Phát triển du lịch: Tăng trưởng xanh

Thiếu sự đột phá

Cố đô Huế - kinh đô Việt Nam dưới triều đại phong kiến nhà Nguyễn sở hữu nhiều giá trị di sản vừa hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, vừa thể hiện nét riêng hấp dẫn của một vùng văn hóa. Huế còn là nơi duy nhất lưu giữ loại hình Nhã nhạc cung đình, một kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại đã được UNESCO công nhận. Ngoài ra, sông Hương được đề nghị trình UNESCO công nhận danh hiệu di sản văn hóa thế giới; hệ sinh thái đầm phá Tam Giang - Cầu Hai rộng lớn nhất Đông Nam Á; tam giác Lăng Cô - Cảnh Dương - Bạch Mã đã được Chính phủ xác định là một trong bốn vùng du lịch trọng điểm quốc gia… Vùng đất này cũng nổi tiếng với nghệ thuật ẩm thực, các sản phẩm làng nghề và lễ hội dân gian mang đậm bản sắc dân tộc và đặc biệt là Festival Huế hội tụ những nét văn hóa tiêu biểu của Huế.

Quần thể di tích Cố đô là Di sản văn hoá thế giới. (Ảnh: St)

Thế nhưng, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Thừa Thiên - Huế Phan Tiến Dũng thừa nhận: Mặc dù tiềm năng có nhiều, nhưng nếu vẫn cứ phát triển và đầu tư vào du lịch theo tư duy cũ, không xác định được cái gì ưu tiên hàng đầu, Huế sẽ đánh mất cơ hội. Ông dẫn chứng: Năm 2010 diễn ra Festival Huế lần thứ 6, nhưng tổng lượt khách đến Thừa Thiên - Huế chỉ đạt 1,5 triệu (khách quốc tế khoảng 800 ngàn lượt). Trong khi, Quảng Nam với 2 di sản Mỹ Sơn - Hội An được UNESCO công nhận sau Cố đô Huế đến hơn nửa thập kỷ có trên 2,4 triệu lượt khách (1,17 triệu lượt khách quốc tế).

Một dẫn chứng khác. Nằm cách trung tâm TP. Huế chừng 4km, điểm đến nhà vườn Phú Mộng - Kim Long là tuyến du lịch sinh thái lý tưởng với những ngôi nhà vườn đặc trưng Huế. Nhà vườn Huế là một nét đặc sắc của vùng đất này, nó hàm chứa những giá trị độc đáo thuộc nhiều lĩnh vực: văn hóa, kiến trúc, lịch sử, triết học, tôn giáo, nghệ thuật... phản ánh sự kế thừa văn hóa Việt, đồng thời mang bản sắc riêng của chốn kinh kỳ xưa. Tuy nhiên, sau 10 năm đi vào hoạt động kể từ Festival Huế 2002, chẳng thấy hãng du lịch nào ký kết với người dân để đưa khách đến đây và cũng chẳng ai quan tâm khách đến và đi như thế nào?

Du lịch di sản xanh

Hơn tất cả các đô thị ở Việt Nam, cố đô Huế có đầy đủ điều kiện thực tế để phát triển du lịch di sản theo hướng tăng trưởng xanh, trong đó cảnh quan thiên nhiên trở thành một loại di sản không thua kém di sản kiến trúc cung đình, di sản văn hóa đô thị mà Huế đang sở hữu. Tại Hội thảo quốc tế "Du lịch di sản theo hướng tăng trưởng xanh" do UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế tổ chức, các mô hình du lịch xanh thành công gồm: du lịch cộng đồng gắn môi trường; phát triển du lịch di sản gắn với du lịch cộng đồng… Du lịch di sản theo hướng tăng trưởng xanh còn tạo điều kiện phát triển du lịch cộng đồng bằng việc tạo công ăn việc làm; lồng ghép sự phát triển du lịch vào chiến lược xóa đói giảm nghèo với việc gia tăng sự tham gia của người dân địa phương trong chuỗi giá trị văn hóa làng xã. Đặc biệt, Huế từ lâu đã nuôi dưỡng "tư duy xanh" nhờ vào truyền thống văn hóa thẩm mỹ, hương ước và tập tục tôn trọng tính toàn diện của đa dạng sinh học và tính linh thiêng của di sản văn hóa. Qua Du lịch xanh sẽ tạo cho cố đô Huế xứng tầm là một điểm đến di sản thế giới mang đẳng cấp. Và đây cũng là cách để du lịch Thừa Thiên - Huế hội nhập mạnh mẽ vào thị trường du lịch thế giới. Ông Lal Kurukulasuriya, cố vấn cao cấp Chương trình Liên Hợp quốc về môi trường, cho rằng: Huế có nhiều lợi thế để ưu ái trong việc quảng bá một hình mẫu du lịch dựa trên cộng đồng một cách toàn diện nhất. Vấn đề đặt ra là Huế vẫn đang chỉ dựa vào nguồn lực có sẵn, mà chưa có những chiến lược phát triển du lịch lâu dài. Tính đơn điệu và thụ động đang khiến cho du lịch Huế đánh mất nhiều cơ hội. Vì thế, việc áp dụng chiến lược tăng trưởng xanh cần có sự đóng góp của tất cả các "cá thể" trong lĩnh vực du lịch, trong đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải được xác định là trọng tâm trong việc tạo ra doanh thu và quảng bá.

Kiến trúc sư Thái Quang Trung - Chủ tịch Hệ thống Thế Giới Xanh cho rằng, việc xây dựng du lịch cộng đồng bền vững cũng là nhân tố để phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh. Phải đẩy mạnh quảng bá với thế giới về vốn di sản thiên nhiên; tập tục văn hóa ở các làng nghề; văn hóa sống của cộng đồng, trong đó quan trọng là văn hóa hiếu khách; văn hóa thẩm mỹ, thẩm định... Đặc biệt, tạo sản phẩm du lịch đặc thù để thu hút khách du lịch. Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Tuấn - Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch nhận định, sự cạnh tranh về du lịch giữa các quốc gia chưa bao giờ mạnh mẽ như hiện nay và châu Á đang trở thành điểm đến của thế giới. Xu hướng du lịch hiện nay là hình thức du lịch trải nghiệm mới (trải nghiệm về văn hóa bản địa, cộng đồng, sinh thái…). Do đó, Việt Nam có tiềm năng lớn và sẽ là điểm đến văn hóa; trong đó Huế là địa phương hiện đang có nhiều lợi thế để phát triển thế mạnh này theo hướng tăng trưởng xanh.

Hoàng Anh