Thanh toán bằng thẻ để giảm thiểu rủi ro

Tiện ích

Thời gian qua, NHNN đã nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Đề án thí điểm một số hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại khu vực nông thôn giai đoạn 2014-2015.

Rủi ro sử dụng thẻ còn rất lớn

Nhìn chung, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực. Cùng với việc gia tăng tiện ích cho khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán, các NHTM đã không ngừng cải tiến cơ sở hạ tầng thanh toán.

Trên thực tế, tất cả các NH đều hiểu rằng, việc đầu tư vào hệ thống thẻ là hết sức tốn kém cả về chi phí lẫn thời gian nên cũng không kỳ vọng việc đầu tư vào thẻ sẽ sớm mang lại lợi nhuận. Tuy nhiên, khi đã có được một lượng khách hàng sử dụng thẻ ổn định được xem là tài sản quý của NH.

Qua báo cáo tài chính của các NHTM những năm gần đây cũng cho thấy, nguồn thu từ dịch vụ thẻ đóng góp đáng kể vào tổng lợi nhuận. Đó cũng chính là động lực để các NH chạy đua phát hành, giành thị phần khách hàng sử dụng thẻ. Số lượng thẻ Sacombank tính đến nay đạt gần 3 triệu thẻ gồm các loại thẻ tín dụng, thẻ thanh toán và thẻ trả trước.

Với số lượng thẻ phát hành ngày càng gia tăng, Sacombank không ngừng cải tiến, gia tăng tiện ích cho chủ thẻ để từ đó gia tăng nguồn thu từ dịch vụ. Trong đó, với mảng thẻ, đóng góp khoảng 20 – 25% vào tổng thu nhập, lợi nhuận của NH.

Nhu cầu sử dụng thẻ và thanh toán trong mua hàng của người tiêu dùng Việt Nam ngày một gia tăng và khác nhau nên việc phát triển sản phẩm, dịch vụ thẻ của NH cũng khá đa dạng. Do đó, MasterCard cho biết, không chỉ liên kết với các NH tại thị trường Việt Nam phát hành thẻ tín dụng như suy nghĩ của một số người mà còn liên kết với NH để phát hành cả thẻ nội địa và thẻ thanh toán.

Visa Card đã đạt hơn 1 triệu thẻ tại Việt Nam hay như MasterCard cũng cho biết, tăng trưởng bình quân gần 50%/năm về số lượng phát hành thẻ tín dụng và tăng hơn 40% về doanh số thanh toán trên thẻ.

Để đẩy mạnh thực hiện chiến lược bán lẻ tại thị trường Việt Nam, ANZ cho biết, sẽ tiếp tục tập trung phân khúc khách hàng trung lưu. Trong đó, sản phẩm thẻ tín dụng luôn được ANZ chú trọng. Vì theo ANZ, hiện việc thâm nhập thị trường thẻ tín dụng của Việt Nam đối với các NHTM nội địa còn hạn chế, trong khi các thị trường khác như Ấn Độ, Hong Kong đã phát triển về thẻ tín dụng. Khả năng 10 năm tới thẻ tín dụng sẽ phát triển tại Việt Nam theo như kinh nghiệm phát triển của ANZ tại các thị trường mới nổi.

Rủi ro

Tiềm năng tăng trưởng của thẻ trong tương lai rất lớn. Đó cũng là mục tiêu các NHTM đã và đang nhắm đến để gia tăng nguồn thu từ dịch vụ đóng góp vào tổng lợi nhuận NH. Do đó, hiện các NHTM đang đẩy mạnh phát hành thẻ ghi nợ nội địa và quốc tế. Thế nhưng, không ít chủ thẻ mất tiền oan, vì dễ bị đánh cắp thông tin cá nhân trong quá trình giao dịch. Bởi việc bảo mật trong thanh toán thẻ chủ yếu thuộc về người dùng.

Chủ thẻ tín dụng dễ dàng bị đánh cắp thông tin vì mọi dữ liệu như: tên, tuổi số thẻ và mã xác thực (CVV - 3 số cuối) được in nổi trên bề mặt thẻ tín dụng cũng như thẻ thanh toán trả trước. Mới đây, Công an Việt Nam đã triệt phá đường dây ăn cắp thông tin thẻ tín dụng quốc tế trị giá 200 triệu USD sau một thời gian phối hợp với các nhà chức trách Mỹ và Anh. Nhóm tội phạm này dùng những thông tin đánh cắp từ thẻ tín dụng để mua hàng trên mạng, rút tiền, thành lập các trang web đánh bạc trực tuyến trên mạng…

Thực tế, tình trạng đánh cắp thông tin từ thẻ tín dụng để rút tiền đã được cảnh báo khá nhiều, song xu hướng sử dụng thẻ trả trước và thẻ tín dụng để thanh toán tiền hàng trong quá trình mua – bán đang trở nên phổ biến.

