Sẽ có quy định mới về bán khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính
Một trong những thay đổi quan trọng nhất là Dự thảo Thông tư đề xuất bỏ quy định giới hạn về giá bán khoản phải thu quy định tại khoản 1.5 Điều 1 của Thông tư 09/2006/TT-NHNN.
Cụ thể, khoản 1.5 Điều 1 Thông tư 09/2006/TT-NHNN quy định: “Giá bán khoản phải thu” là số tiền do các bên thoả thuận trong giao dịch bán khoản phải thu, được xác định bằng một tỷ lệ phần trăm so với số tiền bên thuê còn phải trả theo Hợp đồng cho thuê tài chính, nhưng không thấp hơn nợ gốc cho thuê tài chính trừ đi số tiền bên cho thuê đã thu hồi được từ bên thuê.
Tuy nhiên theo NHNN Việt Nam, quy định này không tạo sự chủ động linh hoạt trong quyết định giá bán khoản phải thu theo cơ chế thị trường. Trong khi Thông tư số 09/2015/TT-NHNN cho phép tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thỏa thuận giá bán với bên mua nợ.
Bởi vậy, việc bỏ quy định giới hạn về giá bán khoản phải thu sẽ tăng quyền tự chủ cho các bên trong giao dịch mua bán khoản phải thu. Ngoài ra, theo quy định tại dự thảo Thông tư thì bên bán có thể bán khoản phải thu không phân biệt nhóm nợ nên việc quy định giá bán khoản phải thu không thấp hơn nợ gốc cho thuê tài chính trừ đi số tiền bên cho thuê đã thu hồi được từ bên thuê là chưa phù hợp.
Một sửa đổi quan trọng nữa là về “Quyền truy đòi”. Theo quy định hiện hành (Thông tư 09), “Quyền truy đòi trong giao dịch bán khoản phải thu” (sau đây gọi tắt là quyền truy đòi) là quyền của bên mua yêu cầu bên bán thực hiện nghĩa vụ trả tiền đối với bên mua khi kết thúc Hợp đồng bán khoản phải thu (khoản 1.7 Điều 1).
Tuy nhiên, theo NHNN Việt Nam, quy định về quyền truy đòi trong giao dịch bán khoản phải thu tại Thông tư 09 chưa quy định cụ thể và rõ ràng về trường hợp thực hiện quyền truy đòi của bên mua, ngoài ra, để tạo sự linh hoạt cho bên mua được thực hiện quyền truy đòi. Bởi vậy dự thảo Thông tư quy định: “Quyền truy đòi trong bán khoản phải thu (sau đây gọi tắt là quyền truy đòi) là quyền theo thỏa thuận cho phép bên mua yêu cầu bên bán thực hiện nghĩa vụ trả tiền đối với bên mua trong trường hợp bên thuê tài chính không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán tiền thuê theo hợp đồng cho thuê tài chính”.
Nguyên tắc bán khoản phải thu theo Dự thảo Thông tư cũng có nhiều thay đổi. Cụ thể, Dự thảo Thông tư quy định, trong giao dịch bán khoản phải thu, bên bán không được chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho thuê tài chính, các quyền, nghĩa vụ khác quy định tại hợp đồng cho thuê tài chính (trừ việc chuyển giao quyền đòi nợ).
Bên cạnh đó, bên bán không được bán khoản phải thu cho công ty con của mình, không được bán khoản phải thu trong các trường hợp sau đây: Có thỏa thuận bằng văn bản về việc không được bán khoản phải thu; Được sử dụng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự tại thời điểm bán khoản phải thu, trừ trường hợp bên nhận bảo đảm đồng ý bằng văn bản về việc bán khoản phải thu.
Trường hợp bán một phần khoản phải thu hoặc bán một khoản phải thu cho nhiều bên mua, thì bên bán và các bên mua thỏa thuận với nhau về tỷ lệ tham gia, phương thức thực hiện, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên và các nội dung cụ thể khác tại hợp đồng bán khoản phải thu bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật.
Bên mua được thỏa thuận bán khoản phải thu cho bên mua khác với điều kiện bên mua mới cam kết thực hiện đúng các quy định tại Hợp đồng bán khoản phải thu. Bên mua phải thông báo cho bên bán về việc khoản phải thu đã được chuyển nhượng cho bên mua khác.
Dự thảo thông tư cũng đề ra các yêu cầu cụ thể đối với bên mua là ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, như: Được NHNN Việt Nam chấp thuận hoạt động mua khoản phải thu tại Giấy phép thành lập và hoạt động của Ngân hàng thương mại, Giấy phép thành lập của chi nhánh ngân hàng nước ngoài; Có tỷ lệ nợ xấu dưới 3%, trừ trường hợp mua khoản phải thu theo phương án tái cơ cấu đã được phê duyệt; Tuân thủ các quy định pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động của Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;...
Dự thảo thông tư cũng bỏ quy định về điều kiện đối với khoản phải thu được bán (Điều 3). Bởi theo NHNN Việt Nam, dự thảo Thông tư quy định về bán khoản phải thu mà không có sự chuyển giao tài sản cho thuê tài chính. Do đó, việc quy định về điều kiện đối với tài sản cho thuê tài chính là không thực sự cần thiết. Trong quá trình đánh giá khoản phải thu, bên mua có thể xem xét tài sản cho thuê tài chính là một yếu tố để đánh giá khoản phải thu. Vì vậy Dự thảo Thông tư bỏ điểm 3.1 quy định về tài sản cho thuê liên quan đến Hợp đồng bán khoản phải thu.
Bên cạnh đó, theo quy định tại điểm 3.2 Thông tư số 09/2006, công ty cho thuê tài chính chỉ được bán khoản phải thu được xếp vào nợ nhóm 1. Tuy nhiên, tiếp thu kiến nghị của Công ty cho thuê tài chính về việc được bán các khoản phải thu thuộc các nhóm nợ khác nhau, không chỉ khoản phải thu được xếp vào nhóm 1. Vì vậy Dự thảo Thông tư bỏ quy định tại điểm 3.2.
(Xem toàn văn Dự thảo Thông tư)