Sống trong sương
Nhớ mãi lần ấy, Tráng Cường - chàng phóng viên Đài truyền hình huyện Bắc Hà - đang chở tôi trên chiếc xe máy bỗng phanh xe đánh kịt. Xe dừng lại giữa khúc cua bịt bùng sương, Cường bảo: Anh ạ, ta đang ở cái bản nhiều sương nhất Lào Cai: bản Ngồ Hạ, xã Nậm Hòn. Người dân ở đây quanh năm mong ước là có được những ngày nắng, để họ phơi quần áo, phơi lúa ngô khoai sắn. Nhưng chẳng bao giờ được, kể cả giữa mùa hè cứ tưởng dư thừa ánh nắng. Bởi quanh năm bản này chìm trong sương. Quần áo phơi ngoài hiên nhà qua đêm, sáng hôm sau vắt ra một chậu nước. Họ thường phải phơi quần áo, phơi lúa ngô vào trong... bếp. |
Sinh ra đã thấy một màn mờ ảo. Ra đi cũng như lẫn vào mây trời. Sương câm nín chưa bao giờ nói. Người cũng lặng lẽ chưa bao giờ hỏi, nhưng cứ thế mà quấn quýt bên nhau, để người đấy, sương đấy, núi đấy, bao đời làm nên một bức tranh vùng cao trầm mặc, mờ ảo, quyến rũ.
Với đám khách du lịch, đến Tây Bắc, được chìm vào thung sương là một trải nghiệm khác biệt. Không chỉ chụp ảnh trong sương, đốt lửa bên sườn nương, họ còn tranh thủ "phượt" trong mù sương Tây Bắc để hứng lấy vẻ đẹp tráng lệ của núi rừng.
Nhưng sương Tây Bắc như một "nhân vật" vừa trữ tình vừa khắc nghiệt. Nói cho đúng, trữ tình với người này nhưng khắc nghiệt với người khác.
Người miền xuôi lên đây, hết trầm trồ ngợi ca như xứ sở sương mù mãi bên Anh quốc lại hít căng lồng ngực thứ không khí đặc quánh thanh sơ. Đẹp mờ ảo, đẹp như tranh thủy mặc với hai thứ màu đen trắng nhạt nhoà, giản dị đến nao lòng. Sương kỳ diệu trong mắt lữ khách đô thành khi la đà một chốc rồi lại bay biến đi hết, lộ ra những cô sơn nữ trang phục rực rỡ đứng nép bên hiên nhà, bên những vườn cải như chờ như đợi một tiếng khèn môi.
Rồi, sương khiến người miền xuôi... sợ.
Sợ những cung đường bồng bềnh chẳng biết đâu là vách núi, đâu là vực thẳm.
Sợ những con dốc bật đèn pha hết cỡ chỉ thấy hơi ẩm đến độ bão hòa.
Sợ cả cảm giác tóc bết dính, phổi lành lạnh, sợ luôn một lúc hốt nhiên tỉnh dậy, chẳng biết mình sống trong cõi thực hay cõi ảo.
Còn với cư dân Tây Bắc, quanh năm gắn bó ở những mảnh đất như Tả Củ Tỷ, Thải Giàng Phố, Lầu Thí Ngài, Tả Van Chư, Nậm Mòn, Y Tý... thì lại có nỗi sợ sương của riêng mình. Sương có thể khiến trâu bò ốm. Sương khiến củi mục, rơm ướt. Sương làm cho ngô khoai thu hoạch không thể phơi khô...
Cuộc sống của cư dân sinh ra ở núi buộc phải sống chung với sương. Vẫn bấm chân trên những triền núi mịt mùng, đi bằng cảm giác, bằng thói quen hơn là bằng mắt nhìn. Vẫn rơm rạ quanh năm ẩm ướt, vẫn quần áo quanh năm không khô nếu chẳng được hong trên bếp, hăng xè mùi than củi. Vẫn một bếp lửa hồng le lói sáng bên sườn núi đủ để làm ấm lòng bất cứ ai chợt lỡ độ đường.
Dọc miền sương thẳm, tôi đã bắt gặp những hình ảnh khiến mình phải thay đổi hẳn cách nghĩ. Trước một sự việc, không chỉ nhìn bằng mắt, mà hãy đánh thức một giác quan nữa, đó là cảm giác, là sự trải lòng với những người chợt gặp nhưng khó quên ấy.
Như Trang