Thanh toán không dùng tiền mặt: Sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn
Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Toàn Thắng và Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh chủ trì buổi tọa đàm.
Theo ông Bùi Quang Tiên - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), Nghị định 101 sau khi ban hành đã tạo hành lang pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho công tác thanh toán không dùng tiền mặt. Qua 2 năm triển khai thực hiện đã có những chuyển biến tích cực trong hoạt động thanh toán của nền kinh tế.
Tuy nhiên trong Nghị định 101 chưa liệt kê rõ các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Ngoài ra, trong thời gian gần đây đã xuất hiện một số thuật ngữ như tiền ảo, tiền điện tử phát hành qua mạng internet, xâm nhập vào đời sống xã hội, tác động đến hoạt động thanh toán trong nền kinh tế và gây tranh luận trong dư luận xã hội.
Do đó, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đã có ý kiến giao NHNN tra soát các quy định hiện hành để nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các quy định của pháp luật về thanh toán có liên quan đến tiền ảo, tiền điện tử.
Phó Thống đốc Nguyễn Toàn Thắng phát biểu tại buổi tọa đàm |
Tại Việt Nam hiện nay đã có phương tiện thanh toán điện tử, thể hiện dưới hình thức thẻ ngân hàng và ví điện tử. Khuôn khổ pháp lý để điều chỉnh cho hoạt động của thẻ ngân hàng và ví điện tử cũng tương đối hoàn chỉnh.
Việc nêu rõ các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt như séc, lệnh chi, thẻ ngân hàng, ví điện tử… sử dụng trong thanh toán là rất quan trọng để thực hiện vai trò quản lý Nhà nước về các phương tiện thanh toán trong nền kinh tế cũng như làm cơ sở để đưa ra các quy định “không thừa nhận” những phương tiện thanh toán khác.
Vì vậy, mặc dù Nghị định sửa đổi, bổ sung không đưa ra khái niệm hoặc đề cập trực tiếp đến những phương tiện thanh toán khác đó, nhưng thực chất là để giải quyết vấn đề đang gây nhiều tranh cãi về “tiền điện tử”, “tiền ảo” đang phát sinh trong dư luận xã hội.
Tại Dự thảo Nghị định đã bổ sung làm rõ các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch thanh toán bao gồm séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác được NHNN chấp thuận sử dụng trong giao dịch thanh toán.
Để làm rõ ví điện tử với tư cách là một phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định này bổ sung thêm khái niệm ví điện tử và việc cung ứng ví điện tử, quy định cụ thể, rõ ràng hơn về việc cung ứng ví điện tử của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Cũng theo ông Bùi Quang Tiên, tại Dự thảo cũng bổ sung một Điều khẳng định rõ ràng, ngoài các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt được quy định trong Nghị định này, các phương tiện thanh toán khác không được pháp luật thừa nhận và bảo vệ. Do vậy, Dự thảo Nghị định này mặc dù không đưa ra trực tiếp thuật ngữ “bitcoin, oancoin…” nhưng hàm ý vẫn chỉ ra các sản phẩm này không được coi là phương tiện thanh toán trên lãnh thổ Việt Nam.
Hiện hầu hết các quốc gia đều không chấp nhận Bitcoin là phương tiện thanh toán và không quy định trong văn bản pháp lý mà chỉ đưa ra cảnh báo, khuyến cáo rủi ro với nhiều mức độ khác nhau như Thái Lan, Pháp, Nga… Dưới góc độ tiền tệ, phương tiện thanh toán thì tiền ảo không được công nhận là tiền tệ hoặc phương tiện thanh toán tại Việt Nam.
Phát biểu tại buổi tọa đàm, GS.TS. Trần Ngọc Hiên đánh giá những nội dung trong Dự thảo Nghị định rất đúng với thực tiễn hiện nay. Trong hội nhập, chúng ta gặp nhiều khó khăn trong việc thanh toán không dùng tiền mặt. Thực tiễn biến đổi rất nhanh, nhất là trong lĩnh vực điện tử. Vì vậy đưa phương tiện thanh toán hiện đại vào cuộc sống là cần thiết thay thế cho phương tiện thanh toán bằng tiền mặt hiện nay. Tuy nhiên xây dựng văn bản cần đi vào cuộc sống, đảm bảo lợi ích của người dân.
TS. Nguyễn Ngọc Khôi cũng đồng tình với những sửa đổi, bổ sung tại Dự thảo. Theo TS. Nguyễn Ngọc Khôi, thanh toán điện tử rất quan trọng, phù hợp với kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều khu vực dân cư, đặc biệt là khu vực nông thôn, miền núi chưa tiếp cận được với các phương tiện thanh toán hiện đại của ngân hàng. Do đó cần có những bổ sung phát triển các dịch vụ hiện đại các vùng nông thôn, miền núi tạo thuận lợi cho mọi người dân.
Phó Thống đốc Nguyễn Toàn Thắng cho rằng, trên thực tế hiện nay, cơ sở hạ tầng khu vực nông thôn, miền núi còn khó khăn nên việc triển khai còn hạn chế. Tuy nhiên, với việc thí điểm phát triển dịch vụ thanh toán thông qua điện thoại di động mà NHNN triển khai đang mang lại hiệu quả và thuận lợi cho người dân. Như NHNN đã cho Viettel triển khai phát triển dịch vụ ví điện tử, thanh toán qua điện thoại di động giúp người dân có điều kiện sử dụng dịch vụ thanh toán hiện đại. Đây là loại hình thanh toán thuận tiện, an toàn và chi phí thấp.
Với những phân tích trên cho thấy, Nghị định sửa đổi, bổ sung lần này đã giải quyết được những khó khăn của Nghị định 101 trước đây đó là chưa nêu rõ các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt và những phát sinh trong thực tế về tiền ảo, tiền điện tử. Dự thảo Nghị định này là tiền đề hết sức quan trọng trong công tác quản lý của các cơ quan nhà nước cũng như việc thực thi của các đối tượng bị điều chỉnh sẽ không gặp khó khăn khi triển khai thực hiện trong thực tế.