Thành phố thực phẩm thông minh
Hướng đến người tiêu dùng
Từ tháng 6/2018, UBND TP. Đà Nẵng đã phê duyệt dự án “Phân tích chuỗi giá trị thực phẩm và xây dựng chiến lược thành phố thực phẩm thông minh đến năm 2025, tầm nhìn 2030”. Đây là dự án nằm trong chương trình hỗ trợ không hoàn lại của Quỹ Nghiên cứu Tư vấn Việt - Bỉ (SCF) và Tổ chức phi chính phủ Rikolto (Bỉ). Theo chương trình, Đà Nẵng là 1 trong 6 thành phố trên toàn thế giới được chọn, để xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, thông minh hướng tới bảo vệ người tiêu dùng.
Người tiêu dùng sẽ yên tâm hơn khi biết rõ nguồn gốc các sản phẩm |
Mục đích của mô hình thành phố thực phẩm thông minh, nhằm đảm bảo người dân được tiếp cận với thực phẩm chất lượng, bằng việc phát triển hệ thống mua sắm thực phẩm mới, hoặc cải tiến theo cách thông minh và có sự tham gia của nhiều chuỗi liên kết.
Theo bà Charlotte Flechet - đại diện Tổ chức phi chính phủ Rikolto, mô hình thành phố thực phẩm thông minh đã thành công tại một số thành phố ở Bỉ và trên thế giới. Mô hình này giúp địa phương tạo ra chuỗi cung ứng thực phẩm ổn định, đồng thời nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và hỗ trợ sản xuất, tiêu thụ thực phẩm một cách bền vững. Cụ thể hơn tại TP. Đà Nẵng, mô hình thành phố thực phẩm thông minh còn được kỳ vọng sẽ góp phần thu hút du khách, cũng đồng thời mở ra cơ hội việc làm trong lĩnh vực ẩm thực, giảm thiểu những tác động xấu đến sức khỏe của người tiêu dùng.
Trên thực tế, với dân số khoảng hơn 1 triệu người, cùng với đó là những chính sách ưu việt liên quan đến an sinh xã hội, Đà Nẵng là địa phương lý tưởng để xây dựng mô hình thành phố thực phẩm thông minh ở Việt Nam.
Giải thích cụ thể hơn về mô hình tiên tiến này, ông Nguyễn Tấn Hải - Trưởng Ban Quản lý an toàn thực phẩm TP. Đà Nẵng cho biết, nói một cách dễ hiểu, thành phố thực phẩm thông minh là thành phố bảo đảm đầy đủ các nhu cầu về thực phẩm của người dân khi họ dễ dàng nhận biết thực phẩm bán ở đâu, chủng loại, giá cả như thế nào, nguồn gốc, chất lượng ra sao. Bên cạnh đó, người dân còn tham gia trong việc nhận diện, phản ánh chất lượng trên cơ sở cơ quan chức năng sẽ cung cấp mã số định danh cho các loại hàng hóa, nguồn gốc. Từ đó, chủ động trong việc nhận diện và lựa chọn thực phẩm một cách an toàn và thông minh.
Trong thời gian gần đây, trên lĩnh vực an toàn thực phẩm TP. Đà Nẵng cũng đã có nhiều quyết sách, giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý. Trong đó, có thể kể đến Quyết định số 35 yêu cầu các sản phẩm rau, củ, trái cây và thủy sản khi nhập và tiêu thụ ở Đà Nẵng phải kê khai nguồn gốc. Đồng thời, thành phố cũng ký các biên bản ghi nhớ về hợp tác cung ứng tiêu thụ nông sản an toàn với các địa phương trong cả nước.
