Quốc hội lo tăng trưởng không bền vững, nợ công tăng cao
Sản xuất vẫn gặp khó, tái cơ cấu chậm
Cụ thể, Chính phủ cần đánh giá tác động toàn diện hơn về công tác điều hành chỉ số giá tiêu dùng trong năm 2014. Theo số ước thực hiện báo cáo tại Kỳ họp thứ 8 và số liệu kết quả thực tế có sự chênh lệch quá lớn: CPI kế hoạch Quốc hội giao tăng khoảng 7%, số báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 tăng 4,5 - 4,6%, số liệu đánh giá lại chỉ tăng 1,84% bởi công tác dự báo, điều hành CPI sẽ tác động mạnh đến kế hoạch đầu tư, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, người dân và tâm lý xã hội, tâm lý thị trường.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu |
Bên cạnh đó, Chính phủ cần đánh giá lại kết quả đạt được bởi hoạt động sản xuất kinh doanh vẫn còn gặp khó khăn, số doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động lớn, tỷ lệ doanh nghiệp hoạt động có lãi thấp; công tác cổ phần hóa DNNN, thoái vốn nhà nước còn chậm, chất lượng và hiệu quả tái cơ cấu chưa cải thiện nhiều.
Cùng với đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục tăng lên, khu vực FDI vẫn đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế, nhất là đóng góp kim ngạch xuất khẩu tới 65% - 67% tổng kim ngạch xuất khẩu... tuy nhiên, tác động của FDI trong việc nâng cao trình độ công nghệ cho Việt Nam chưa rõ nét. Có ý kiến quan ngại rằng, nếu nguồn vốn FDI rút khỏi thị trường sẽ tác động xấu đến sự phát triển bền vững nền kinh tế nước ta.
Một số ý kiến khác thì cho rằng, sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn, vẫn xảy ra tình trạng được mùa mất giá, khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm... gây thiệt hại và bức xúc cho người dân; Vẫn còn lúng túng, vướng mắc trong việc tổ chức lại sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ, tăng năng suất lao động.
Bên cạnh đó, công tác quản lý, sử dụng đất đai ở các công ty nông, lâm nghiệp quốc doanh thời gian qua chưa thực sự chuyển biến. Quá trình cổ phần hóa chậm và cũng đã bộc lộ những điểm bất hợp lý. Tình trạng lấn chiếm, giao khoán sử dụng sai mục đích, đối tượng dẫn đến thất thoát, lãng phí tài nguyên đất còn khá phổ biến; hiệu quả sản xuất chưa cao, đóng góp nguồn thu cho xã hội và ngân sách Nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực. Nguyên nhân chính là do mô hình quản lý, quản trị doanh nghiệp chưa hiệu quả; trách nhiệm quản lý của các công ty và chính quyền địa phương có nơi còn buông lỏng.
Nỗi lo tăng trưởng chưa bền vững
Về tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2015, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho biết, sau 4 tháng đầu thực hiện, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục chuyển biến tích cực. Tăng trưởng GDP quý 1 có mức phục hồi rõ rệt, đạt 6,03%, mức tăng cao nhất so với cùng kỳ những năm gần đây, số thu ngân sách đạt khá. Tỷ lệ lạm phát kiểm soát ở mức thấp. Khu vực dịch vụ tăng trưởng khá, tổng mức bán lẻ hàng hóa dịch vụ đã loại trừ yếu tố giá tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước cho thấy các tín hiệu tích cực về tăng tổng cầu.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, kinh tế - xã hội vẫn bộc lộ nhiều khó khăn, thách thức. Tăng trưởng chưa thực sự bền vững do tác động về giá dầu thô ở mức thấp. Tăng trưởng quý 1 do yếu tố chính là đóng góp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và khai khoáng (khai thác dầu thô, than đá), trong khi đó mức tăng trưởng của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản ở mức thấp, chỉ tăng 2,14% so với mức tăng 2,68% cùng kỳ năm trước.
“Một số chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, đóng tàu đánh bắt thủy sản, nhà ở cho người thu nhập thấp... được đánh giá là chính sách đúng đắn, kịp thời của Đảng, Nhà nước nhưng triển khai chậm chạp, gặp nhiều vướng mắc gây phiền hà và tác động không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng miền, địa phương, chưa đáp ứng được lòng mong mỏi của người dân. Chất lượng nguồn lao động chưa cải thiện nhiều, vẫn thiếu hụt lao động có trình độ cao”, ông Giàu nhấn mạnh.
Một số ý kiến cũng lo ngại về xu hướng nhập siêu lớn trong những tháng đầu năm 2015, khi 4 tháng đã nhập siêu hơn 2 tỷ USD. Trong đó có nguyên nhân do kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp, thủy sản giảm mạnh, đồng thời lo ngại sự phụ thuộc lớn vào nhập khẩu một số thị trường. Bên cạnh đó còn do sự sụt giảm của giá cả hầu hết hàng hóa trên thế giới, trong đó có cả những hàng hóa xuất khẩu mà Việt Nam có lợi thế. Cũng vì lẽ đó, dự báo xuất khẩu năm 2015 sẽ khó khăn hơn, nhất là cầu bên ngoài còn yếu và nhiều nước giảm giá mạnh đồng tiền so với đồng USD, dẫn đến thâm hụt thương mại trong năm 2015 ở mức cao.
Một nỗi lo khác là nợ công tiếp tục gia tăng với tốc độ cao gâp áp lực đến nghĩa vụ trả nợ. Theo Chiến lược nợ công và nợ nước ngoài của quốc gia giai đoạn 2011 – 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ (không kể cho vay lại) so với tổng thu ngân sách nhà nước hàng năm không quá 25% và nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của quốc gia hàng năm dưới 25% giá trị xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ. Trong khi theo báo cáo của Ủy ban Tài chính - Ngân sách, nghĩa vụ trả nợ so với tổng thu ngân sách Nhà nước năm 2015 dự kiến ở mức 31%.
Bên cạnh đó, cổ phần hóa DNNN, thoái vốn nhà nước còn chậm nên khó có thể hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa giai đoạn 2014-2015...