệ bảo quản tiên tiến... Những thay đổi này góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng toàn diện, đồng bộ, gắn sản xuất với quản lý, sử dụng bền vững nguồn lợi thủy sản...
Tàu cá nằm bờ, cả ngư dân lẫn ngân hàng đều gặp khó |
Tuy nhiên, sau niềm vui được hạ thủy, vươn khơi bằng các con “tàu sáu bảy” to lớn, hiện đại, thì những nỗi buồn cũng xuất hiện. Thực tế, có nhiều nguyên nhân khiến hàng chục tàu cá đóng theo NĐ 67 của ngư dân Quảng Nam hoạt động kém hiệu quả. Trong đó, đầu tiên là do thiết kế chưa phù hợp với hoạt động sản xuất của ngư dân. Tàu đóng mới không đảm bảo chất lượng, không đưa vào khai thác sử dụng được hoặc đã đưa vào khai thác nhưng thường xuyên phải nằm bờ để sửa chữa dẫn đến ngư dân không có nguồn thu trả nợ cho ngân hàng.
Do nôn nóng trong đầu tư, không ít ngư dân ở địa phương đã chọn mẫu thiết kế tàu cũng như định hướng ngành nghề không phù hợp. Theo Chi cục Thủy sản Quảng Nam, trong số các “tàu sáu bảy” trên địa bàn hiện có 6 tàu thực hiện hậu cần, 7 tàu theo nghề câu mực là sản xuất hiệu quả. Một số tàu theo nghề lưới chụp cũng tương đối ổn. Số còn lại gồm 13 tàu lưới rê và 13 tàu lưới vây làm ăn rất kém, trầy trật.
Hệ lụy là những con tàu được đóng mới cả chục tỷ đồng làm nghề lưới rê hỗn hợp chỉ sau vài chuyến biển đã phải chịu cảnh nằm bờ, treo lưới. Trong số, 13 tàu đóng mới theo NĐ 67 làm nghề lưới rê ở Quảng Nam, thì tại xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên có đến 4 tàu, và tất cả đều làm ăn không hiệu quả. Theo ông Trần Văn Sành - Phó Chủ tịch UBND xã Duy Vinh, mỗi con tàu trị giá từ 12 tỷ đồng đến 16 tỷ đồng, một tháng phải trả nợ ngân hàng cả gốc lẫn lãi cả trăm triệu đồng.
Nguyên nhân chính là do ngư dân còn mập mờ về nghề này. Hơn nữa, các cơ quan chức năng ở địa phương cũng chưa có sự hỗ trợ tư vấn cho ngư dân ngay từ đầu... Trong khi đó, nếu muốn chuyển từ tàu khai thác lưới rê sang câu mực hay lưới chụp, ngư dân lại phải vay thêm tiền để cải hoán tàu. Điều đáng nói, những trường hợp đã vay đóng tàu theo NĐ 67, ngân hàng không thể cho vay thêm theo diện hỗ trợ lãi vay mà phải vay thương mại. Điều này không nhiều ngư dân có thể thực hiện được khi đã “dốc hết hầu bao” để làm vốn đối ứng đóng tàu trước đó.
Ngoài thiết kế chưa phù hợp với hoạt động sản xuất, ngư trường đánh bắt không thuận lợi, nguồn lợi hải sản suy giảm... thì việc giá dầu liên tục “leo thang” trong thời gian gần đây cũng đã khiến nhiều tàu cá của ngư dân Quảng Nam chịu cảnh nằm bờ, gây nhiều khó khăn cho cả ngư dân lẫn ngân hàng. Chủ một tàu cá ở huyện Núi Thành, thường xuyên đánh bắt ở Trường Sa tiết lộ, một chuyến biển cầm cự cả tháng mới dám đưa tàu vào bờ.
Bởi, đơn giản nếu đi lại nhiều sẽ lỗ vì tiền dầu quá cao. Thực tế, hiện nay để tiết kiệm xăng dầu, rất nhiều chủ tàu sau khi đánh bắt được đã bán hải sản ngay trên biển, rồi tiếp ứng nhu yếu phẩm tại chỗ để đánh bắt tiếp chứ không quay vào bờ. Cùng đó, việc ngư dân không thường xuyên cập nhật các thông tin liên quan đến tình hình khai thác vào sổ nhật ký càng khiến ngân hàng gặp khó khăn trong quản lý dòng tiền và thu hồi nợ vay.
