Toba Mika và “Một Việt Nam thu nhỏ”
Cảm hứng từ cảnh sắc thiên nhiên Việt Nam
Tranh của họa sĩ Toba Mika đa phần được lấy cảm hứng từ thiên nhiên, cảnh sắc tại các địa danh trên đất nước Việt Nam, mà bà chọn làm quê hương thứ hai. Lần này, với chủ đề “Một Việt Nam thu nhỏ”, triển lãm giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật của nữ họa sĩ, đặc biệt trong đó nhiều tác phẩm được khởi nguồn từ những cảm hứng rung động trước vẻ đẹp thiên nhiên ẩn giấu tại Đà Nẵng, phố cổ Hội An, Cố đô Huế, Thánh địa Mỹ Sơn như: Lên đường từ Đà Nẵng, Cơn giông, Mỹ Sơn nhiệt tỏa, Buổi sớm ở Huế… Theo Toba Mika, những hình ảnh này, ở Nhật Bản, gần như đã hoàn toàn biến mất do quá trình phát triển, tái thiết đất nước với tốc độ cao.
Nữ họa sĩ Toba Mika đang thực hiện tác phẩm bằng kỹ thuật katazome |
Xem tranh của Toba Mika, nhà nghiên cứu mỹ thuật Phan Cẩm Thượng đã cảm nhận. Có thể nói tranh của Toba Mika cho chúng ta thấy những mâu thuẫn trong sự đi lên hiện đại và những bất cập của đổi thay trong xã hội kinh tế thị trường, những điều mà nước Nhật đã từng trải qua và chắc chắn có những bài học cay đắng, mà chúng ta chưa từng được nếm. Một lo lắng những cảnh vật đẹp tự nhiên sẽ mất đi như nước Nhật từng có khi công nghiệp hóa.
Trong tranh Toba Mika, dù không thấy bóng dáng con người trong tranh, người ta vẫn nhận ra hầu hết các tác phẩm chứa đựng trong nó sự nhếch nhác của cuộc sống: lộn xộn, nhà cửa chen lấn với đường tàu, dây điện tạm bợ nhằng nhịt, những mái nhà tôn cũ kỹ, những mảnh vải che chắn nhất thời...
Toba Mika cho rằng, mọi hình ảnh, dù rất bình dị nhưng bà thấy được chính xác nhịp điệu sinh hoạt hàng ngày của con người. Khác với những di sản văn hóa thế giới đã được công nhận ở Việt Nam, cuộc sống đời thường đó vẫn hiển hiện ở những ngóc ngách của đời sống xã hội được bà đặt tên là “di sản thế giới của riêng tôi” và chúng đi vào trong tranh của bà.
Việt Nam trong hơi thở nghệ thuật Nhật Bản
Là giáo sư Đại học Tokyo, Nhật Bản, họa sĩ Toba Mika từ khi đến Việt Nam lần đầu vào năm 1994, đã bắt tay vào sáng tác hàng loạt tác phẩm khổ lớn, phác họa những phong cảnh đang dần mất đi của Việt Nam trong quá trình đô thị hoá. Toba MiKa cho biết: Việt Nam từ một đất nước với màu đỏ đi lên từ chiến tranh đã trở nên rất phong phú, đa sắc màu.
Đặc biệt, sự hấp dẫn về đời sống của những con người bình dân. Hơn 20 năm qua, Toba Mika đã sáng tác khoảng 120 tác phẩm khổ lớn phác họa phong cảnh nhiều vùng miền của Việt Nam và tổ chức 7 triển lãm tranh ở Việt Nam với nhiều chủ đề. Nhờ những đóng góp trong việc gìn giữ và kế thừa nghệ thuật tranh nhuộm katazome, bà đã nhận được 19 giải thưởng khác nhau ở Nhật Bản và được Chính phủ Việt Nam trao tặng Huân chương Công lao văn hóa nhờ những đóng góp cho di sản Việt Nam.
Bà được giới chuyên môn đánh giá là một họa sĩ có tư duy sâu sắc, có cái nhìn cực kỳ tinh tế, có một bút pháp điêu luyện, có sự kiên nhẫn kỳ lạ và trên hết là những cảm nhận tuyệt vời cuộc sống cũng như phong cảnh của Việt Nam. Chính điều đó đã tạo nên một sắc thái Việt Nam trong hơi thở nghệ thuật Nhật Bản. Chúng trở nên hoà quyện và tương thích đến nỗi không thể nhận ra đâu là văn hoá Nhật, đâu là văn hoá Việt. Qua sắc màu tinh tế, tươi sáng của kỹ thuật
katazome, tranh Toba Mika biến ảo đầy sắc màu thơ mộng với đủ các cung bậc vào phong cảnh và văn hoá Việt. Chất thơ ấy vẫn đậm nét và đáng yêu ngay cả khi bà vẽ những khu nhà “ổ chuột” trên kênh nước đen vẫn đầy sắc đỏ, sắc vàng và các ngôi nhà vẫn rung rinh soi bóng xuống dòng kênh trông vẫn đầy thơ mộng… bởi vì Toba Mika nắm được rất rõ thần thái và hơi thở cuộc sống đặc trưng của con người cũng như phong cảnh Việt Nam.
Họa sĩ Nguyễn Thượng Hỷ chia sẻ. Phải là một người rất đam mê và có tâm hồn nhạy cảm lắm thì Toba Mika mới bắt được những vẻ đẹp, những niềm hạnh phúc bé nhỏ đằng sau diện mạo của đời sống bình dị. Với đôi bàn tay tài hoa, nữ họa sĩ đã khiến người xem tranh cảm nhận đời sống ở Việt Nam đã thực sự hòa quyện trong tranh katazome như thế nào.
Phát biểu tại Lễ khai mạc Triển lãm của họa sĩ Toba Mika tại Đà Nẵng, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Umeda Kunio chia sẻ. Ông cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi tất cả các khách mời đến từ khắp nơi trên thế giới trong dịp APEC và những người bạn Việt Nam có thể thưởng thức sự thay đổi của Việt Nam được phản chiếu qua những tác phẩm sử dụng kỹ thuật nhuộm katazome của nữ họa sĩ Toba Mika.