Sử dụng hiệu quả nguồn lực vàng trong dân
Cuối tuần qua, Phó Thống đốc NHNN - ông Lê Minh Hưng đã có cuộc trao đổi với báo chí về định hướng quản lý hoạt động thị trường vàng trong thời gian tới.
PV: Theo ông giá vàng bất ổn trong thời gian qua đã dẫn tới những hệ lụy gì?
Ông Lê Minh Hưng: Từ trước đến nay, tâm lý người dân Việt Nam luôn giữ vàng như một tài sản, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế vĩ mô bất ổn, lạm phát tăng cao, lòng tin vào đồng tiền nội tệ chưa ổn định khiến tâm lý giữ vàng ngày càng tăng. Hiện thị trường vàng với hơn 12.000 doanh nghiệp kinh doanh mua - bán vàng miếng, 8 doanh nghiệp sản xuất vàng miếng, 15 tổ chức tín dụng (TCTD) có nghiệp vụ huy động, cho vay vàng và đầu tư vàng.
Phó Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng
Bên cạnh đó, cho đến nay, khuôn khổ pháp lý cho một thị trường vàng vẫn còn rất lỏng lẻo, đã dẫn tới một hệ lụy là khi giá vàng biến động người dân đổ xô đi mua vàng, khiến một lượng lớn tiền đổ vào vàng mà không sinh một giá trị gia tăng nào cho nền kinh tế. Thứ nữa, khi giá vàng biến động thì có sự vơ vét ngoại tệ trên thị trường nhập lậu vàng. Khi nhập lậu như vậy khiến cho tỷ giá trên thị trường tự do lập tức dậy sóng, gây áp lực tâm lý lên thị trường ngoại hối. Trong khi đó, để ổn định thị trường, tránh biến động mạnh, nhà nước cũng bị áp lực nhập khẩu vàng về để bán cho người dân, đã tác động lên tỷ giá, gây bất ổn vĩ mô.
PV: Vậy tới đây nhà nước sẽ làm gì để ổn định thị trường vàng, thưa ông?
Ông Lê Minh Hưng: Về mặt pháp lý, Chính phủ đã ban hành Nghị định 95/2011/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 202/2004/NĐ-CP) nâng mức xử phạt về vi phạm hoạt động tiền tệ và ngân hàng nhằm giảm sự USD hóa và vàng hoá, ban hành Nghị định 24/2012/NĐ-CP siết lại hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ.
Để kiểm soát chặt chẽ thị trường vàng, Nhà nước sẽ độc quyền sản xuất vàng miếng. Kết quả từ những bước đi tạo sự ổn định trong mua bán vàng miếng đã đạt được những thành công nhất định, đó là không còn hiện tượng người dân đổ xô đi mua vàng, không còn hiện tượng tỷ giá trên thị trường tự do biến động mạnh, Nhà nước cũng không tốn một đồng ngoại tệ nào để nhập khẩu vàng, và vàng cũng không còn tác động gì đến ổn định kinh tế vĩ mô. Điều này cũng đã thể hiện hiệu quả trong huy động tiền gửi bằng nội tệ từ dân cư tăng rất nhanh, trong khi tiền gửi bằng ngoại tệ từ dân cư lại giảm mạnh. Chứng tỏ người dân rất tin tưởng vào đồng nội tệ.
Từ đầu năm đến nay NHNN đã mua vào hơn 10 tỷ USD, cộng với trong 5 tháng gần đây người dân đã bán lại cho ngân hàng khoảng 60 tấn vàng, giúp củng cố thanh khoản cho các ngân hàng và thanh khoản cho nền kinh tế thông qua tín dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Số huy động vàng giảm tương ứng với số mua vào 60 tấn vàng, từ 1/5/2012 cho đến nay, cả huy động và cho vay vàng đã giảm gần 50%.
PV: Vậy những biện pháp nào sẽ được đưa ra để huy động được nguồn lực vàng trong dân, thưa ông?
Ông Lê Minh Hưng: Huy động vàng ở đây không nên hiểu như gửi tiết kiệm vàng như trước đây, Nhà nước sẽ đối xử với vàng như đối xử với ngoại tệ, sẽ chuyển từ quan hệ vay, mượn sang quan hệ mua - bán theo cung - cầu thị trường. Việc mua - bán này đối với các doanh nghiệp tham gia kinh doanh mua - bán vàng miếng phải được sự cho phép của NHNN và người dân sẽ thực hiện việc giao dịch vàng miếng tại các doanh nghiệp đã được NHNN cấp phép.
Người dân nếu muốn bảo quản hay đảm bảo an toàn cho tài sản vàng của mình thì có thể sử dụng dịch vụ giữ hộ vàng miếng tại các TCTD và mất phí giữ hộ vàng. Còn các TCTD tới đây sẽ không được thực hiện nghiệp vụ huy động vàng, vì khi người dân được mua vàng, được gửi vàng có lãi suất thì càng gây hiện tượng vàng hoá. Lúc đó, vàng không còn mang lại nhiều giá trị gia tăng thì người dân sẽ thấy nắm giữ tiền đồng có lợi ích kinh tế lớn hơn nắm giữ vàng.