Cần những giải pháp đồng bộ
Kể từ khi thực hiện NĐ 67 (8/2014) đến thời điểm dừng ký kết hợp đồng tín dụng đóng mới, nâng cấp tàu theo chính sách này (12/2017), các NHTM trên địa bàn Quảng Nam đã ký hợp đồng tín dụng đối với các ngư dân để cho vay đóng mới, nâng cấp 65 tàu (63 tàu đóng mới và 2 tàu nâng cấp) với tổng giá trị cam kết cho vay là 729,58 tỷ đồng và giải ngân được 719,42 tỷ đồng/65 tàu cá...
Theo ông Trần Quang Hổ - Phó giám đốc NHNN chi nhánh Quảng Nam, vì hiện nay hoạt động sản xuất của một số tàu cá vay vốn theo NĐ 67 không hiệu quả nên các TCTD đang gặp rất nhiều khó khăn trong công tác thu hồi những khoản nợ vay theo NĐ 67 đã đến hạn.
Trên thực tế hiện nay, nhiều chi nhánh NHTM trên địa bàn Quảng Nam cũng đang hết sức lo lắng về khả năng trả nợ của ngư dân. Bởi, rất nhiều tàu vỏ thép của ngư dân vay vốn theo NĐ 67 đang hoạt động không hiệu quả, đặc biệt với nghề lưới rê hỗn hợp. Đã có những trường hợp chủ tàu không trả được nợ khi đến hạn, bị cắt hỗ trợ 6% lãi suất vốn vay, áp lực trả nợ ngày càng tăng.
Đặc biệt, ở một số địa phương khi các NHTM trên địa bàn bắt đầu triển khai thực hiện NĐ 67, chính quyền địa phương rất tích cực kêu gọi ngân hàng khẩn trương vào cuộc, đốc thúc việc ký kết hợp đồng, giải ngân nguồn vốn, để giúp ngư dân nhanh chóng sở hữu “tàu sáu bảy”.
Tuy nhiên, đến nay khi những khó khăn phát sinh, tàu cá nằm bờ, ngư dân không trả nợ... thì lại thiếu đi những hỗ trợ của chính quyền lẫn các cơ quan chức năng đối với ngành Ngân hàng trong quá trình thu hồi nợ. Và thực tế, nếu không có sự vào cuộc, hỗ trợ từ chính quyền, thì sẽ rất khó để ngân hàng quản lý được quá trình sản xuất và dòng tiền của ngư dân.
Để góp phần giải quyết những khó khăn này, ngành Ngân hàng trên địa bàn đã và đang chủ động thực hiện nhiều giải pháp nhằm hạn chế phát sinh nợ quá hạn, nợ xấu khi cho vay theo NĐ 67. Cũng theo ông Trần Quang Hổ, NHNN chi nhánh tỉnh đã tích cực chỉ đạo các chi nhánh NHTM trên địa bàn căn cứ vào khả năng tài chính, quy định của pháp luật hiện hành, xem xét thực hiện các giải pháp hỗ trợ ngư dân gặp khó khăn trong trả nợ vay do tàu đóng mới kém chất lượng, bị hư hỏng phải nằm bờ.
Trong đó, tập trung cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay, ưu tiên thu nợ gốc trước, thu nợ lãi sau... Đồng thời, yêu cầu các TCTD theo dõi, kiểm tra, giám sát các khoản cho vay đóng mới, nâng cấp tàu theo NĐ 67. Đôn đốc ngư dân trả nợ vay ngân hàng đúng hạn.
Ngoài những nỗ lực của ngành Ngân hàng, để chính sách tín dụng đóng mới, nâng cấp tàu theo NĐ 67 đạt hiệu quả theo mục tiêu đề ra, hạn chế nợ xấu gia tăng trong thời gian tới, rất cần có sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cơ quan chức năng, đi kèm với những giải pháp cụ thể...
Trong đó, trước mắt chính quyền địa phương cần chỉ đạo các cơ quan chức năng có liên quan rà soát và xem xét quyết định đối với trường hợp chủ tàu không đủ năng lực để hoạt động khai thác hải sản, có nhu cầu chuyển nhượng lại tàu theo quy định tại Nghị định 17/2018/NĐ-CP. Về lâu dài cần huy động sự vào cuộc đồng bộ của các tổ chức chính trị, đoàn thể tăng cường tuyên truyền ngư dân nâng cao ý thức trả nợ cho ngân hàng. Cùng với đó, theo dõi, giám sát chặt chẽ các nguồn thu của ngư dân, vận động họ trả đủ nợ khi đến hạn.