Thu hẹp trạng thái, mở rộng mua bán ngoại tệ
Ông Trương Văn Phước - Tổng giám đốc Eximbank cho biết, với việc thu hẹp trạng thái ngoại tệ của các TCTD từ mức 30% xuống 20% áp dụng từ ngày 2/5, NHNN muốn phát đi “thông điệp” về một định hướng chính sách quản lý ngoại hối mới theo hướng chủ động hơn và giảm dần tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế. Theo đó, từng bước giảm bớt huy động và cho vay bằng ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng dần chuyển sang quan hệ mua và bán. Khi hoạt động vay mượn giảm bớt cộng với việc trạng thái ngoại tệ bị thu hẹp còn 20% sẽ mở ra một cơ chế mua bán ngoại tệ rộng hơn trong ngân hàng.
Đồng quan điểm này ông Đỗ Minh Toàn - Phó Tổng giám đốc ACB cho biết, mục tiêu lớn nhất trong việc thu hẹp trạng thái ngoại hối của các ngân hàng đợt này sẽ giảm bớt yếu tố đầu cơ và góp phần tăng cung ngoại tệ cho thị trường.
Mua bán ngoại tệ trong ngân hàng sẽ mở hơn. (Ảnh: St)
Quả vậy, theo các chuyên gia kinh tế, về nguyên lý, trạng thái ngoại hối là nơi dự trữ ngoại tệ để phục vụ nhu cầu mua và bán của TCTD với doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong bối cảnh tỷ giá biến động, nhiều TCTD có xu hướng lợi dụng trạng thái ngoại tệ để đầu cơ, găm giữ ngoại tệ. Theo đó, các TCTD có thể mua vào đến 30% vốn tự có và bán ra đến 30% vốn tự có. Một lượng ngoại tệ rất lớn khi hiện vốn tự có đã tăng lên gấp nhiều lần so với năm 2002 thời điểm ban hành Quyết định 1081/2002/QĐ-NHNN quy định trạng thái ngoại tệ của các TCTD. Và với lượng ngoại tệ lớn như vậy, khả năng “can thiệp” vào tỷ giá là rất lớn. Đó là chưa kể, thực tế thời gian qua, trong bối cảnh tỷ giá ổn định các ngân hàng có thế mạnh kinh doanh ngoại tệ nhờ trạng thái ngoại hối 30% trên vốn tự có ngân hàng có thể chuyển đổi từ ngoại tệ sang tiền đồng cho vay với lãi suất cao. Thực tế đã có những doanh nghiệp vay vốn tiền đồng lãi suất 16-17%/năm gần đây do ngân hàng sử dụng các công cụ ngoại hối để ra lãi vay rẻ. Mặc dù theo ông Đỗ Minh Toàn đối với một TCTD hoạt động thận trọng họ chỉ có thể bán phần ngoại tệ dôi dư nhưng không vượt quá quy định tỷ lệ trạng thái ngoại hối. Tuy nhiên, không loại trừ việc đã có những ngân hàng bán ngoại tệ "quá tay" lấy tiền đồng nên phải mua USD bù đắp đảm bảo an toàn cho trạng thái ngoại hối. Và các ngân hàng lại lên thị trường liên ngân hàng vay mượn và mua bán ngoại tệ lẫn nhau rồng rắn kéo tỷ giá tăng gây bất ổn cho thị trường ngoại tệ.
Bởi vậy, cũng có ý kiến cho rằng, việc giá mua bán ngoại tệ tại các NHTM tăng khá mạnh trong 2 ngày qua một phần cũng do các NHTM phải mua vào ngoại tệ để đáp ứng yêu cầu mới về trạng thái ngoại tệ. Tuy vậy, lãnh đạo một số ngân hàng cho biết, USD tăng giá so với tiền đồng vài ngày qua chỉ là hiệu ứng nhất thời, sau đó giá bán USD ra thị trường có thể sẽ dịu xuống. Do vào thời điểm cuối quý I, nhu cầu trả nợ, nhập khẩu hàng hóa cho quý tới, nhiều doanh nghiệp lo USD tăng giá đã tranh thủ mua trước để thanh toán hợp đồng đẩy nhu cầu ngoại tệ tăng.
Theo một chuyên gia tài chính, NHNN chọn thời điểm điều chỉnh giảm 10% trạng thái ngoại hối hiện nay là phù hợp. Do trong hệ thống ngân hàng tính đến cuối tháng 2/2012 huy động ngoại tệ (0,81%) và cho vay vốn bằng ngoại tệ (giảm 1,11%), (số liệu của NHNN).
Hải Bình