Mới đây nhất, UBND TP. Đà Nẵng vừa ban hành kế hoạch thực hiện công tác bảo đảm an toàn thực phẩm. Trong đó, đặt mục tiêu 100% cơ sở sản xuất rau, cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ ký cam kết thực hiện sản xuất rau an toàn, chăn nuôi an toàn. 90% các cơ sở kinh doanh nông sản, thủy sản tại các chợ đầu mối thực hiện kê khai nguồn gốc, xuất xứ. 100% cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, kinh doanh dịch vụ ăn uống có đủ điều kiện an toàn thực phẩm…
Khó khăn do nguồn cung
Theo nhiều người, mô hình thành phố thực phẩm thông minh sẽ góp phần giải quyết nhu cầu tiêu dùng của người dân, đảm bảo mọi người dân tiếp cận với thực phẩm chất lượng bằng cách phát triển hệ thống mua sắm thực phẩm mới hoặc cải tiến theo cách thông minh và có sự tham gia của các chuỗi liên kết. Tuy vậy, để đạt được mục tiêu trở thành thành phố thực phẩm thông minh vào năm 2025, là thách thức không nhỏ đối với các cơ quan chức năng và cả người dân Đà Nẵng. Đặc biệt, đặt trong bối cảnh thành phố vẫn còn quá phụ thuộc vào nguồn cung cấp các loại thực phẩm từ các địa phương khác như hiện nay.
Với đặc thù là một thành phố du lịch, nên nhu cầu về thực phẩm hàng ngày của người dân lẫn du khách rất cao. Trong khi, hiện nay thành phố lại đang quá phụ thuộc vào nguồn cung từ nhiều nguồn, kể cả từ nhập khẩu từ nước ngoài. Cụ thể, đối với rau quả tươi, mỗi năm thành phố tiêu thụ khoảng 140 nghìn tấn. Tuy nhiên, trong đó chỉ khoảng gần 10% được sản xuất ở địa phương, phần lớn còn lại nhập từ nhiều nơi khác về. Tương tự, trong số hơn 37 nghìn tấn thịt gia súc, gia cầm chủ yếu cũng được nhập từ bên ngoài…
Với việc nguồn cung thực phẩm đến từ nhiều nơi khác nhau, khiến việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm đang gặp nhiều khó khăn. Bởi vậy, việc quản lý an toàn thực phẩm tại Đà Nẵng đang đặt ra nhiều thách thức cho các cơ quan chức năng. Ông Lê Trung Chinh - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, thành phố đang triển khai nhiều biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm. Song, hiện cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Do thành phố đang phải phụ thuộc vào sự cung ứng của các địa phương khác và nhập khẩu.
Rõ ràng để hướng tới thành phố thực phẩm thông minh, theo nhiều chuyên gia trong ngành đầu tiên TP. Đà Nẵng phải giải quyết rốt ráo các vấn đề liên quan đến nguồn cung thực phẩm. Trong đó, tăng cường hơn nữa công tác truy xuất nguồn gốc, bảo đảm các loại thực phẩm khi đưa ra thị trường tiêu thụ bảo đảm an toàn cho người sử dụng. Trong tương lai, địa phương cần đẩy mạnh việc cung cấp nguồn thực phẩm tại chỗ, trong đó tập trung vào các mặt hàng rau củ quả và thịt gia súc, gia cầm.
Theo bà Quách Thị Xuân - Trưởng phòng Nghiên cứu đô thị, Viện Nghiên cứu phát triển - Kinh tế xã hội TP. Đà Nẵng, để hình thành được chuỗi thực phẩm an toàn, thành phố rất cần đến mô hình liên minh hợp tác xã nông nghiệp tham gia vào chuỗi. Cần có sự quan tâm về cơ chế chính sách, nguồn vốn, cơ sở hạ tầng để mô hình liên minh hợp tác xã có thể phát huy được thế mạnh hình thành chuỗi cung ứng thực phẩm ngay tại địa phương. Bởi, trên thực tế khi đường đi càng ngắn thì thực phẩm càng an toàn và việc kiểm tra nguồn gốc xuất xứ cũng dễ dàng hơn.