Thị trường điện cạnh tranh: DN hụt hơi
Ảnh minh họa |
Tham gia thị trường điện từ thời điểm 1/7/2012, bà Trần Thị Oanh, Tổng giám đốc CTCP Thủy điện Geruco - Sông Côn nhìn nhận, cái được lớn là hệ thống các văn bản pháp quy, quy trình, quy phạm đã từng bước được hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi để các đơn vị tham gia thị trường điện thực sự có một môi trường cạnh tranh, minh bạch. Sau hơn 3 năm đi vào vận hành chính thức, thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam đã mở ra nhiều cơ hội, đồng thời cũng tạo những thách thức nhất định cho EVN, người tiêu dùng cũng như các đơn vị phát điện.
Đối với người sử dụng điện, thị trường phát điện cạnh tranh đã tạo điều kiện thuận lợi và cơ sở ngày càng ổn định cho cộng đồng được hưởng lợi chính từ phương thức vận hành tối ưu theo chi phí. Đó cũng là cơ hội cho người sử dụng điện, cho nhiều ngành sản xuất được hưởng một hệ thống an toàn, tin cậy với giá điện phù hợp nhất.
Khi tỷ lệ tổng công suất của toàn hệ thống tham gia thị trường tăng lên, giá điện sẽ phản ánh đúng nhu cầu tiêu thụ điện, thể hiện rõ yếu tố cạnh tranh, là động lực thúc đẩy nhiều ngành kinh tế - xã hội phát triển. “Đối với đơn vị phát điện như Nhà máy Thuỷ điện Sông Côn, khi
tham gia thị trường phát điện cạnh tranh đã có điều kiện khai thác tốt nhất những lợi thế đặc thù về vị trí địa lý, thủy văn, hồ chứa, cơ cấu giá hợp đồng để xây dựng chiến lược chào giá hiệu quả, nhằm tối đa hóa doanh thu của nhà máy trên nền tảng thị trường minh bạch và cạnh tranh”, bà Oanh nói.
Tuy nhiên, các DN cho biết nhiều khó khăn không lường trước được luôn trực chờ, có thể khiến họ không thu hội đủ chi phí cố định. Cụ thể, do những ràng buộc của thị trường và chịu ảnh hưởng trực tiếp từ những yếu tố không thể tính toán như thủy văn, thời tiết, những DN thuỷ điện thường gặp bất lợi khi tình hình thời tiết diễn biến cực đoan.
Thứ nhất, trong trường hợp hạn hán, giá thị trường cao, mực nước hồ xuống thấp, nhà máy không phát đủ sản lượng điện hợp đồng dẫn đến doanh thu hợp đồng âm. Thứ hai, vào mùa lũ, tất cả hệ thống các hồ chứa đều tràn, hệ thống trong tình trạng thừa nguồn, giá thị trường bằng 0, nhà máy thủy điện phải chạy với giá công suất, cũng dẫn đến doanh thu thấp.
Bên cạnh đó, giới hạn truyền tải của đường dây 500kV Bắc-Nam cũng ảnh hưởng đến việc lập lịch huy động của nhà máy ở miền Trung, có nhiều thời điểm thiếu nguồn và hồ tràn nhưng nhà máy vẫn bị giới hạn công suất phát dẫn đến chưa khai thác được tối ưu lượng nước…
Bổ sung thêm thông tin, ông Lê Trung Dũng, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực dầu khí Việt Nam (PV Power) cho biết, sau 3 năm tham gia thị trường, các nhà máy điện của PV Power cũng gặp phải một số những khó khăn, vướng mắc, hoặc liên quan tới các quy định của thị trường, hoặc các điều kiện khách quan khác. Nhất là việc không đảm bảo được thu hồi đủ chi phí cố định.
Cụ thể, theo quy định, sản lượng hợp đồng (Qc) được phân bổ cho các nhà máy nhiệt điện tương đương 90% sản lượng phát bình quân nhiều năm của nhà máy trong hợp đồng mua bán điện (theo quy định tại Thông tư 30, tỷ lệ này có thể cho phép giảm tới 81% trong điều kiện hiện nay).
Điều này có nghĩa rằng nhà máy chỉ được đảm bảo thu hồi 90% chi phí cố định thông qua giá hợp đồng, 10% chi phí cố định còn lại nhà máy cần phải thu hồi thông qua phần sản lượng bán trên thị trường (sản lượng phát ngoài hợp đồng).