Các TCTD lúc này chỉ thuần túy tham gia vào thị trường mua - bán vàng miếng như các doanh nghiệp vàng, nhưng sẽ phải giữ trạng thái kinh doanh vàng theo ngày giống như trạng thái ngoại tệ. Chẳng hạn, trạng thái ngoại tệ của các TCTD theo ngày hiện nay là +/- 20%, nhưng đối với trạng thái kinh doanh vàng thì không có trạng thái âm, vì khi đó các TCTD chỉ có mua được vàng mới bán được vàng, và phải duy trì một tỷ lệ nhất định so với vốn tự có. Ví dụ tỷ lệ này là 10% thì với vốn tự có là 3.000 tỷ đồng thì mỗi một ngày TCTD đó chỉ được phép mua tối đa 300 tỷ đồng vàng quy đổi. Nếu ngày hôm đó TCTD đó không bán được vàng thì hôm sau không được mua vàng tiếp tục.
Còn NHNN với tư cách là người mua - bán cuối cùng. NHNN chỉ mua khi nào thấy giá thuận lợi cho Nhà nước để tăng dự trữ ngoại hối, vì NHNN không có nhu cầu bình ổn giá vàng (vì vàng không phải là mặt hàng quốc kế dân sinh, không phải mặt hàng thiết yếu). Nếu thị trường vàng có những biến động bất thường, có hiện tượng khó khăn về thanh khoản thì NHNN có thể xem xét bán ra hỗ trợ thị trường, nhưng với một cái giá có lợi cho Nhà nước. Với lượng vàng trong DTNH đủ lớn thì có thể xuất khẩu vàng đó lấy ngoại tệ về.
Như vậy, khi Nhà nước mua vàng sẽ làm tăng dự trữ ngoại hối bằng vàng, còn việc bán vàng đi sẽ làm tăng dự trữ ngoại hối bằng ngoại tệ, điều này cho thấy tác dụng cuối cùng là làm tăng dự trữ ngoại hối. Đặc biệt, khi tăng DTNH bằng ngoại tệ sẽ càng làm tăng uy tín, tiềm lực, đảm bảo trong thanh toán đối ngoại của Chính phủ. Đấy là mối lợi lớn từ huy động nguồn lực vàng trong dân, như vậy một nguồn lực cực kỳ lớn nằm “chết” ở vàng đã được chuyển hoá thành tiền đồng và người dân có thể tự đầu tư vào sản xuất kinh doanh hoặc có thể gửi tiết kiệm ngân hàng.
PV: Việc đưa thị trường vàng vào khuôn khổ được đánh giá là đang đi đúng hướng, nhưng nhiều ý kiến lo ngại về việc gia hạn huy động vàng của NHNN, thưa ông?
Ông Lê Minh Hưng: Việc chống vàng hóa đang được Nhà nước làm quyết liệt và đã có được những thành công bước đầu. Vấn đề bây giờ là xử lý trong ngắn hạn, NHNN đã gia hạn thêm thời gian cho việc huy động chứng chỉ vàng ngắn hạn để đóng trạng thái của các TCTD với thời gian đáo hạn không quá ngày 30/6/2013 (văn bản số 7019/NHNN-QLNH), nhưng số vàng huy động này chỉ để đảm bảo thanh khoản chi trả cho dân và theo nguyên tắc tổng khối lượng huy động giảm dần.
Còn nếu thực hiện việc đóng hoàn toàn hoạt động kinh doanh vàng của TCTD theo đúng quy định vào ngày 25/11/2012 (Thông tư 12/2012/TT-NHNN) thì các TCTD này phải mua vào khoảng 20 tấn vàng, điều đó sẽ gây áp lực khủng khiếp lên thị trường vàng về thanh khoản. Điều quan trọng hơn đây lại là giai đoạn cuối năm cần phải đảm bảo thanh khoản của hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Nếu như dồn một lượng lớn tiền đồng để mua vàng lại càng gia tăng khó khăn kép lên sự an toàn hệ thống cũng như của nền kinh tế. Điều này NHNN đã cân nhắc và đã linh hoạt giãn tiến độ để việc mua vàng được giãn ra, không gây áp lực.
PV: Xin cảm ơn ông!
Độc quyền vàng? Phó Thống đốc Lê Minh Hưng cho rằng, Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) cũng như các doanh nghiệp vàng khác, chỉ được phép mua - bán kinh doanh vàng miếng bình thường. SJC không có vai trò gì trong việc độc quyền sản xuất vàng miếng của Nhà nước. Hiện SJC đã chuyển thương hiệu cho Nhà nước mà không được bù một đồng chi phí. Việc dập vàng miếng của SJC có sự giám sát chặt chẽ của NHNN, máy móc mỗi lần dập xong được niêm phong lại, SJC chỉ là "công nhân" vận hành máy móc và chịu hoàn toàn với chất lượng sản phẩm vàng sản xuất ra. Vấn đề vàng nhái Người dân khi mua vàng ở các tiệm vàng được NHNN cấp phép thì chất lượng sản phẩm được đảm bảo, và khi giao dịch một tài sản lớn và quý như vàng thì cũng nên giao dịch ở những nơi uy tín và phải lấy hoá đơn, chứng từ. Khi phát hiện vàng giả, vàng nhái người dân nên báo cáo cơ quan chức năng để điều tra làm rõ nguồn gốc. Việc kiểm tra vàng nhái trên thị trường vàng đang được cơ quan an ninh điều tra ráo riết. Nếu phát hiện vàng giả vàng nhái sẽ bị tịch thu. Thuế tiêu thụ đặc biệt với vàng? Trong định hướng quản lý thị trường vàng của NHNN trình Chính phủ có đưa ra kiến nghị tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với vàng. Đây chỉ là kiến nghị của NHNN, còn Chính phủ phải giao Bộ Tài Chính xem xét, nghiên cứu để có hình thức cho phù hợp, không có nghĩa là thu ngay, mà ở đây là xét về lâu dài. |
Linh Lan ghi