Phí, lệ phí vẫn chuyện biết rồi…
Khi thảo luận về Dự án Luật phí, lệ phí mới đây, các ý kiến tại phiên họp Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (TVQH) đề nghị, cần quy định ngay trong Luật Danh mục chi tiết phí, lệ phí, bảo đảm sự rõ ràng, minh bạch. Trong khi đó, đại diện Cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng lại đề nghị nên quy định Danh mục các khoản phí, lệ phí theo nhóm dịch vụ và giao Chính phủ quy định chi tiết.
Bởi lẽ, qua rà soát với các bộ, ngành và địa phương cho thấy, hiện nay bên cạnh Danh mục phí và lệ phí do Ủy ban TVQH ban hành kèm theo Pháp lệnh phí và lệ phí thì Chính phủ ban hành Nghị định, còn các bộ, ngành ban hành thông tư hướng dẫn chi tiết, cụ thể về Danh mục phí, lệ phí và các mức thu khác nhau, để phù hợp với từng ngành, từng lĩnh vực quản lý theo sự phân cấp. Do vậy, số lượng Danh mục phí và lệ phí là khá lớn, nếu quy định chi tiết ngay trong luật là không khả thi.
“Do đó, kế thừa quy định hiện hành, đề nghị Dự thảo luật chỉ quy định Danh mục phí và lệ phí theo nhóm dịch vụ và giao Chính phủ quy định Danh mục chi tiết của từng loại phí, lệ phí là phù hợp với thực tiễn và khả thi”, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói.
Cần quy định cụ thể trong luật danh mục phí, lệ phí |
Không đồng tình với quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Phùng Quốc Hiển cho rằng, để phù hợp với Hiến pháp năm 2013, đảm bảo quyền và nghĩa vụ công dân, đảm bảo tính cụ thể, minh bạch và tránh tình trạng lạm thu tạo gánh nặng cho người dân, Chính phủ cần quy định Danh mục phí và lệ phí chi tiết, cụ thể hơn đến từng loại phí, lệ phí ngay trong luật.
“Tuy nhiên, do mỗi loại phí, lệ phí có nhiều khoản, dòng khác nhau, cách tính và mức thu khác nhau, do vậy có thể giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính khả thi và phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, để đáp ứng được các yêu cầu thực tiễn phát sinh, xin Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban TVQH xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh Danh mục phí, lệ phí khi Chính phủ trình và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất”, ông Hiển cho hay.
Nói về sự phức tạp của Danh mục phí và lệ phí, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết thêm, ban đầu dự thảo đưa ra 73 khoản phí và 42 khoản lệ phí, sau thảo luận này, cơ quan soạn thảo sẽ rút còn 48 khoản phí và 33 khoản lệ phí. Chỉ riêng lĩnh vực nông nghiệp, khi triển khai luật này, cơ quan soạn thảo đã rà soát và sẽ bãi bỏ nhiều loại phí, lệ phí, nhưng dự kiến vẫn còn 90 khoản lệ phí và 937 khoản phí, riêng về thú y có 550 khoản phí, 18 khoản lệ phí.
Đánh giá về thực trạng này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã cho rằng, đặt ra hàng ngàn loại phí như vậy, mà quy định lại rất tuỳ tiện… nông nghiệp như thế làm sao tiến lên được, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng cho hay.
Không những thế, ông còn nêu một thực trạng khác là quy trình để nộp một khoản phí rất phức tạp, mất thời gian, nhiều khi người nộp phí còn phải mất tiền bôi trơn mới nộp được. Cải cách mãi nhưng đến nay vẫn rất phiền hà, khiến cho những người thực hiện rất vất vả. Quốc hội, Chính phủ đã nhấn mạnh cải cách hành chính là phải đổi mới, mạch lạc, nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường là phải minh bạch trong thu gì, chi gì. Nhưng tiếp thu như dự thảo luật này là hơi đơn giản và chưa đáp ứng yêu cầu.
Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Ban soạn thảo cần phân biệt rạch ròi giữa phí và giá, những gì thuộc giá phải đưa về giá, cái gì là phí, lệ phí phải minh bạch, rõ ràng. Ví như khoản thu phí đường cao tốc hiện nay cần phân biệt là giá mới và phải được quy định theo Luật giá.
Bên cạnh đó, Ban soạn thảo cũng cần rà soát hàng loạt loại phí khác mà thực chất là giá để giảm bớt số lượng các khoản phí trong danh mục như hiện nay. Tất cả các danh mục này phải đưa vào luật. Quốc hội sẽ quản lý lĩnh vực này và Quốc hội sẽ quyết định có cho thu hay không sau đó sẽ phân cấp hoặc giao cho Chính phủ và HĐND quy định mức thu cho phù hợp.
Đồng quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, bà Trương Thị Mai cho rằng, Ban soạn thảo còn lúng túng trong phân biệt giữa giá và phí dịch vụ. Theo bà, phí trong dự thảo chắc chắn phải khác giá và phải thấp hơn giá. Bởi lẽ giá được xác định theo cơ chế thị trường, còn phí là có yếu tố phúc lợi của Nhà nước, không theo cơ chế thị trường. Bà đề nghị Ban soạn thảo cần giải thích từ ngữ để làm rõ sự khác nhau giữa phí và giá để người dân thấu hiểu.
Liên quan đến nguyên tắc xác định mức thu phí, nhiều ý kiến đề nghị bỏ nội dung quy định nguyên tắc xác định mức thu phí “có lợi nhuận phù hợp”; đối với phí cung cấp dịch vụ của cơ quan Nhà nước thực hiện thì không tính đến lợi nhuận.
Bà Trương Thị Mai cho rằng, nguyên tắc xác định mức thu phí như vậy là không rõ ràng. Bà đề nghị làm rõ sự phù hợp là với thu nhập của người dân. Bởi thu nhập của người dân ở nước đang phát triển và phát triển là khác nhau. Để đảm bảo bù đắp chi phí phải có phúc lợi của Nhà nước trong thu phí.
Ngay cả giá dịch vụ y tế giờ cũng phải phù hợp với thu nhập của người dân và phải có phúc lợi của Nhà nước để người dân chỉ phải bỏ ra không quá 50% so với giá thực tế”, bà Mai nói.