Tập trung củng cố ngành Công nghiệp hỗ trợ
Tạo thêm điều kiện thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ | |
Gặp khó vì không đảm bảo năng lực |
Ảnh minh họa |
Hiện nay nhiều tập đoàn, DN lớn đầu tư tại Việt Nam đều lo ngại vì tỉ lệ nội địa hóa nguyên liệu, vật tư, linh kiện vẫn còn khá thấp so với các nước trong khu vực. Mặt khác các DN hỗ trợ vẫn chủ yếu thuộc về các DN FDI. Do đó, cần có những chính sách khuyến khích DN trong nước nâng cao năng lực để cạnh tranh với các DN nước ngoài.
Cần phải nhìn nhận khách quan là các DN trong nước đã có nhiều nỗ lực trong việc nâng cao năng lực, đầu tư công nghệ và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam nói chung vẫn còn phát triển khá hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.
GS. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội DN đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho biết, Việt Nam đã trở thành cứ điểm sản xuất một số mặt hàng công nghiệp có giá trị cao như điện thoại di động, máy tính bảng. Năm 2017 kim ngạch xuất khẩu điện thoại các loại và linh kiện đạt 45,27 tỷ USD, tăng 32% , máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 25,94 tỷ USD tăng 36,9% so với năm 2016… Nhưng các DN phụ trợ của Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị này vẫn còn thiếu và yếu.
Đơn cử Việt Nam đã trở thành nước sản xuất xe máy quy mô lớn với 3,2 - 3,5 triệu chiếc/năm. 80% linh kiện, phụ tùng được sản xuất trong nước, nhưng phần lớn là do DN FDI thực hiện, DN trong nước mới sản xuất được ắc quy, phụ tùng bằng nhựa.
Công ty Honda chiếm khoảng 60% sản lượng xe máy, có 110 DN công nghiệp hỗ trợ, trong đó chỉ có 23 DN trong nước. Nguyên nhân chủ yếu là DN trong nước chưa đáp ứng được tiêu chuẩn của Honda đối với nhà cung ứng về công nghệ, thời gian, nguồn nhân lực, nhất là người đứng đầu DN.
Hiện nay, năng lực cạnh tranh của các DN cung ứng linh phụ kiện, phụ tùng của Việt Nam vẫn còn yếu. Số lượng DN đáp ứng được yêu cầu khắt khe về chất lượng và tham gia sâu được vào chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia còn hạn chế. Nhiều DN FDI, nhất là các tập đoàn lớn như Sam Sung, Toyota… khi đầu tư vào Việt Nam đều kỳ vọng vào ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam phát triển để tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Không chỉ ít về số lượng, mà chất lượng các DN của Việt Nam cũng còn yếu. Chỉ có từ 1 đến 10% sản phẩm công nghiệp phụ trợ đáp ứng được nhu cầu của các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao như công nghiệp công nghệ cao, điện tử, chế tạo ô-tô...
Ông Hironobu Kitagawa, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại Hà Nội cho rằng, tỷ lệ nội địa hóa nguyên vật liệu tại Việt Nam còn thấp khiến cho chi phí sản xuất sản phẩm của DN Việt Nam khá lớn. Hạn chế này tạo ra trở ngại không nhỏ đối với các DN nước ngoài.
Nhật Bản rất mong muốn hợp tác trung và dài hạn với các DN Việt Nam, nhưng tỉ lệ nội địa hóa nguyên liệu, vật tư, linh kiện chỉ đạt 34%, rất thấp so với nhiều nước trong khu vực như Trung Quốc là 68%, Thái Lan là 57% nên DN Nhật Bản vẫn buộc phải nhập khẩu từ các nước như Thái Lan, Trung Quốc…
Việc một số nhà đầu tư nước ngoài như Hàn Quốc, Nhật Bản chưa hài lòng về khả năng cung ứng linh kiện, phụ tùng đầu vào từ phía DN Việt Nam. Nhiều nguyên nhân được đưa ra cho thấy, các DN Việt Nam chủ yếu là DNNVV thiếu vốn, thiếu khả năng ứng dụng công nghệ cao và nguồn nhân lực chất lượng… Chính vì vậy để đẩy mạnh và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ thì cần sự hỗ trợ rất nhiều của Chính phủ về chính sách, định hướng để các DN nâng cao năng lực cạnh tranh.
Được đánh giá là ngành công nghiệp quan trọng, đóng vai trò lớn trong thay đổi cơ cấu ngành, công nghiệp hỗ trợ đã được quan tâm của Nhà nước và nhiều bộ ngành. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 68/QĐ-TTg ngày 18/1/2017 về việc phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến 2025; Quyết định số 10/QĐ-TTg ngày 3/4/2017 ban hành Quy chế quản lý và thực hiện chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ cùng nhiều văn bản khác.
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, công nghiệp hỗ trợ hiện là một trong những lĩnh vực được Chính phủ đặc biệt quan tâm, chú trọng phát triển. Chính phủ đã xác định công nghiệp hỗ trợ là trọng tâm trong phát triển công nghiệp của Việt Nam thời gian tới, trong đó đặc biệt là các ngành điện tử, dệt may, da giày, thời trang, ô tô…
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, trong bối cảnh Việt Nam đã và đang đàm phán, ký kết một loạt các Hiệp định thương mại tự do, nhiều DN, tập đoàn nước ngoài sẽ đổ bộ đầu tư mạnh mẽ vào Việt Nam. Nếu các DNNVV không đẩy mạnh đầu tư phát triển ngành công nghiệp phụ trợ để tham gia vào chuỗi cung ứng, sân chơi đầy tiềm năng này sẽ rơi chủ yếu vào các DN nước ngoài.