Thị trường chứng khoán trước cơ hội phát triển

TSKH. Nguyễn Thành Long

Năm 2014, TTCK đã trải qua nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Dưới cách nhìn của mình, xin ông cho biết những điểm cộng và những hạn chế nhất của TTCK là gì?

Trong năm 2014, chúng ta chứng kiến TTCK trải qua những lúc thăng trầm do tác động từ sự kiện Biển Đông, biến động giá dầu trên thế giới… Tuy nhiên, thị trường vẫn đạt kết quả hết sức tích cực. Việt Nam được xếp vào danh sách các nước có TTCK hồi phục đứng đầu trên thế giới.

Cuối năm, các chỉ số chứng khoán đều tăng so với cuối năm 2013, VN-Index tăng 8,12% và HNX-Index tăng 22,32%. Quy mô huy động vốn qua TTCK ước đạt 280 nghìn tỷ đồng, tăng 7% so với năm 2013. Mức vốn hoá thị trường tăng 11,82% so với năm 2013, tương đương 31% GDP. Đặc biệt, thanh khoản thị trường có sự cải thiện rõ rệt, quy mô giao dịch bình quân mỗi phiên đạt 5.575 tỷ đồng, tăng 107% so với 2013, trong đó quy mô giao dịch cổ phiếu và chứng chỉ quỹ bình quân mỗi phiên đạt 2.967 tỷ đồng, tăng 116%; quy mô giao dịch trái phiếu bình quân đạt 2.607 tỷ đồng, tăng 98%. Số lượng tài khoản NĐT đạt khoảng 1,39 triệu tài khoản, tăng 8% so với cuối năm 2013.

Bên cạnh đó, năm qua, công tác tái cấu trúc thị trường có bước phát triển tích cực, chuẩn bị nền tảng quan trọng cho việc phát triển TTCK theo chiều sâu, đặc biệt là phát triển TTCK phái sinh, gắn cổ phần hóa với niêm yết là một trong những mục tiêu quan trọng mà chúng ta đang triển khai cho những năm tới, sang đến năm 2016.

Ngoài ra, hoạt động sản xuất kinh doanh của DN chưa hồi phục so với thời điểm trước khủng hoảng toàn cầu năm 2008. Quá trình cơ cấu lại và đổi mới hoạt động của DN trong nền kinh tế còn chậm, đặc biệt là vấn đề đổi mới công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực… khiến sức cạnh tranh và hiệu quả hoạt động cải thiện chậm.

Năm 2015, TTCK được các chuyên gia nhận định sẽ có nhiều khởi sắc

Gần đây TTCK có nhiều diễn biến khá bất ngờ, kinh tế vĩ mô vẫn ổn định, thậm chí tốt lên, nhưng TTCK lại giảm điểm. Ông có thể lý giải về nghịch lý này?

Chúng ta đã biết TTCK phản ánh bức tranh của nền kinh tế và thường đi trước các diễn biến của nền kinh tế. Thực tế, TTCK nước ta đã có quãng thời gian tăng điểm khá dài và cao, điều này phản ánh những chuyển biến tích cực của nền kinh tế thời gian qua.

Tuy nhiên, trước tác động của biến động giá dầu và những quan ngại về kinh tế, chính trị thế giới, do mâu thuẫn giữa các nước lớn như Mỹ, khu vực châu Âu và Nga, khiến TTCK thế giới cũng như trong nước cũng chịu tác động khá mạnh. Do vậy, nguyên tắc cơ bản vẫn phải là diễn biến của nền kinh tế và hoạt động của từng ngành, từng DN trong tương quan với diễn biến của TTCK.

TTCK là kênh huy động vốn trung và dài hạn rất quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận người dân nhìn TTCK như một canh bạc. Ông có chia sẻ gì với cách nhìn nhận này?

TTCK nước ta mặc dù mới tồn tại gần 15 năm nhưng có vai trò ngày càng lớn và quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt là vai trò về huy động vốn cho nền kinh tế, DN và nâng cao chất lượng hoạt động của các DN. Đến nay, TTCK đã tạo điều kiện cho Chính phủ, các DN huy động được hơn 1.100 nghìn tỷ đồng; DN đã huy động được hơn 500 nghìn tỷ đồng thông qua đấu giá cổ phần và phát hành cổ phiếu, trái phiếu, góp phần làm tăng quy mô vốn đầu tư xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Dòng vốn huy động trên TTCK đáp ứng tới 27,1% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.

Với vai trò quan trọng của TTCK trong nền kinh tế và tính phức tạp của TTCK, nên với cương vị của cơ quan quản lý Nhà nước về TTCK, chúng tôi luôn nỗ lực cao nhất để hướng TTCK Việt Nam hoạt động theo các thông lệ, chuẩn mực quốc tế hiện nay.

Việc nới “room” cho NĐT nước ngoài được kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng nhằm thu hút vốn ngoại. Vì sao đến nay vẫn chưa được thực hiện?

