Tiếp tục “phá rào” cho môi trường đầu tư

	Tiếp tục tháo rào cho môi trường đầu tư
	Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh
	Hiệu quả từ cải thiện môi trường đầu tư

Năm 2017, nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, thể hiện ở việc tăng 14 bậc trong Báo cáo Môi trường kinh doanh năm 2018 của Ngân hàng Thế giới (WB); tăng 5 bậc trong Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2017-2018 của Diễn đàn Kinh tế thế giới. Một con số khác thể hiện rõ hơn là DN thành lập mới đạt gần 127.000 DN, với số vốn đăng ký 1,29 triệu tỷ đồng, đã phá vỡ kỷ lục của năm 2016, cho thấy sự thông thoáng của môi trường đầu tư.

Năm 2018 sẽ chú trọng mở rộng thị trường cho DN

Nhiều rào cản còn sót lại

Mặc dù vậy, những nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư trong năm 2017 được đánh giá là vẫn dưới tiềm năng và chưa đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng DN. Trong Báo cáo tóm tắt tình hình thực hiện Nghị quyết số 35/NQ-CP của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển DN đến năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, mặc dù đã có nhiều nỗ lực triển khai Nghị quyết, nhưng theo cộng đồng DN vẫn còn tồn tại khoảng cách giữa chính sách và thực thi.

Thực tế, việc thực hiện liên thông trong giải quyết thủ tục đầu tư, đất đai và nhiều thủ tục khác chưa thông suốt, vẫn tồn tại tình trạng nhiều cơ quan cùng quản lý một vấn đề, gia tăng gánh nặng tuân thủ cho DN. Việc đối thoại với DN ở nhiều địa phương chưa hiệu quả, thực chất. Công tác phối hợp với các bộ, ngành trong việc triển khai thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và kiểm tra chuyên ngành còn chậm, hiệu quả chưa cao.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, cộng đồng DN chưa thực sự hài lòng về công tác cải cách thủ tục hành chính. Nhiều DN phản ánh bộ phận cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giải quyết thủ tục cho DN, NĐT có năng lực, trình độ còn hạn chế; tình trạng gây phiền hà, nhũng nhiễu còn diễn ra, gây bức xúc cho DN. Một số UBND các tỉnh chưa đảm bảo tổ chức đối thoại với DN công khai định kỳ ít nhất 2 lần/năm.

Bên cạnh đó, mặc dù pháp luật quy định DN có quyền tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm và điều kiện kinh doanh chỉ được quy định trong văn bản từ cấp Nghị định của Chính phủ trở lên, tuy nhiên vẫn còn tình trạng địa phương cấp đăng ký kinh doanh nhưng giới hạn điều kiện kinh doanh theo ngành nghề, địa điểm kinh doanh theo quyết định của UBND.

Một rào cản khác là chi phí kinh doanh còn ở mức cao. Cụ thể, trong lĩnh vực logistic, Hiệp hội Logistic Việt Nam cho biết, việc vận chuyển 1 container 40 feet từ Lạng Sơn đến TP. Hồ Chí Minh phải qua 29 trạm thu phí, với tổng phí là 4,8 triệu đồng, chưa kể các chi phí không chính thức. Điều này lý giải vì sao chi phí logistic hiện vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu chi phí kinh doanh của các DN Việt Nam (khoảng 20% theo báo cáo của WB).

Ngoài ra, kiểm tra chuyên ngành hiện có chi phí còn rất cao trong một số ngành như y tế, nông nghiệp, xuất hiện tình trạng DN bị chỉ định sử dụng cơ sở độc quyền cung cấp dịch vụ kiểm định. VCCI cho biết, hiện nay có khoảng trên dưới 300 văn bản điều chỉnh lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành, gây khó cho DN tuân thủ và khó cho cả các cán bộ kiểm tra.

Ngoài ra, một số loại phí và lệ phí cũng quá cao, ví dụ chi phí cấp chứng chỉ nguồn gốc thuỷ sản khai thác để xuất khẩu lên tới trên 700 triệu đồng cho 1.200 chứng chỉ đối với một DN xuất khẩu cá ngừ có quy mô vừa. Đó là chưa kể còn một số chi phí khác như mức đóng bảo hiểm xã hội cao đối với nhiều ngành, đặc biệt các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may; chi phí thuê mặt bằng sản xuất, kinh doanh còn khá lớn, nhất là đối với DNNVV.

Một vấn đề khác được cộng đồng DN phản ánh là còn tồn tại hiện tượng chồng chéo, trùng lắp về nội dung kiểm tra giữa các ngành, hoặc giữa các cấp; còn thiếu phối hợp giữa thanh tra và kiểm toán, chưa có sự kế thừa các kết luận thanh tra, kiểm tra giữa các cơ quan. Nhiều địa phương vẫn chưa thực hiện đúng yêu cầu thanh tra, kiểm tra 1 lần/năm như Nghị quyết 35 đã đề ra.

Tháo gỡ từ đâu?

Chuyên gia kinh tế, TS. Lê Đăng Doanh lo ngại, trong khi nhiều rào cản tồn tại lâu năm trên môi trường đầu tư còn chưa được tháo gỡ, thì lại phát sinh thêm các vấn đề gây chồng chất chi phí kinh doanh cho DN. Ông Doanh dẫn chứng, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 luật thuế đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhiều mặt hàng, có thể làm ảnh hưởng tới “sức khỏe” của nền kinh tế, ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh của DN trong nước đối với hàng nhập khẩu.

Vấn đề cải thiện môi trường kinh doanh cũng được Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) đặc biệt nhấn mạnh trong Báo cáo Kinh tế vĩ mô năm 2017 vừa được công bố. Theo bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Môi trường Kinh doanh và năng lực cạnh tranh, CIEM đã chỉ ra những vấn đề lớn trong cải thiện môi trường kinh doanh năm 2018. Theo đó, một số chỉ số quan trọng của Việt Nam còn ở vị trí thấp, nhiều năm chưa có sự cải thiện hoặc mức độ cải cách rất chậm, điển hình là hai chỉ số liên quan tới cơ quan tư pháp gồm Giải quyết tranh chấp hợp đồng và Giải quyết phá sản DN.

So sánh với các quốc gia trong khu vực, chất lượng quy định tố tụng trong Giải quyết tranh chấp hợp đồng ở Việt Nam còn thấp, chỉ đạt 6,5/18 điểm. Trong khi đó chỉ số Giải quyết phá sản DN nhiều năm không có cải thiện đáng kể, thời gian kéo dài tới 5 năm, chất lượng quy định pháp lý còn hạn chế và chỉ đạt 7,5/16 điểm, vẫn ở vị trí thấp trong bảng xếp hạng với thứ hạng 123/190 năm 2017. Đặc biệt, mặc dù thăng hạng ở một số tiêu chí, song chỉ số quan trọng nhất là Khởi sự kinh doanh lại giảm tới 2 bậc so với năm trước.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng khuyến nghị, một số vấn đề khác cần được giải quyết gồm việc tăng lương tối thiểu vùng cần cân nhắc và có lộ trình phù hợp với sức chịu đựng của DN; việc thực hiện chính sách mới về bảo hiểm xã hội cần tiếp tục cân nhắc điều chỉnh và lùi thời hạn thực hiện đến năm 2020; triển khai thực hiện đề xuất giảm tỷ lệ đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động xuống 0,5%... Cơ quan này cũng đề xuất bên cạnh việc tiếp tục giảm chi phí cho DN thì năm 2018 lựa chọn chủ đề “mở rộng thị trường cho DN”.