Phái sinh và tạo lập thị trường
Niêm yết sàn ngoại, cửa đã mở, ai sẽ là người tiên phong? | |
Ban hành Quy chế thành viên thị trường chứng khoán phái sinh |
Thanh khoản thấp thì kém hấp dẫn
Các sản phẩm phái sinh chuẩn bị đi vào hoạt động, bước đầu sẽ là hợp đồng tương lai dựa trên các chỉ số như VN30 hay HNX30. Vấn đề đặt ra là nếu sắp tới đây các sản phẩm phải sinh như quyền chọn mua, chọn bán dành cho từng cổ phiếu (CP) được áp dụng thì vấn đề quan trọng với bên phát hành sản phẩm là phải chủ động được nguồn hàng.
Cần có vai trò của nhà tạo lập để củng cố thanh khoản cho thị trường |
Chẳng hạn, nhà đầu tư (NĐT) A đặt mua quyền chọn mua CP B với một mức giá và tại thời điểm xác định, thì đến hạn nếu A không muốn bán quyền chọn mà muốn mua và sở hữu B, thì nhà cung cấp phải có hàng để phân phối.
Tất nhiên, vai trò của nhà cung cấp quyền chọn cũng giống như vai trò của nhà tạo lập. Một loạt CP của sàn HNX có thanh khoản cực thấp, và đáng nói hơn cả là ngay trong rổ HNX30, được xem như tinh tuý của sàn này, thì không phải CP nào cũng có thanh khoản thực sự thuyết phục.
Thanh khoản thấp có thể đến từ nhiều lý do, không có người bán, không có người mua, hoặc CP sau thời gian dài không có giao dịch, NĐT càng e ngại dẫn đến cung cầu bị đẩy xuống mức thấp. Điều đáng nói là thanh khoản thấp cũng cho thấy tính đại chúng thấp, giá CP sẽ không được hợp lý.
Đó là chưa kể khi hợp đồng tương lai được áp dụng, NĐT sẽ phải căn cứ vào các chỉ số cơ sở như VN30 hay HNX30, nếu một chỉ số mà có thanh khoản thấp (do CP trong rổ có tính thanh khoản thấp) sẽ tạo ra những thách thức về việc dự báo diễn biến, và NĐT sẽ trở nên e dè hơn.
Vì vậy câu hỏi ở đây là nên chăng cần có vai trò của nhà tạo lập thị trường để củng cố thanh khoản cho thị trường. Nghĩa là những nhà tạo lập có thể tạo ra cung cầu dành cho CP, chẳng hạn đi tìm kiếm nguồn hàng để bán ra, đồng thời tìm kiếm những nguồn có nhu cầu mua vào giúp cho các giao dịch được thực hiện với tần suất cao hơn.
Đã có vai trò tạo lập thị trường
Theo thống kê từ chuyên gia chứng khoán Hoàng Thạch Lân, hiện nay có khoảng 1.250 mã chứng khoán trên cả 3 sàn HoSE, HNX và UPCoM, nhưng có chưa đến 300 mã có thanh khoản 50.000 CP/phiên (tỷ trọng 23%). Điều cần nói ở đây là mức thanh khoản 50.000 CP/phiên chỉ được xem như giá trị cực tiểu để NĐT có thể mạo hiểm, vì đây là mốc thanh khoản thấp. Khối lượng giao dịch ở mức tạm chấp nhận phải từ 100.000 CP/phiên trở lên.
Một số CTCK còn cho rằng, số mã chứng khoán có giá trị giao dịch từ 1 triệu USD/phiên trở lên chỉ tính bằng hàng chục, nhưng để duy trì được thanh khoản mức này trong thời gian dài cũng không phải là điều dễ dàng.
Tại một số TTCK trên thế giới, vào những phiên thị trường bị bán tháo, lúc này một số định chế tài chính trong vai trò tạo lập thị trường có thể ra tay mua vào để cân đối cung cầu, đồng thời ổn định tâm lý cho thị trường. Các nhà tạo lập thị trường cũng có thể là “nguồn hàng” để giải quyết các nhu cầu như cho vay, mượn CP nhằm phục vụ cho các nhu cầu như bán khống, các loại quyền chọn…
Hiểu một cách nôm na thì nhà tạo lập thị trường sẽ đóng vai trò giải quyết nhu cầu thanh khoản trên thị trường, và họ có thể chia sẻ cho nhiều thanh viên giải quyết vấn đề này. Nói đơn cử, để CP có thanh khoản, công ty chứng khoán (CTCK) có thể hỗ trợ tìm những nguồn muốn bán và sau đó tìm người mua để ráp nối hai bên, lúc này CTCK là nhà tạo lập thị trường. Tuy nhiên, chính các DN niêm yết cũng phải có trách nhiệm với CP của mình, bằng cách có thể minh bạch thông tin, chủ động tiếp xúc với các NĐT.
Điều cuối cùng cũng nên nhấn mạnh là khi dòng tiền đổ vào nhiều hơn, lúc đó áp lực giải ngân và tìm kiếm cơ hội sẽ tăng và những CP chưa gặp thời trước đây có thể biến thành “ngôi sao”. Nghĩa là dòng tiền cũng đủ thông minh để lựa chọn ra CP của mình ngoài việc nhận được các yếu tố hỗ trợ.
Lúc này vai trò tạo ra hàng hoá cho thị trường thuộc về đại đa số các NĐT. Nhiều CP có thể không nổi bật nhưng sau khi có một hoặc một vài quỹ ngoại xuất hiện thì lại trở nên “hot” hơn bao giờ hết.
Và, những CP từ năm này sang năm khác không có gì nổi bật trong hoạt động kinh doanh, minh bạch thông tin cũng không thực sự tốt thì bị thải loại là tất yếu.