Theo tiến trình hội nhập và cam kết quốc tế theo WTO, chúng ta dần từng bước mở cửa thị trường và mở rộng sự tham gia của NĐT nước ngoài. Chúng tôi đã chuẩn bị dự thảo quy định trình Chính phủ để mở rộng sự tham gia của NĐT nước ngoài sau khi đã lấy ý kiến các bộ, ngành liên quan.

Tuy nhiên, khi đánh giá thực tế trong việc phân loại ngành nghề cũng có những khó khăn. Đặc biệt, trong năm qua chúng ta cũng đang tiến hành sửa đổi 2 luật lớn có liên quan đến vốn đầu tư nước ngoài và hoạt động đầu tư của nước ngoài là Luật DN và Luật Đầu tư. Trên tinh thần thận trọng và bảo đảm khả năng quản lý, giám sát nên chúng tôi đã trình lùi thời hạn đối với quy định trên.

UBCKNN làm gì để thu hút dòng vốn này?

Trong năm 2015, UBCKNN sẽ tiếp tục thúc đẩy cải cách TTCK với việc đầu tiên là chỉnh sửa Nghị định 58 hướng dẫn thi hành một số điều Luật chứng khoán, trong đó tập trung vào nền tảng pháp lý thu hút dòng vốn đầu tư, đặc biệt là thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Với việc phân loại ngành nghề cấm, kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư mới, “sứ mệnh” của việc chỉnh sửa Nghị định 58 phải cụ thể hóa hơn. Tất nhiên, mở thế nào, mở bao nhiêu, phương thức quản lý, giám sát như thế nào khi nới rộng sở hữu nước ngoài đang được chúng tôi tính toán kỹ khi đưa vào dự thảo Nghị định trước khi trình Chính phủ.

Cùng với Quyết định 51 của Thủ tướng về cổ phần hoá DNNN, dự thảo sửa đổi Nghị định 58 còn tạo sự đột phá khác, đó là gắn chào bán chứng khoán với đăng ký giao dịch trên TTCK, đặc biệt là việc tiết giảm mọi thủ tục hành chính liên quan tới nội dung này, làm sao để cổ phiếu sau khi chào bán là có thể giao dịch ngay.

Giải pháp khác trong việc thu hút vốn ngoại là tập trung cho TTCK phái sinh. Đây là lĩnh vực quan trọng mà cả ngành chứng khoán đã triển khai tích cực trong năm 2014. Dự thảo nghị định về TTCK phái sinh đã được trình đúng hạn vào tháng 12/2014, khả năng sẽ được ký ban hành trong quý I/2015 nhằm sớm đưa thị trường vào hoạt động năm 2016. Điều này sẽ góp phần thu hút tốt hơn dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước vào TTCK.

Nhiệm vụ tiếp theo là UBCKNN đẩy mạnh thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài thông qua việc nâng hạng thị trường. Đây là quyết tâm cao và triển khai cấp bách bởi nếu nâng hạng được thì chúng ta sẽ thu hút được dòng vốn tốt hơn.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng cho rằng bản thân các DN niêm yết cũng phải tự thay đổi mình khi muốn thu hút các NĐT nước ngoài. Trong đó, việc tuân thủ nguyên tắc quản trị công ty trong quản lý, điều hành DN cần phải được bảo đảm; việc công khai, minh bạch và tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cho các NĐT nước ngoài phải được thực hiện tốt.

Ông đánh giá như thế nào về triển vọng của TTCK năm 2015?

Sang năm 2015, chúng tôi vẫn nhận định TTCK sẽ có nhiều cơ hội để phát triển. Việc giá dầu sụt giảm có thể ảnh hưởng tới ngành này ngành khác và thu ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, việc giá dầu giảm sẽ giúp chi phí đầu vào của các DN giảm, qua đó hỗ trợ sự phục hồi cho DN, trên cơ sở đó lạm phát sẽ được duy trì hợp lý và ổn định hơn.

Ngoài ra, việc tiến tới ký kết các hiệp định thương mại, đầu tư, trong đó có TPP sẽ mang đến những cơ hội mới. Về kinh tế thế giới, dự báo của các tổ chức quốc tế đã tăng hơn so với trước đây 0,5%.

Năm 2015, UBCKNN và Bộ Tài chính sẽ tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hơn công tác cổ phần hóa gắn với niêm yết, tạo nguồn hàng chất lượng hơn cho thị trường. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng sẽ chủ động và tích cực khai thông, thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài, triển khai và tạo điều kiện phát triển các loại hình quỹ đầu tư, phối hợp xây dựng khung pháp lý tạo nền tảng phát triển NĐT tổ chức như quỹ hưu trí tự nguyện. Cùng với đó là quyết liệt tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán, tăng hiệu quả hoạt động, nâng cao sức cạnh tranh và nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp cho khách hàng; thiết lập thể chế mới nhằm thúc đẩy công tác quản trị và minh bạch hóa hoạt động DN.

Xin cảm ơn ông!