Rộ trồng mắc ca

Ảnh minh họa

Trồng mắc ca đang “ăn đủ”

Nông dân Phan Thế Cữu, xã Phú Lộc, huyện K’rông Năng (Đăk Lăk) đang trong những ngày khấp khởi vui mừng vì 400 cây mắc ca trồng được 28 tháng đã bắt đầu cho trái. “Bước đầu chưa biết hiệu quả thế nào nhưng thấy nhanh ra trái là mừng rồi”, ông nói.

Theo tính toán của một số nông dân như ông Cữu, hiện thương lái mua mắc ca với giá từ 130 -170 nghìn đồng/kg. Nếu trong một hai năm đầu mỗi cây cho 5kg đã có lãi…

Nhiều chủ nhà vườn tại Tây Nguyên như ông Cữu cũng đặt con tính tương tự, khi hồ tiêu liên tiếp chịu dịch bệnh, cà phê đã đến giai đoạn phải tái canh nếu muốn tăng năng suất và chất lượng…

Trong bối cảnh ấy, cây mắc ca nổi lên như một loại cây trồng có thể thay thế ngay trên diện tích đất khi các loại cây lấy hạt khác đã già cỗi, với ưu thế vòng đời lên đến hơn 60 năm. Mắc ca cũng đang là loại hạt có giá trị kinh tế cao gấp đôi, thậm chí gấp ba cà phê, điều trên thị trường thế giới, nguồn cung hiện nay chưa thỏa mãn cầu tiêu thụ...

“Phong trào” trồng mắc ca tại nhiều nơi ở Tây Nguyên đang đem lại việc làm và thu nhập cao cho ông Nguyễn Văn Cúc, người cùng địa phương với ông Cữu. Là một trong những người đầu tiên trồng mắc ca tại Đăk Lăk, hiện gia đình ông Cúc ngoài 3ha trồng chuyên canh cây mắc ca thương mại còn có nguyên một vườn ươm cung cấp giống cho bà con nông dân trong khu vực. Năm 2014 vừa qua, ông Cúc xuất bán gần 10.000 cây giống với giá từ 65 -70 nghìn đồng/cây mắc ca…

Ông Cúc đến với cây mắc ca gần như không tính toán gì. Năm 2004, từ việc trồng khảo nghiệm cây mắc ca trên vùng đất Tây Nguyên, lúc đầu thực ra ông cũng không biết hiệu quả kinh tế thế nào, nhưng các cán bộ dự án thuyết phục ông rằng, đây là loại cây trồng có lợi ích kinh tế. “Đấy thì cứ trồng theo vậy thôi, chứ chưa biết hiệu quả ra sao!”, ông Cúc nói.

Dù không rõ hiệu quả kinh tế đến đâu, ông Cúc vẫn kiên trì trồng và chăm sóc suốt 4 năm thì cây mắc ca bắt đầu có trái, từ đó ông mới nhận ra đây là loại cây có giá trị kinh tế cao, rồi nhân rộng dần. “Về năng suất thì qua mỗi năm cây mắc ca cho thu hoạch tăng lên một ít, giá cả cũng tương đối tốt”, ông Cúc cho hay.

Theo tìm hiểu của phóng viên TBNH, tại Đăk Lăk hiện nay, hạt mắc ca mới chủ yếu bán cho bà con nông dân làm giống, chưa đủ sản lượng thương phẩm bán ra thị trường... Ông Cúc cho biết thêm, gần đây có một số nhà máy tìm đến đặt hàng để mua hạt về chế biến thành phẩm, nhưng các nhà vườn chưa có nhiều để bán cho họ.

“Năm 2014, để kiểm chứng chất lượng thương phẩm của giống mắc ca đang trồng và nhân giống tại vườn nhà, tôi có bán cho nhà máy sản xuất mắc ca thương phẩm ở Long An 3 tạ để chế biến thử thì được đánh giá là chất lượng đảm bảo”, ông Cúc kể tiếp.

“Với mỗi ha trồng 300 cây, nếu cây đủ từ 10 tuổi trở lên cho thu hoạch cả tấn hạt. Giá bán tốt, chi phí đầu tư công và vật tư nông nghiệp cũng ít hơn các loại cây trồng khác… khả năng hiệu quả kinh tế của loại cây này có thể tốt hơn cây tiêu và cà phê nhiều!”, ông Cúc tính toán.

