Thêm cơ chế tự chủ cho hoạt động xuất nhập khẩu

	Tính chung 11 tháng xuất siêu khoảng 6,8 tỷ USD
	Để doanh nghiệp tham gia hiệu quả chuỗi cung ứng toàn cầu
	Xuất nhập khẩu giảm tốc và nỗi lo nhập siêu kéo dài

Lâu nay DN được phân luồng xanh, luồng vàng hay luồng đỏ trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan mà không biết vì sao. Với cách phân loại mới, các tiêu chí sẽ rõ ràng hơn, cán bộ công chức hải quan không thể áp dụng cảm tính của mình trong xử lý các tình huống cụ thể. Đây là ưu điểm của chính sách mới đang được Tổng cục Hải quan xây dựng tại dự thảo đánh giá tuân thủ của DN trong hoạt động xuất nhập khẩu. Nhiều ý kiến đánh giá cao ưu điểm của chính sách này tại hội thảo lấy ý kiến đánh giá do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt nam (VCCI) phối hợp cùng Tổng cục Hải quan tổ chức ngày 4/12.

Việc minh bạch tiêu chí hướng đến môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh

Tạo thuận lợi tối đa

Ông Hoàng Việt Cường - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết, tỷ lệ phân luồng hiện tại đang là luồng xanh - miễn kiểm tra hồ sơ hàng hoá chiếm đa số với 60%, vàng 35%, đỏ 5%, đây là tỷ lệ phù hợp với thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, thực hiện rà soát theo tinh thần Nghị quyết 19 của Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành công khai phương pháp quản lý, đồng thời tăng tính minh bạch để DN biết việc đánh giá, quản lý được thực hiện như thế nào, Tổng cục Hải quan đang soạn thảo Dự thảo Thông tư quy định tiêu chí đánh giá tuân thủ và tổ chức đánh giá tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp trong quản lý hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hoá.

Theo đó, thay vì phân loại DN thành 3 loại, 7 hạng như hiện tại, dự thảo sẽ phân thành 4 loại gồm tuân thủ cao, trung bình, thấp và không tuân thủ. Trên cơ sở đó, sẽ áp dụng những ưu đãi hoặc thắt chặt quản lý để tạo thuận lợi cho DN và đồng thời tăng cường kiểm soát gian lận.

“Thực hiện tốt phương pháp này sẽ đem lại lợi ích cho cơ quan hải quan, tạo thuận lợi tối đa cho cộng đồng DN. Việc minh bạch tiêu chí sẽ hạn chế cán bộ công chức thực hiện sai, cũng là để DN biết và tuân thủ, khắc phục những điểm chưa chuẩn, hướng đến môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh”, ông Cường khẳng định.

Ông Quách Đăng Hoà - Cục Trưởng Cục Quản lý rủi ro - Tổng cục Hải quan cho biết, các DN ngay khi có hoạt động xuất nhập khẩu sẽ được đánh giá ở mức 3 - mức tuân thủ thấp, sau đó dần dần sẽ được tính thêm điểm tuân thủ theo thời gian và tần suất hoạt động. “Điều này tránh được việc nhiều DN lợi dụng việc thành lập DN để gian lận, một năm chỉ phát sinh 1-2 tờ khai hải quan mà được đưa vào mức tuân thủ cao thì không phù hợp”, ông Hoà lý giải.

Cần cơ chế bình đẳng hơn

Ông Vũ Chu Hiền - Trọng tài viên - Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc đưa ra các quy định công khai, minh bạch, chi tiết. Tuy nhiên, ông Hiền nêu lên lo ngại, tại dự thảo việc đánh giá xếp hạng theo các tiêu chí do cơ quan hải quan chủ trì và được thực hiện với sự tham gia của các cơ quan, đơn vị chức năng thuộc Bộ Tài chính và các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu.

“Cần nêu rõ các cơ quan, tổ chức này là những cơ quan nào cụ thể để tránh việc phải lấy đánh giá của quá nhiều cơ quan có thẩm quyền nhưng lại không phải là cơ quan chuyên môn trong một lĩnh vực cụ thể nhất định để đưa ra nhận xét đánh giá”, ông Hiền phân tích.

Bên cạnh đó, theo ông Hiền, dự thảo chưa nêu được trách nhiệm của chính các cơ quan quản lý, chế tài cụ thể với những hành vi sai khi thực thi công vụ của các cơ quan này gây tổn thất cho DN. Ông Hiền lưu ý rằng các văn bản pháp luật hiện hành quy định rất qua loa về trách nhiệm của cơ quan chức năng và đặc biệt không bao giờ có quy định chế tài cụ thể đối với hành vi của các cơ quan này khi thực thi công cụ.

“Cơ quan hải quan có thể ra quyết định cưỡng chế sai đối với hoạt động xuất nhập khẩu gây tổn thất cho DN, nhưng DN chỉ có thể đề nghị cơ quan hải quan rút lại quyết định cưỡng chế, còn tổn thất phải tự gánh chịu vì không có quy định cụ thể hải quan phải bồi thường cho DN như thế nào. Cần có sự bình đẳng bắt đầu từ những bước đầu tiên như soạn thảo văn bản pháp luật”, ông Hiền nêu quan điểm.

Bà Đặng Thị Bình An - Giám đốc Công ty tư vấn C&A đánh giá, dự thảo thông tư đã đáp ứng được mong muốn của rất lớn của cộng đồng DN là biết mình được xếp loại gì, tiêu chí đánh giá như thế nào. Qua đó đã tỏ rõ thiện chí của cơ quan hải quan muốn đồng hành cùng DN vì sự phát triển đất nước. Tuy nhiên, bà An cho rằng tên gọi của Thông tư quy định quản lý “hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hoá” còn khá rộng, liên quan đến nhiều bộ, ngành, cần được điều chỉnh lại cho phù hợp. Bên cạnh đó, DN rất quan tâm đến việc mình được đánh giá như thế nào nên Ban soạn thảo nên lựa chọn, đưa ra tiêu thức gọn gàng, đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ hơn.

Trong khi đó, bà Tạ Thị Vân Hà - Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam đề nghị cơ quan hải quan cần xem xét bổ sung thêm tiêu chí kế thừa lịch sử tuân thủ của DN. Bởi nếu không có kế thừa sẽ không công bằng với các DN tuân thủ tốt. “Cần có thang điểm đánh giá với từng tiêu chí cụ thể thay vì đưa tiêu chí chung chung. Trước khi ban hành cũng cần thêm các đánh giá thực tiễn để không đánh tụt hạng các DN tốt”, bà bổ sung.

Nhiều đại diện DN nhỏ và siêu nhỏ cũng bày tỏ trăn trở khi DN mình một năm chỉ phát sinh 50-60 tờ khai hải quan. Chiếu theo quy định sẽ bị xếp vào mức độ 3 là tuân thủ thấp, như vậy có công bằng với các DN nhỏ hay không? Tuy nhiên theo ông Quách Đăng Hoà, kể cả DN chỉ đạt mức 3 vẫn là tuân thủ và được hưởng chế độ ưu tiên trong các chính sách về thủ tục hải quan. Với các DN lớn thì mức độ ưu tiên cao do DN thường xuyên thực hiện thủ tục hải quan, DN thực hiện ở mức vừa, mức nhỏ thì được hưởng mức tuân thủ thấp hơn, song vẫn là ưu đãi hơn so với mặt bằng chung.