Thoái vốn tại DN lớn: Đừng để lỡ thêm cơ hội

Tuy nhiên các đợt sóng nhỏ này chưa đủ để khẳng định giới đầu tư, đặc biệt là các NĐT nước ngoài sẽ vào cuộc nhiệt tình khi các danh mục thoái vốn này được hiện thực hoá.

Hỗ trợ DN nội cùng phát triển là mục tiêu cần được đặt lên hàng đầu của quá trình thoái vốn

Bước đi chậm trễ

Sở dĩ kỳ vọng về sự tham gia của NĐT nước ngoài không còn cao như trước đây, theo TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, là bởi công bố dự kiến thoái vốn vào lúc này đã không đạt được thời điểm tối ưu. Theo ông Kiên, kế hoạch này đáng lẽ phải được thực hiện cách đây khoảng 3 năm sau, khi có nghị quyết về tái cơ cấu tập trung vào 3 lĩnh vực trọng tâm, trong đó có DNNN.

“Nếu thoái vốn được khi đó thì chúng ta hỗ trợ rất lớn cho thị trường vốn, thị trường chứng khoán để cung cấp các hàng hoá có chất lượng tốt. Đồng thời cùng với thị trường tiền tệ, thì thị trường vốn sẽ hỗ trợ tái cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng”, ông Kiên nhận định.

Còn lúc này đã qua thời kỳ các NĐT trông đợi, đặc biệt tiềm lực của các NĐT nội sau thời gian chao đảo hiện đã hạn chế, sức khoẻ không được tốt như thời kỳ đầu.

Chuyên gia kinh tế, TS. Lê Xuân Nghĩa, cũng đánh giá là “đã hơi chậm”. Sở dĩ chậm là do một khối lượng khá lớn vốn đang rút khỏi châu Á, đặc biệt là Asean, trước khả năng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể tăng lãi suất trước khi kết thúc năm nay. Đồng thời các NĐT nội địa mặc dầu đang hồi phục nhưng tiềm lực tài chính vẫn còn rất yếu.

Tuy nhiên ông Nghĩa cũng cho rằng vẫn còn khá nhiều cơ hội để các DN này thoái vốn thành công do Mỹ có thể điều chỉnh lãi suất nhỏ giọt và kéo dài với một lộ trình trung hạn. Các nước phát triển khác vẫn tiếp tục duy trì lãi suất thấp và nới lỏng tiền tệ, vì vậy các NĐT nước ngoài vẫn rất quan tâm đầu tư vào một số quốc gia có triển vọng tăng trưởng mà Việt Nam là một điểm đến hấp dẫn.

… cần tăng tốc

Một yếu tố khác có thể cản trở giới đầu tư nước ngoài lại nằm ở chính kế hoạch thoái vốn cũng khó đoán định không kém của Việt Nam, một chuyên gia tài chính nhận định. Vấn đề khác là kế hoạch thoái vốn có thể sẽ phải dùng dằng giữa nhiều mục tiêu khác nhau. Do đó khả năng kéo dài thời gian có thể tiếp tục diễn ra, và như vậy sẽ càng khiến các NĐT nản lòng.

TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, việc thoái vốn Nhà nước ngoài mục đích trực tiếp thu tiền về cho ngân sách, còn có mục tiêu khác là tái cơ cấu sở hữu, quản lý và phát triển DN Việt có thương hiệu quốc tế và có thể tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Vì vậy cần có sự tham gia của các NĐT nước ngoài, các quỹ đầu tư quốc tế, đồng thời cũng nên khuyến khích các NĐT nội địa tham gia một cách công bằng, minh bạch.

Nhắc lại tinh thần CPH phải song song với hỗ trợ DN nội phát triển, ông Kiên cũng nhấn mạnh đây là những cơ hội cuối cùng để chúng ta có thể hỗ trợ DN trong nước bằng cách có những ưu tiên nhất định trong quá trình thoái vốn, hoặc thoái vốn có lộ trình từng bước để DN nội đuổi kịp. “Hiện nay ưu tiên cho DN nội là quyền của chúng ta, ta có quyền bán miễn là công khai minh bạch quá trình bán”, ông Kiên khẳng định.

Tuy nhiên, để cân đối giữa việc thoái vốn nhanh, gọn, đạt hiệu quả cao, với việc hỗ trợ DN trong nước, sẽ là bài toán vô cùng khó khăn. Đồng thời, theo TS. Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, việc dùng dằng giữa các mục tiêu khác nhau như vậy có thể sẽ khiến kế hoạch thoái vốn trong thực tế kéo dài và trở nên kém hấp dẫn.

Ông Thành cho rằng, kế hoạch được công bố vừa qua đã ít nhiều khuấy động sự háo hức đối với các NĐT ngoại, song các bước thực hiện trong thực tế có được nhanh chóng như kỳ vọng hay không mới là yếu tố thu hút họ tham gia mạnh mẽ.

Ông Andy Ho, Giám đốc điều hành Công ty Quản lý quỹ VinaCapital cùng chung nhận định trên. Ông phân tích, hiện các NĐT nước ngoài đang rất hào hứng với thông tin mở room, song họ vẫn đang chờ để xem danh sách ngành nào sẽ được nới 100%. Với danh mục thoái vốn của SCIC, theo ông Andy Ho, có nhiều cổ phiếu khối ngoại rất quan tâm. Tuy nhiên, họ vẫn sẽ tiếp tục phải chờ bởi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Chỉ đơn cử như lộ trình thực hiện. Theo thông tin từ Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội thì việc thoái vốn của 10 DN sẽ đặt trong kế hoạch giai đoạn 2016-2020 và được giám sát chặt chẽ bằng Luật Ngân sách. Như vậy trước mắt trong năm 2016 sẽ chỉ có 4-5 DN được thực hiện thoái vốn với mức nhỏ giọt.

Chẳng hạn với Vinamilk, có thể chỉ được thoái 5%, sau khi có những kế hoạch chi dùng phần vốn thu về thì mới có kế hoạch bán tiếp số còn lại. Lộ trình này tương đối “dễ thở” với DN nội và giúp họ cùng tham gia, song có vẻ lại không hợp “khẩu vị” NĐT nước ngoài đang muốn ôm lô lớn.

Nhấn mạnh rằng cơ hội để thoái vốn với giá hời có thể sẽ trôi qua rất nhanh trong bối cảnh hiện nay, TS. Lê Xuân Nghĩa khuyến nghị, thoái vốn cần phải tiến hành nhanh gọn, dứt khoát và minh bạch trong khoảng thời gian nhất định mới có thể thu hút được các NĐT lớn, các quỹ đầu tư danh tiếng.

Các NĐT loại này đã nhiều lần khảo sát thị trường Việt Nam nhưng đều thất vọng vì món đầu tư nhỏ, thủ tục phiền hà, kể cả thủ tục chuyển tiền, thanh toán… không rõ ràng. Do đó, nếu việc thoái vốn không được thực hiện dứt khoát, nhanh gọn và minh bạch, không có sự tham gia của giới đầu tư lớn, quốc tế và trong nước, thì các mục tiêu trực tiếp, ngắn hạn và lâu dài sẽ khó có thể đạt được.