Tạo ấn tượng bằng cải cách thực sự
PCI – Nhịp trống thúc giục cải cách | |
Khuyến nghị đẩy mạnh cải cách | |
Để không là câu chuyện nói nhiều, làm ít |
Tăng trưởng kinh tế đang chậm lại
“Có những gì ở phía sau các chỉ số kinh tế” – đó là nội dung cuộc trao đổi mở giữa các chuyên gia kinh tế hàng đầu với các nhà báo kinh tế hôm 12/4/2016. Các chuyên gia cho rằng tăng trưởng kinh tế đang chậm lại, sản xuất khó khăn bởi chi phí đầu vào cao, lạm phát trở lại, nợ công sắp đụng trần và ngân sách căng thẳng. Đó là những dấu hiệu xấu của nền kinh tế đang lộ dần.
Báo cáo phân tích tình hình kinh tế quý I của VEPR viết rằng “tăng trưởng kinh tế quý I gây thất vọng khi chỉ đạt mức 5,46% do sản xuất công nghiệp suy giảm với những dấu hiệu chững lại rõ ràng, nông nghiệp thì khó khăn do ngập mặn ở ĐBSCL và hạn hán ở miền Trung Tây Nguyên. Tăng trưởng kinh tế quý I thấp hơn quý I năm 2014 và đây là lần đầu tiên trong 5 năm qua xảy ra tình hình này.
Ảnh minh họa |
Lạm phát ở quý I đã đi khỏi xu hướng ổn định từng được duy trì trong năm 2015 và đã lộ rõ xu hướng tăng trở lại. Lạm phát quý I tăng xấp xỉ 1% do điều chỉnh giá dịch vụ y tế và giáo dục. Và với việc tiếp tục thực hiện lộ trình điều chỉnh giá các mặt hàng này sẽ tăng áp lực lên lạm phát ở những quý tiếp theo. Yếu tố cơ bản như hạn hán ở ĐBSCL hay sự hồi phục của giá dầu và hàng hóa trên thị trường thế giới sẽ có ảnh hưởng đến lạm phát trong các tháng tiếp theo.
Phân tích các cân đối vĩ mô, VEPR cho thấy, tăng trưởng thương mại suy giảm. Cán cân thanh toán bất ổn. Ngân sách tiếp tục thâm hụt lớn, tiêu dùng chững lại, đầu tư thì ổn định. Có dấu hiệu không hay đó là cho dù có xuất siêu nhưng xuất siêu không phải do xuất khẩu tốt hơn, mà vì nhập khẩu phục vụ sản xuất giảm. Động lực xuất khẩu không còn đủ mạnh mẽ dù vẫn tăng trưởng dương.
“Day dứt nhất và đau đớn nhất là thâm hụt ngân sách lớn kéo dài liên tục nhiều năm và ngày càng tăng. Chán nhất là chưa nhìn thấy khả năng cải thiện”, TS.Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách VEPR phát biểu. Chi ngân sách không thấy dấu hiệu giảm còn thu thì hụt trông thấy. Tại báo cáo số 78/BC - CP Chính phủ trình Quốc hội cho biết thâm hụt ngân sách năm 2015 khoảng 6,34% GDP vượt mục tiêu 5% mà Quốc hội cho phép.
VEPR cho biết từ quý III/2015, cán cân thanh toán đã có những biểu hiện bất thường, khi xuất hiện dòng tiền gửi ở nước ngoài quy mô lớn (7,3 tỷ USD) trong khi nền kinh tế thiếu tiền, cả Chính phủ và DN đang phải đi vay nước ngoài.
Nhiều lo lắng nhưng không nên bi quan
“Tôi lo bội chi ngân sách lớn, nợ công tăng cao và tăng vọt lên. Nếu kéo dài thì sẽ rất phức tạp với nền kinh tế”, TS.Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương phát biểu.
Ông còn chỉ ra những khó khăn của khu vực kinh tế tư nhân với tình trạng DN đóng cửa cao và chi phí sản xuất kinh doanh cũng tăng lên. Chi phí sản xuất tăng cao do giá đầu vào cao, thuế phí nhiều… chưa kể chi phí không chính thức cũng tăng cao hơn trước cho dù Chính phủ đang nỗ lực cải cách…
Tình thế khó khăn của ngân sách đang kéo người điều hành “sử dụng công cụ truyền thống” đó là thu các khoản thu được và vay nợ, phát hành trái phiếu để bù đắp. Như vậy không chỉ đẩy nợ công lên, mà để vay được phải đưa ra mức lãi suất trái phiếu đủ hấp dẫn, điều này sẽ gây sức ép lên mặt bằng lãi suất rất lớn. Trong khi DN, như ông Doanh nói, đang rất chật vật với chi phí đầu vào cao.
TS.Vũ Đình Ánh - TS.Nguyễn Đức Thành cũng khuyến nghị, trước những sức ép lên lãi suất và rủi ro bùng phát lạm phát, các cơ quan hoạch định chính sách cần kiểm soát cung tiền ở mức phù hợp và cần có những giải pháp mạnh mẽ để giảm chi thường xuyên, nhằm kiềm chế bội chi. Đi kèm với các giải pháp cắt giảm chi ngân sách ngắn hạn một cách quyết đoán, Chính phủ cần có chiến lược tổng thể và hữu hiệu giảm bộ máy, giảm chi thường xuyên.
Năm 2016 đã bắt đầu với cơ hội lớn khi Cộng đồng Kinh tế ASEAN được thành lập, nhiều hiệp định thương mại tự do đã được ký kết cùng với nhiều thách thức, thế mà nền kinh tế đã có những xu hướng xấu. “Phải cải cách mạnh mẽ nền kinh tế mới vượt được dấu hiện xấu. Cải cách thì sẽ có người phải chịu đau và có thể có người không đồng ý. Nhưng tôi tin Chính phủ mới và các bộ trưởng mới sẽ quyết tâm vượt lên, sẽ có những cải cách mạnh mẽ”, ông Doanh bày tỏ.
Ông Trương Đình Tuyển cũng nhìn thấy tăng trưởng kinh tế năm nay không thuận lợi, nợ công cao làm không gian chính sách đang hẹp hơn rất nhiều và đó là điều đáng ngại.
Ông cũng lo ngại, nền kinh tế đang phát triển thiếu vững chắc mà lạm phát trở lại sẽ ảnh hưởng tới tâm lý và niềm tin. Mặc dù, nền kinh tế 2016 khó khăn hơn 2015, nhưng cũng không nên quá bi quan, bởi nếu tái cơ cấu thực sự thì GDP sẽ tăng trưởng lành mạnh. Tái cơ cấu thực sự sẽ phải hy sinh tăng trưởng trong ngắn hạn nhưng sẽ có sự phát triển bền vững trong dài hạn.
Tuy nhiên các chuyên gia kinh tế cùng bày tỏ ý e ngại Chính phủ mới liệu có lại chạy theo tăng trưởng, tạo ấn tượng bằng thúc tăng trưởng hay không. Chính phủ không nên nôn nóng, không nên quá dồn trọng tâm tăng trưởng vì như thế sẽ gây nhiều rủi ro cho nền kinh tế. Các chuyên gia mong rằng Chính phủ sẽ tạo ấn tượng mới bằng những cải cách thực sự.