Tràn lan phân bón giả
Nhiều hộ nông dân tại xã Gia Hiệp (Di Linh, Lâm Đồng) vẫn còn “đắng lòng” sau vụ CTCP Quốc tế Động Trung Đa, thông qua một người dân địa phương, đã bán ra thị trường khu vực này xấp xỉ 140 tấn phân bón. Người nông dân tại đây đã bón thử 50 tấn, nhưng chỉ sau 2 tuần sử dụng, nhiều vườn cà phê có hiện tượng vàng lá, khô héo cành.
Phân bón Mỹ Việt từng bị phát hiện sản xuất "chui", chất lượng kém
Mô hình bán phân bón tín chấp, sử dụng người dân địa phương, quảng cáo sản phẩm có chất lượng nhưng giá rẻ hơn các thương hiệu nổi tiếng khác đang phát triển tại nhiều địa phương và trường hợp tại Gia Hiệp không phải là duy nhất. Đau lòng hơn, phân bón giả còn len lỏi vào các hội nông dân, thông qua các hợp đồng tín chấp bán cho người nông dân, gây nên những thiệt hại nặng nề cho nhiều nông hộ.
Đơn cử như Công ty TNHH Việt Thái (Bình Dương) cũng thông qua tín chấp, hội nông dân bán cho bà con nông dân hơn 100 tấn phân bón “rởm” làm chết ngô hàng loạt. Công ty Dịch vụ TP. Hồ Chí Minh thuê một quán cà phê ở Tiền Giang để giới thiệu phân bón, nông dân mua về bón cho hoa khiến hơn 5.000 giỏ hoa và hoa màu khác bị chết…
Mức độ tràn lan của phân bón giả đến mức mà theo khảo sát, điều tra của cơ quan chức năng, tại một số địa phương phía Bắc, gần như 100% nhà máy, cơ sở sản xuất phân bón nhỏ lẻ đóng trên địa bàn đang sản xuất phân bón giả, phân bón kém chất lượng đưa ra tiêu thụ trên thị trường.
Hậu quả là không ít bà con nông dân trắng tay sau những vụ mùa, doanh nghiệp có sản phẩm bị làm nhái thiệt hại nghiêm trọng về uy tín cũng như doanh thu, lợi nhuận. Ông Nguyễn Hạc Thúy, Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam nêu những bức xúc trên bên lề Hội nghị Nâng cao hiệu quả quản lý thị trường phân bón Việt Nam, mới diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh.
Ông Thúy cho biết, phân bón giả, nhái nhãn mác bán ra thị trường theo rất nhiều hình thức tinh vi, qua mắt cơ quan quản lý. Thông thường, phân bón nhái nhãn mác làm ở những công ty, tổ hợp nhỏ lẻ vùng sâu, vùng xa...
Hiện có hơn 100 tổ hợp nhỏ, trên 30 công ty với những cái tên như Công ty Hưng Thịnh, Nam Bắc, Tân Khang… đã bị phát hiện in nhãn mác của các công ty có uy tín trên thị trường như: phân bón miền Nam, Bình Điền, supe phốt phát Lâm Thao. Nhiều sản phẩm phân bón giả bị thu giữ in nhãn mác nhập khẩu từ nước ngoài nhưng khi kiểm định chỉ toàn bột đá, đất sét, cao lanh với hàm lượng dinh dưỡng dưới 3% (trên bao bì đề 60% dinh dưỡng).
Ông Đỗ Thanh Lam, Phó cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) nhận định, tình hình vi phạm sản xuất kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng vẫn diễn biến phức tạp. Các vi phạm không chỉ nhỏ lẻ mà còn có những vụ lớn, liên quan đến nhiều địa bàn, thậm chí có yếu tố nước ngoài.
Năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013, cơ quan quản lý thị trường đã kiểm tra 5.372 vụ, xử lý 1.390 vụ với tổng số tiền thu phạt hơn 17,2 tỷ đồng, tịch thu 917 tấn phân bón các loại.
Ông Thúy thẳng thừng chỉ ra nguyên nhân, sở dĩ vấn nạn phân bón giả vẫn còn dai dẳng là do một bộ phận thuộc lực lượng chức năng còn tiêu cực, bao che, đồng lõa với vi phạm của gian thương.
Song theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Thế, Cục trưởng Cục An ninh Nông nghiệp nông thôn (Bộ Công an), tình hình phân bón giả nổi lên trong thời gian qua có một phần từ quy định chưa nghiêm của pháp luật đối với các đối tượng và hành vi làm giả gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế này. Nhiều vụ việc chỉ bị xử phạt hành chính và thu hồi sản phẩm tái chế… nên không đủ sức răn đe. Sự việc ngày một tiếp diễn tràn lan hơn.
Ngoài ra, một phần của tình trạng trên còn do khâu cấp phép cho các cơ sở nhà máy phân bón hiện nay quá lỏng lẻo, dễ dãi. Nhà sản xuất chỉ cần sắm vài cái máy trộn xi măng, mua nguyên liệu trôi nổi không rõ nguồn gốc trên thị trường về là có thể sản xuất phân bón, cung cấp ra thị trường. Vì vậy, cơ quan chức năng, quản lý thị trường… có muốn kiểm soát cũng khó.
Đại diện Hội Nông dân tại TP. Hồ Chí Minh lo lắng, chỉ cần một vài cơ sở, nhà máy sản xuất ra vài trăm tấn phân bón giả thôi cũng đủ giết chết hàng trăm hecta lúa, hoa màu, làm khuynh gia bại sản nhiều hộ nông dân. Trong khi, có địa bàn gần như là “trung tâm” sản xuất phân bón giả, thì nền nông nghiệp đất nước sắp đến hồi lâm nguy?
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú thừa nhận, tình trạng phân bón giả tràn lan trên thị trường và đang ngày càng phức tạp. Ông cho biết, các cơ quan chức năng đang rất tích cực kiểm tra và xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm. Tuy nhiên, để hạn chế được vấn đề này cần có chính sách đồng bộ từ các văn bản quy phạm pháp luật, sự vào cuộc nhất quán từ các bộ, ban, ngành thì công tác thực thi mới có hiệu quả.
Nhật Minh