Sửa đổi Bộ luật Tố tụng hành chính: Giữ thẩm quyền của tòa án cấp huyện để thuận cho dân
Ảnh minh họa |
Theo đại biểu Nguyễn Trung Thu (Long An), việc tham gia tố tụng hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức tại Điều 29, thực tế cho thấy, rất nhiều vụ kiện hành chính có bên bị kiện là cơ quan, tổ chức hành chính nhưng trong quá trình xét xử thường có đơn xin xét xử vắng mặt, thậm chí vắng mặt cả trong những phiên đối thoại hay trong buổi lấy lời khai của tòa án.
“Việc vắng mặt của bên bị kiện là cơ quan, tổ chức hành chính nhà nước đã làm cho quá trình xét xử gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là trong giai đoạn thẩm vấn Hội đồng xét xử cũng như bên đi kiện không có cơ hội để làm sáng tỏ những tình tiết quan trọng. Nếu những tình tiết này qua thẩm vấn được sáng tỏ thì có thể làm thay đổi hoàn toàn bản chất vụ việc và kết quả của phiên tòa đạt được chất lượng, sự thật khách quan được chứng minh, đem đến sự công bằng và hạn chế sai sót” – Đại biểu Thu nói.
“Tòa hành chính là gì?” - Đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) đặt câu hỏi. Ông cho rằng, Tòa hành chính là tòa dân kiện quan, bởi, quyết định hành chính, hành vi hành chính của nhân viên nhà nước là quan, còn người dân là người khởi kiện, cần xét xử như thế nào để đảm bảo chính xác, khách quan.
Theo đại biểu Thuyền, Điều 19, về tranh tụng có ghi 3 ý: Thứ nhất, nói về thẩm quyền và nguyên tắc tranh tụng; Thứ hai là đưa ra chứng cứ; Thứ ba là cung cấp thêm một số tài liệu trong khi tranh tụng. Theo đại biểu Thuyền, nên sửa lại điều này. Bởi, nói đến tranh tụng thì Hội đồng xét xử là người điều hành, Chủ tọa phiên tòa phải điều hành người khởi kiện nói trước, sau đó người bị kiện tức là quan chức nhà nước phải trình bày.
Đây là vấn đề hết sức tiến bộ, là dân chủ trực tiếp, không phải là dân chủ đại diện, Quốc hội mới là dân chủ đại diện, người dân là dân chủ trực tiếp có quyền tranh luận với quan chức của nhà nước. Tôi có quyền đưa ra bằng chứng để bác bỏ quyết định của anh.
Chính vì vậy, đại biểu Thuyền đề nghị trong Điều 19 cần phải thiết kế lại cho hợp lý hơn. Đây là một điều mới nói là tranh tụng nhưng đưa ra nguyên tắc tranh tụng được đảm bảo. Nên giao cho Hội đồng xét xử nghiên cứu điều hành phiên tranh tụng.
Thẩm quyền của cấp huyện, theo đại biểu Huỳnh Nghĩa (TP.Đà Nẵng), việc án hành chính bị hủy theo thủ tục giám đốc thẩm chiếm tỷ lệ cao so với các loại án khác như giải trình của Ban soạn thảo là do một số thẩm phán cấp huyện, cấp tỉnh, thiếu năng lực chứ không phải chỉ do thẩm phán cấp huyện lo sợ, né tránh. Điều này có nghĩa là năng lực của thẩm phán cấp tỉnh cũng cần được đánh giá lại chứ không phải riêng gì thẩm phán cấp huyện. Đây là vấn đề Quốc hội cần xem xét thấu đáo trước khi quyết định.
Căn cứ Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị và tình hình thực tế vừa qua, đại biểu Huỳnh Nghĩa đề nghị Quốc hội giữ nguyên thẩm quyền xét xử án hành chính của tòa án cấp huyện như hiện nay. Có như thế mới tạo điều kiện thuận lợi, giảm thời gian đi lại cho nhân dân trong quá trình giải quyết vụ án.
Đồng quan điểm với đại biểu Nghĩa, ông Thuyền cho rằng, Tòa án nhân dân cấp huyện trước đây chỉ cho xét xử đến 2 năm tù giam, sau cải cách chúng ta nâng dần lên 5 năm, 7 năm, bây giờ Tòa án nhân dân cấp huyện được xét xử đến 15 năm tù. Không có một lý do gì nói là trình độ cán bộ cấp huyện yếu, bởi vì họ đã làm được những vụ án thuộc thẩm quyền cấp tỉnh ngày trước làm.
“Ở Lâm Đồng nếu đi kiện từ cấp huyện lên cấp tỉnh phải đi gần 300 cây số. Việc này rõ ràng gây trở ngại cho dân, nếu bây giờ chúng ta lại dồn về cấp tỉnh, tôi cho việc đó không thuận lợi mà gây khó khăn cho dân”- ông Thuyền nêu ví dụ cho đề nghị cần phải nêu cao thẩm quyền của tóa án cấp huyện.