Tiến trình quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ
Đến cuối năm 2014, TQ đã ký 29 thỏa thuận hoán đổi tiền tệ song phương với các nước trên thế giới và mức độ sử dụng đồng NDT trong thanh toán quốc tế 2 năm qua (2012-2014) đã tăng trên 321%. Riêng năm 2014, mức tăng trên đạt 102% so với mức tăng chung 4,4% của tất cả các loại tiền tệ khác trong thanh toán quốc tế.
TQ đang tăng cường mức độ sử dụng của đồng NDT trong các giao dịch quốc tế |
Những lý do thúc đấy TQ thực hiện QTH đồng NDT
Thứ nhất, việc QTH đồng NDT đồng nghĩa với việc gia tăng các giao dịch và hợp đồng được thực hiện bằng đồng NDT, qua đó giảm đáng kể các rủi ro về tỷ giá cho các doanh nghiệp TQ. Thứ hai, tăng khả năng cạnh tranh và sức mạnh của các tổ chức tài chính quốc tế của TQ, giúp hình thành các trung tâm tài chính quốc tế tại TQ đại lục. Thứ ba, thúc đẩy giao dịch kinh tế qua biên giới.
Thứ tư, thu lợi thông qua thuế phát hành tiền. Thứ năm, QTH đồng NDT sẽ giúp TQ duy trì giá trị kho dự trữ ngoại hối khổng lồ của mình. Thứ sáu, gia tăng ảnh hưởng chính trị của TQ tại khu vực châu Á. Và, cuối cùng, nỗ lực QTH đồng NDT của TQ là bước đệm nhằm thúc đẩy cải cách kinh tế trong nước.
Để thực hiện mục tiêu QTH đồng NDT, TQ đã triển khai đồng loạt nhiều biện pháp khác nhau, chủ yếu tập trung trong bốn lĩnh vực chính. Trong đó, thúc đẩy sử dụng đồng NDT trong thanh toán thương mại quốc tế có lẽ là thành công lớn nhất của TQ trên cả hai khía cạnh: QTH đồng NDT và gia tăng lợi ích cho các doanh nghiệp xuất khẩu trong nước.
Ngoài ra, TQ còn sử dụng các biện pháp khác như: khuyến khích đầu tư nước ngoài bằng đồng NDT; phát triển thị trường giao dịch đồng NDT trên phạm vi quốc tế; cho phép các nhà đầu tư có tổ chức nước ngoài và các công ty TQ ở nước ngoài đầu tư vào TTCK nội địa TQ; phát triển thị trường trái phiếu bằng đồng NDT ở nước ngoài; kết nối TTCK Thượng Hải và Hong Kong; chủ động đề ra sáng kiến xây dựng Ngân hàng Phát triển mới và Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á với quá trình QTH đồng NDT.
Mục tiêu quan trọng của TQ trong năm 2015 là đưa đồng NDT trở thành đồng tiền dự trữ chính thức của IMF. Năm 2015, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) sẽ định kỳ xem xét lại cơ cấu các đồng tiền trong Quyền Rút vốn đặc biệt (SDR) hiện gồm 4 đồng tiền: Đô-la Mỹ, Euro, Bảng Anh, và Yên Nhật.
TQ đang chuẩn bị tích cực ở cả hai khía cạnh, tăng cường mức độ sử dụng của đồng NDT trong các giao dịch quốc tế và tích cực vận động các nước thành viên IMF ủng hộ đưa đồng NDT trở thành một trong các đồng tiền chính thức của IMF trong giỏ tiền tệ SDR.
Nếu thành công, NDT sẽ trở thành đồng tiền dự trữ chính thức của các NHTƯ trên thế giới. Mức độ sử dụng đồng NDT sẽ tăng lên nhanh chóng. Quan trọng hơn, TQ đang là nước xuất khẩu nhiều nhất thế giới. Nếu đồng NDT được đưa vào SDR, nó sẽ vượt qua đồng Bảng Anh và Yên Nhật về mặt tỷ trọng trong cơ cấu giỏ tiền tệ SDR.
Trong kỳ xem xét cơ cấu tiền tệ của SDR năm 2010, IMF kết luận đồng NDT không đáp ứng tiêu chuẩn “là đồng tiền có thể tự do sử dụng” (freely usable). Tuy nhiên, sau 5 năm, đồng NDT đã có nhiều thay đổi và được sử dụng rộng rãi hơn.
Thuận lợi và khó khăn của TQ trong thời gian tới
Mặc dù nỗ lực của TQ trong việc QTH đồng NDT đã đạt được những bước tiến nhất định, tuy nhiên, triển vọng đưa đồng NDT chính thức trở thành đồng tiền quốc tế một cách đầy đủ sẽ vẫn chưa rõ ràng trong ngắn hạn. Trước mắt, quá trình QTH đồng NDT của TQ tiềm ẩn cả khó khăn và thuận lợi.
Thứ nhất, do TQ có tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng và ngoại thương luôn thặng dư cao, tạo động lực lớn thúc đẩy đồng NDT trở thành đồng tiền dự trữ và thanh toán quốc tế.
Thứ hai, thế giới đang hướng tới một hệ thống tiền tệ đa cực vì như vậy sẽ giúp hệ thống tài chính quốc tế ổn định hơn. Điều này sẽ khiến các quốc gia dễ dàng chấp thuận đồng NDT hơn và tạo cơ hội cho TQ thúc đẩy QTH đồng NDT.
Thứ ba, biến động mất giá của các đồng tiền quốc tế khác như đồng Yên Nhật và đồng Euro trong khi đồng NDT luôn giữ giá cao là một lợi thế trong quá trình phổ biến đồng NDT ra quốc tế.
Tuy nhiên, để thúc đẩy QTH đồng NDT, TQ cần phải thực hiện việc tự do hóa hoàn toàn tài khoản vốn, theo đuổi chính sách tỷ giá linh hoạt và tự do hóa lãi suất ngân hàng. Đây là những điều kiện khó khăn đối với TQ bởi những thay đổi chính sách như vậy rất có thể sẽ dẫn tới các xáo trộn trong nền kinh tế và thậm chí làm giảm đà tăng trưởng cao của TQ.
Trong khi đó, nếu không tự do hóa tài khoản vốn, cho phép chuyển đổi tự do đồng NDT, thị trường đồng NDT ở nước ngoài sẽ không hình thành đầy đủ. Không có một thị trường đồng NDT ở nước ngoài, TQ không thể đạt được mục tiêu QTH đồng NDT.
Mặt khác, thị trường tài chính TQ chưa phát triển đầy đủ. Đây có lẽ là khó khăn lớn nhất của TQ nhằm hiện thực hóa việc QTH đồng NDT. Thị trường tài chính TQ hiện nay có nhiều ngân hàng tuy nhiên lại thiếu đi sự phát triển theo chiều sâu và không có một thị trường vốn đầy đủ.
Điều này là một trong các nguyên nhân của tình trạng hoạt động tín dụng phi ngân hàng nở rộ và không được kiểm soát của thị trường tài chính TQ. Do vậy, phát triển thị trường tài chính sâu rộng hơn là yêu cầu bắt buộc đối với TQ trong quá trình QTH đồng NDT. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi thời gian và liên quan đến các biện pháp cải cách nhiều mặt của nền kinh tế.