Tăng trưởng xanh: Khó xoay vốn
Thực tế là, có một phần nguyên do ở khả năng tài chính của các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp. Họ còn hạn chế về cơ sở hạ tầng, công nghệ sản xuất lạc hậu nên đa số các cơ sở sản xuất vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường.
Cần tạo ra môi trường thuận lợi cho đầu tư tư nhân trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh |
Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục và Tài nguyên môi trường, Bộ KH&ĐT cho rằng: “Chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam sẽ là một thách thức đối với những doanh nghiệp trong bối cảnh tình hình ứng dụng công nghệ cũng như việc bảo vệ môi trường còn nhiều hạn chế hiện nay”.
Cụ thể, theo ông Nguyễn Tuấn Anh, Việt Nam hiện đang phải đối mặt với thách thức: mô hình tăng trưởng kinh tế vẫn dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, đầu tư của chính phủ (bao gồm ODA) và FDI, trong khi năng lực cạnh tranh thấp.
Để thực hiện một số mục tiêu của kế hoạch tăng trưởng xanh, cần tổng chi phí cho biến đổi khí hậu sẽ vào khoảng 2-6% GDP (tương đương 3-9 tỷ USD), và 1-2,5 tỷ USD cho thích ứng biến đổi khí hậu. Nếu tính tổng thể, cần khoảng 30 tỷ USD cho thực hiện thành công chiến lược tăng trưởng xanh từ nay đến năm 2030.
Ông Tuấn Anh cho biết, đầu tư công sẽ chỉ hỗ trợ khoảng 30% mức chi phí này. Vì vậy, nếu muốn thực hiện thành công chiến lược này phải thu hút các đầu tư tư nhân. Nhưng hiện tồn tại thực tế là Việt Nam đang thiếu hụt các chính sách huy động nguồn tài chính cho tăng trưởng xanh, đặc biệt là các quỹ về biến đổi khí hậu, cùng những khó khăn trong việc vận động các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
“Cần khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào, đầu tư chính phủ và ODA sẽ được sử dụng như chất xúc tác để tạo ra môi trường thuận lợi cho đầu tư tư nhân cho biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh (chuyển giao công nghệ, các dự án thử nghiệm và thực hành tốt, giới thiệu mô hình đối tác công tư (PPP) trong các lĩnh vực như hạ tầng, điện…”, ông Tuấn Anh cho biết thêm.
Đồng thời, ông Bùi Huy Sơn, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, cũng cho biết để đáp ứng yêu cầu về tăng trưởng xanh yêu cầu công nghệ và khoa học rất cao, cần ứng dụng các tiến bộ công nghệ hàng đầu mới đảm bảo được những tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Điều này dẫn đến việc DN phải đối mặt với nguồn vốn đầu tư để đổi mới công nghệ.
Chưa kể, theo ông Sơn, việc tiếp cận thị trường, đưa sản phẩm công nghệ đó vào thị trường trong nước là không hề dễ dàng, vì ngay cả thay đổi nhận thức tiêu dùng của người dùng Việt về sản phẩm xanh hiện cũng rất khó khăn. Đó không chỉ là câu chuyện thay đổi nếp nghĩ, mà còn là sự hài lòng về giá cả.
Ở góc độ tác động tăng trưởng xanh đến hội nhập kinh tế, TS. Trịnh Minh Anh, Phó chánh văn phòng Ủy ban Quốc gia về hội nhập kinh tế quốc tế, Bộ Công Thương lại thẳng thắn nêu quan điểm: “Tôi nhìn thấy có 2 gam màu. Đó là màu xanh và đen của kế hoạch tăng trưởng xanh, nhưng ở giai đoạn này gam màu đen nhiều hơn”.
Sở dĩ ông Anh nhận định như vậy là vì nếu không chủ động nghiên cứu và tích cực tham gia, theo dõi những diễn tiến của WTO nói chung và Vòng đàm phán Doha nói riêng liên quan đến nội dung tăng trưởng xanh thì chúng ta rất có thể gặp nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu các loại hàng hóa như thủy sản, nông sản, sản phẩm gỗ, dệt may, da giày.
Thêm vào đó, một số quy định môi trường có thể được áp dụng trong thương mại như vấn đề biến đổi khí hậu, quản lý hóa chất và thuốc bảo vệ thực vật, an toàn sinh học… cũng có thể gây trở ngại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Đặc biệt, trong hiệp định TPP, các vấn đề như trợ cấp cho ngành thủy sản, khai thác thủy sản bất hợp pháp, khai thác rừng trái phép, buôn bán động vật hoang dã… chắc chắn sẽ tác động không nhỏ đến thương mại của Việt Nam.
Vấn đề đặt ra đối với Việt Nam là cần có chính sách hội nhập như thế nào để đối phó với những rào cản môi trường về hàng hóa xuất khẩu, và tận dụng những hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao khả năng đáp ứng các quy định và tiêu chuẩn môi trường trong thương mại quốc tế.
Riêng đối với Bộ Công Thương, ông Bùi Huy Sơn cho biết: “Bộ Công Thương cũng đang hoàn tất dự thảo kế hoạch hành động tăng trưởng xanh. Đối với lĩnh vực công thương đã áp dụng các giải pháp chủ yếu khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh theo hướng đảm bảo về môi trường, hỗ trợ tiếp cận thị trường cho các sản phẩm đáp ứng yêu cầu đó. Đồng thời, tổ chức các đợt xúc tiến thương mại theo hướng tiết kiệm năng lượng đáp ứng yêu cầu xúc tiến thương mại xanh, khuyến khích hỗ trợ cho các doanh nghiệp tiếp cận được yêu cầu mới”