Phát triển mắc ca cần được quy hoạch

Huyện K’rông Năng là địa phương trồng mắc ca tương đối phổ biến trong bà con nông dân. Vì cây mắc ca là loại cây trồng xen nên chưa một thống kê cụ thể về diện tích trồng trên địa bàn. Một cán bộ xã Phú Lộc, huyện K’rông Năng cho hay, có khoảng trên 50% số hộ làm nông nghiệp tại địa phương có trồng cây mắc ca. Nhà nhiều thì vài nghìn cây, nhà ít cũng trên 200 cây…

Trong số lượng cây đã trồng này, chỉ một số ít đã cho thu hoạch, còn lại chủ yếu mới trồng từ 2 - 4 năm. Chính vì thế, sản lượng hạt mắc ca đưa ra thị trường chưa nhiều nên chưa thể đánh giá được hiệu quả kinh tế từ loại cây này.

Theo ông Phan Khắc Tuế, Giám đốc Agribank chi nhánh Ea Tóh (xã Ea Tóh, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk), hiện cây mắc ca mới chỉ được bà con nông dân trồng xen canh trong các vườn cà phê, tiêu… nên lượng cấp tín dụng cho loại cây này chưa được thống kê cụ thể, và cũng chưa có sản phẩm cho vay riêng đối với loại cây này.

Nông dân địa phương thường lập đề án phát triển kinh tế vườn để vay vốn, trong đó có một phần nhỏ đầu tư cho cây mắc ca. Theo thống kê của riêng chi nhánh thì dư nợ tín dụng cho loại cây này khoảng vài tỷ đồng.

Theo ông Tuế, vì chưa có chủ trương cụ thể của Chính phủ, quy hoạch của địa phương… nên ngân hàng không có riêng sản phẩm cho vay cây mắc ca. Tuy nhiên, đánh giá về khả năng cho vay để đầu tư vào loại cây trồng này ông Tuế cho hay, bước đầu nhận thấy đây là loại cây cũng tương đối hiệu quả, phù hợp với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng và thị trường tiêu thụ thuận lợi...

Phía Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên qua phân tích số liệu thực chứng cho biết, từ năm 2006, cơ quan này bắt đầu có những nghiên cứu trồng thử nghiệm cây mắc ca xen với một số loài cây công nghiệp có giá trị khác tại vùng đất Tây Nguyên như cà phê, ca cao...

Kết quả bước đầu cho thấy, đối với vườn trồng xen cà phê tại Buôn Ma Thuột, sau 5 năm cây mắc ca cho tỷ lệ ra hoa hơn 70%, năng suất ban đầu đạt được từ 1,3 - 1,5 kg hạt/cây; vườn trồng xen ca cao tại Buôn Ma Thuột cho tỷ lệ ra hoa đậu quả sau 5 năm trồng trên 50%, năng suất trung bình 0,5 kg hạt/cây; vườn trồng xen cà phê tại Lâm Đồng cho tỷ lệ ra hoa đạt 80% và năng suất ban đầu đạt 1,4 kg hạt/cây. Sau 9 - 10 năm trồng, cây mắc ca cho năng suất từ 7-9 kg hạt/cây, với một số giống cá biệt có những cây cho năng suất hơn 10 kg hạt/cây/năm.

Nhưng ông Tuế cũng lưu ý, để có cơ sở đánh giá chính xác thì rất cần những luận chứng khoa học riêng lẻ và có sự quy hoạch cụ thể của chính quyền địa phương về diện tích loại cây trồng này. Vì khi có luận chứng khoa học thì bà con nông dân mới yên tâm phát triển đại trà.

Đồng thời, Nhà nước cần cho chủ trương, chính sách phát triển loại cây này nếu đánh giá hiệu quả kinh tế tốt. Đừng để nông dân tự “bơi”, tự phát rất nguy hiểm, dễ phát sinh rủi ro… tái diễn điệp khúc trồng chặt như một tiền lệ ở Tây Nguyên đã từng diễn ra đối với một số loại cây trồng.