Tuy nhiên, do giá thị trường thông thường thấp hơn giá hợp đồng của các nhà máy điện Nhơn Trạch 1 và Nhơn Trạch 2, nên phần doanh thu trên thị trường từ sản lượng phát ngoài Qc sẽ không đủ thu hồi chi phí cố định cho nhà máy. Ông Dũng kiến nghị, Bộ Công Thương xem xét việc phân bổ Qc cho nhà máy ở mức có thể thu hồi đủ chi phí cố định, đặc biệt đối với các nhà máy điện mới.
Đồng thời xem xét sớm hòa giá khí để giảm bớt sức ép về giá thành cao cho các nhà máy điện của PV Power.
Bán Buôn điện cạnh tranh vào năm 2019 Bên lề Hội nghị Thị trường phát điện cạnh tranh và Kế hoạch triển khai Thị trường bán buôn điện cạnh tranh vừa được Bộ Công Thương tổ chức, trao đổi với phóng viên Thời báo Ngân hàng, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực Nguyễn Anh Tuấn cũng nhìn nhận, hệ thống điện còn nhiều bất cập… Thưa ông, cho đến thời điểm hiện tại mới có khoảng 60% nhà máy tham gia thị trường điện cạnh tranh, tương đương với 42% công suất. Vì sao vậy? Thời gian qua, chúng ta vận hành thị trường phát điện trong tình hình khó khăn. Hệ thống điện còn nhiều bất cập, đặc biệt trong giai đoạn bắt đầu vận hành. Lúc đó, nguồn điện của chúng ta còn chưa đáp ứng được hoàn toàn nhu cầu sử dụng điện trong các thời điểm. Trong khi đó, hành lang pháp lý chưa đầy đủ. 3 năm qua, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị tích cực đưa các nhà máy điện tham gia thị trường điện, song còn nhiều yếu tố ràng buộc nên chưa thực hiện được. Đây cũng là một điểm tồn tại. Thời gian tới, chúng tôi sẽ chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị phát điện, đặc biệt là những đơn vị trực thuộc các tập đoàn kinh tế lớn như TKV, EVN, PVN… tham gia thị trường điện. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp với EVN, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, các công ty cung ứng điện… để tổ chức các buổi đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cán bộ, để các đơn vị có sự chuẩn bị tốt hơn khi tham gia vào thị trường điện cạnh tranh. Thứ nữa, sẽ ban hành thêm các văn bản quy định hướng dẫn, xem xét khó khăn vướng mắc của các nhà máy điện, làm sao nâng cao tỷ lệ các nhà máy trực tiếp tham gia thị trường điện cạnh tranh. Mới đây Bộ Công Thương đã ban hành quyết định về việc sẽ vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào năm 2016. Lộ trình này liệu có đảm bảo được thực hiện đúng? Hiện chúng tôi đang vận hành thị trường phát điện cạnh tranh và sẽ tiếp tục vận hành thị trường này đến hết năm 2018. Năm 2019, sẽ chính thức chuyển sang thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Trong giai đoạn từ nay đến hết 2018, chúng ta vẫn cần phải có những bước chuẩn bị cần thiết. Theo Quyết định 8266 của Bộ Công Thương, chúng ta sẽ có hai bước chính để chuẩn bị. Cụ thể năm 2016, sẽ vận hành thị trường thí điểm trên giấy. Trong giai đoạn này các nhà máy điện, các tổng công ty điện lực, các khách hàng lớn có thể thực tập tham gia thị trường bán buôn này, tức là họ sẽ có thể mua từ 5-10% sản lượng điện của các nhà máy thông qua thị trường bán buôn. Phần còn lại mua qua thị trường phát điện cạnh tranh. Tại sao chúng ta phải có các bước này? Bởi vì, chuyển phát điện cạnh tranh sang bán buôn điện cạnh tranh là bước chuyển căn bản, làm thay đổi công tác tổ chức sản xuất điện trong một thời gian dài. Ảnh hưởng của thị trường bán buôn cũng sẽ có tác động rất lớn đến các mặt hoạt động chung của ngành điện, nên chúng ta cần phải có những bước đi thận trọng, phù hợp với điều kiện thực tế... Xin cảm ơn ông! |