Tận dụng triệt để các nguồn vốn biên mậu

Thương mại gặp khó

So với cùng kỳ 2011, 6 tháng đầu năm 2012, kim ngạch xuất khẩu qua cửa khẩu Móng Cái đạt 242,6 triệu USD, bằng 49,6%; nhập khẩu đạt 146,3 triệu USD, bằng 92%. Các loại hàng hóa tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, chuyển tải, kho ngoại quan qua cửa khẩu đạt giá trị kim ngạch 1,99 tỷ USD, bằng 92,26%. Trong khi đó, năm 2010 kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) qua cửa khẩu Móng Cái đạt 3.348,1 triệu USD tăng 1,26 lần so năm 2009; năm 2011 đạt 6.220 triệu USD tăng 36,2% so năm 2010. “Hoạt động XNK sụt giảm đã khiến hoạt động thanh toán biên mậu (TTBM) của Agribank chỉ bằng 60% so với cùng kỳ”, ông Lê Xuân Long – Giám đốc Agribank Móng Cái cho biết.

Các NHTM cần đẩy mạnh hoạt động để thay thế các “chợ đổi tiền” thế này

Số liệu từ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cũng cho thấy, doanh số TTBM với Trung Quốc 6 tháng đầu năm 2012 chỉ đạt 12.753 tỷ đồng, giảm 28,8% so với cùng kỳ. Trong đó, thanh toán hàng xuất đạt 10.237 tỷ đồng, giảm 21% và thanh toán hàng nhập đạt 2.516 tỷ đồng, giảm 49%.

Ông Lê Xuân Long cho biết, nguyên nhân là do những thay đổi trong chính sách của Trung Quốc đang khiến hoạt động giao thương tại cửa khẩu này trở nên khó khăn hơn. Với chính sách hạn chế nhập khẩu tiểu ngạch, hàng hóa Việt Nam muốn vào Trung Quốc phải thông qua đường chính ngạch, từ tháng 8/2011, cùng với sự tăng mức mua bán hàng hóa cho một người dân lên 8.000 NDT, sẽ áp thuế cho hàng hóa XNK tiểu ngạch thay vì tính phí như trước đây, DN xuất khẩu Việt Nam phải nộp mức thuế cao, làm giảm sức cạnh tranh. Chính sách này đã tạo điều kiện để nhiều DN Trung Quốc ép giá với hàng hóa Việt Nam khiến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang biên giới giảm mạnh cả về lượng và giá. Đại diện là mặt hàng xuất khẩu chủ lực - cao su trước đây giảm rất mạnh. Các mặt hàng khác như gạo, nông sản, hải sản... kể cả than đá… cũng giảm rất mạnh.

Mở lối đi bằng chính sách

Tuy nhiên, những khó khăn trong xuất khẩu sang Trung Quốc thời gian qua theo nhiều chuyên gia chỉ là nhất thời do tác động từ chính sách. Theo dự báo của Bộ Công Thương, 6 tháng cuối năm, hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc khôi phục tăng trưởng, chủ yếu là cao su, thủy hải sản, than cám, gạo... bởi nhu cầu từ những mặt hàng này rất lớn.

Hơn thế, chính sự phát triển của cộng đồng DN tại địa bàn này cũng sẽ tạo nên những màu sắc mới cho hoạt động xuất khẩu. Hiện nay tại TP. Móng Cái có trên 800 DN hoạt động trên các lĩnh vực khác nhau (DN thương mại, du lịch, XNK chiếm 73%). Trong số này có 20 DN là công ty liên doanh và vốn đầu tư nước ngoài với số vốn đăng ký là 521,1 triệu USD. Cùng với 8.000 hộ đăng ký kinh doanh, trong đó có 1.125 hộ là người Trung Quốc khiến hoạt động tiền tệ, tín dụng, thanh toán tại Móng Cái khá sôi động. Trên địa bàn TP. Móng Cái đã có 8 NHTM làm dịch vụ TTBM..

Tuy nhiên, khảo sát của một NHTM tại Móng Cái cho biết, thông qua giao thương, lượng tiền mặt là đồng NDT tại đây rất lớn. Khi Việt Nam chưa có chính sách huy động và cho vay với đồng NDT tại các cửa khẩu thì đa số các nguồn tiền này được thương nhân Việt Nam và Trung Quốc gửi bên Trung Quốc. “Nếu cho phép huy động và cho vay thì sẽ an toàn với các tư thương Việt Nam”, một NHTM cho biết. Hơn thế, điều này còn giảm thiểu khó khăn cho ngân hàng trong việc cung cấp NDT cho khách hàng nhập khẩu khi nhập siêu từ Trung Quốc lớn mà lại không thể mua được ngoại tệ tại ngân hàng đối tác Trung Quốc.

Đồng tình với quan điểm này, nhiều chi nhánh NHTM tại các cửa khẩu cho rằng, nếu cho phép thực hiện nghiệp vụ này, chúng ta có thể sẽ quản lý được toàn bộ nguồn ngoại tệ này, làm minh bạch hoá các giao dịch biên mậu giữa 2 nước và tận dụng được nguồn vốn đó cho tái đầu tư phục vụ kinh doanh vì khi nắm được NDT, chuyển đổi sang USD sẽ có lợi hơn.

Các NHTM cũng cho rằng, Việt Nam cần có một chiến lược lâu dài về phát triển thương mại biên mậu với các quốc gia láng giềng, đặc biệt với Trung Quốc. Cơ chế TTBM của nước ta hiện nay chưa thật sự hoàn chỉnh, thông thoáng và đầy đủ. Ví dụ như chưa quy định thống nhất về bộ chứng từ, quy trình thủ tục về TTBM chung cho các NHTM nên hiện nay mỗi NHTM làm một kiểu khác nhau. Do đó các ngành Hải quan, Thuế… thường phải xác minh lại khi kiểm tra bộ chứng từ của DN để thực hiện chính sách hoàn thuế XNK, VAT, gây tốn kém thời gian của DN và ngân hàng. Hay thanh toán XNK biên mậu thông qua tài khoản ngoại tệ tự do chuyển đổi hoặc VND của thương nhân Trung Quốc mở tại các ngân hàng được phép ở Việt Nam vẫn chưa được các ngành Thuế, Hải quan chấp nhận để hoàn thuế XNK, VAT với lý do là phải chứng minh nguồn gốc đồng tiền.

Bài và ảnh Dương Công Chiến