Trong khi, việc bảo mật thông tin của NH cho chủ thẻ tín dụng vẫn khá lỏng lẻo. Nhiều chủ thẻ tín dụng bị trừ tiền trong tài khoản do bị kẻ gian đánh cắp thông tin hoặc chủ thẻ lơ là trong bảo mật, nhưng sau khi nhận được SMS từ các tổ chức phát hành thẻ mới phát hiện ra mất tiền oan…

Vì thanh toán bằng thẻ trả trước và thẻ tín dụng hiện nay tại các điểm mua hàng, trung tâm thương mại đều không cần có password. Chủ thẻ khi có nhu cầu thanh toán bằng thẻ chỉ cần đưa thẻ cho nhân viên thanh toán để cà thẻ qua máy POS và sau đó ký vào biên nhận.

Việc dùng thẻ tín dụng cho nhân viên bán hàng thanh toán qua máy cà thẻ (POS) lâu nay các chủ thẻ vẫn không mảy may nghi ngờ việc thông tin thẻ của mình có thể bị lộ và chỉ đến khi sự việc đáng tiếc xảy ra người dùng mới giật mình khi đã bị mất tiền oan.

Do đó, trong quá trình sử dụng thẻ, chủ thẻ nên cất kỹ thẻ tín dụng vào ví cá nhân, không chuyển cho người khác xem, nhờ người khác giao dịch hộ hoặc cho mượn thẻ vì có thể bị lộ thông tin trên thẻ tín dụng. Trong trường hợp cần thiết, khách hàng có thể mở thẻ phụ cho người thân, bạn bè để sử dụng trong giao dịch, tận hưởng các tiện ích của thẻ.

Đồng thời, theo đại diện một ngân hàng cổ phần, khách hàng cũng phải thường xuyên kiểm tra lại sự tồn tại của tấm thẻ sau mỗi lần sử dụng hoặc một thời gian dài không sử dụng để có thể phát hiện ngay khi thẻ bị thất lạc và thông báo kịp thời đến NH để khóa thẻ ngay.

Rủi ro đối với thẻ tín dụng không chỉ phía khách hàng gánh mà ngay cả NH cũng khó tránh. Bởi chính việc cấp hạn mức tín dụng cao (nhất là với khách hàng VIP, nhiều NH còn dành hạn mức hàng tỷ đồng) để hấp dẫn người sử dụng.

Tuy nhiên, nếu không biết kiềm chế và chi tiêu quá đà, NH khó tránh khỏi nợ xấu, dù đã áp mức lãi suất “khủng” đối với thẻ tín dụng phổ biến hiện nay đến 30-35%/năm hiện nay. Hiện một khách hàng có trong ví trên 2 – 3 thẻ tín dụng tại các thành phố lớn là chuyện phổ biến.

Trong khi đó, việc quản lý chi tiêu khi sử dụng nhiều thẻ tín dụng trở nên khó khăn và dễ dàng mất kiểm soát khi lạm dụng quá đà các hạn mức tín dụng được NH cấp. Giám đốc Khối khách hàng cá nhân của một NH tại TP.HCM thừa nhận, lợi nhuận từ thẻ tín dụng cao, nhưng đi kèm rủi ro không nhỏ. Vì tỷ lệ nợ xấu của dư nợ thẻ tín dụng không nhỏ.

Đồng thời, theo lãnh đạo Banknet.vn, tuy số thẻ phát hành khá lớn song đa phần là ảo, thẻ “chết”. Còn số thẻ được sử dụng thực tế hiện nay chỉ chiếm khoảng 50% tổng lượng thẻ toàn hệ thống đạt được đến thời điểm này. Một trong những nguyên nhân khiến cho dịch vụ thẻ chưa phát triển như kỳ vọng và do các NH sớm tận thu phí từ mảng thẻ.

Cùng với chủ trương khuyến khích người tiêu dùng giảm chi tiêu, thanh toán bằng tiền mặt và tăng phát hành thẻ, NH cũng tận thu phí tiền mặt, nhất là với dịch vụ thẻ. Hiện thanh toán qua thẻ, nhiều chủ cửa hàng vẫn “chạc” phụ phí 2-3% tổng giá trị hóa đơn khiến nhiều khách hàng tính đến chuyện giảm sử dụng dịch vụ tài chính cá nhân.

Trong khi đó, để đẩy mạnh phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, ông Arn Vogels, Giám đốc Khu vực Đông Dương, MasterCard cho rằng, cần thiết phải phát triển thêm mạng lưới chấp nhận thẻ rộng rãi trên toàn quốc cũng như phát triển được nhiều dòng sản phẩm thẻ để đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, thay vì tận thu phí.

Do đó, MasterCard ủng hộ việc NHNN đưa ra chế tài xử phạt 30-50 triệu đồng đối với các chủ cửa hàng thu phụ phí của khách hàng khi có nhu cầu thanh toán tiền hàng bằng thẻ.