Trung Đông - châu Phi: Cơ hội mở rộng và rủi ro tiềm ẩn

	Ngành dệt may trước thách thức hội nhập
	Thỏa thuận CPTPP: Cú đột phá chiến lược

Trong khi kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang các thị trường trọng điểm đều tăng trưởng vượt bậc giai đoạn vừa qua, thì xuất khẩu sang châu Phi vẫn rất chậm chạp. Năm 2011, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này là 4,7 tỷ USD, đến năm 2016 mới tăng lên 5,3 tỷ USD. Xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Trung Đông tuy đạt kim ngạch xuất khẩu cao gấp đôi châu Phi, là 10,8 tỷ USD vào năm 2016, nhưng mới chỉ chiếm khoảng 1,3% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả khu vực này.

Cơ chế hành chính kém phát triển, thủ tục rườm rà, đã làm chi phí xuất khẩu sang thị trường này tương đối cao

Bà Nguyễn Minh Phương, Vụ Thị trường châu Á, châu Phi cho biết, châu Phi gồm 55 nước, có kim ngạch nhập khẩu năm 2016 là 480,7 tỷ USD. Các mặt hàng nhập khẩu chính gồm sản phẩm tiêu dùng, máy móc thiết bị, công nghệ sản xuất, lương thực, thực phẩm, dược phẩm… Riêng với Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này trong năm 2016 là 5,36 tỷ USD, mới chỉ chiếm khoảng 1% tổng kim ngạch nhập khẩu toàn khu vực hàng năm, cho thấy đây là thị trường còn rất nhiều cơ hội để mở rộng.

Đánh giá về các lợi thế để mở rộng thị trường, bà Phương phân tích, đây là khu vực có nguồn tài nguyên tự nhiên phong phú và trữ lượng lớn; nhu cầu thị trường lớn, dễ tính; kinh tế các nước châu Phi tăng trưởng tương đối nhanh; khu vực này hiện đang đẩy mạnh hội nhập khu vực và quốc tế; hưởng ưu đãi từ Mỹ, EU và các nước phát triển khác; nguồn lao động dồi dào; nguồn cung nguyên liệu sản xuất tương đối phong phú…

Về chính sách thương mại, hiện nay châu Phi đứng đầu thế giới về cải thiện môi trường đầu tư; áp dụng các chính sách, biện pháp linh hoạt; kinh tế thị trường tự do; 43/55 nước ở châu Phi là thành viên của WTO; khu vực đang bỏ dần hàng rào phi thuế quan, giảm thuế nhập khẩu, nới lỏng kiểm soát đối với vật giá trong nước; có nhiều liên minh kinh tế trong khu vực như: ECOWAS, UEMOA, CEMAC, COMESA…

Một số thị trường trọng điểm mà Bộ Công Thương khuyến nghị DN có thể mở rộng khi tiến vào khu vực châu Phi gồm Nam Phi, Ai Cập, Angieri, Maroc, Nigieria, Bờ Biển Ngà, Cameron… Mặc dù nền kinh tế của nhiều quốc gia trong nhóm này còn kém phát triển, nhưng lại là thị trường đầy tiềm năng đối với hàng hoá Việt Nam vì không đòi hỏi quá cao về chất lượng hàng hoá, phù hợp với năng lực sản xuất của DN Việt Nam.

Thị trường Trung Đông cũng giàu tiềm năng không kém. Trong năm 2016, kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam sang Trung Đông đạt 10,8 tỷ USD, mới chiếm khoảng 1,3% tổng kim ngạch nhập khẩu của các nước Trung Đông. Con số này cho thấy cơ hội mở rộng thị phần cho hàng hoá Việt Nam còn rất lớn. Các nước Trung Đông có nhu cầu cao đối với sản phẩm lương thực, thực phẩm, nông sản, thuỷ sản, hàng tiêu dùng…

Ông Lý Quốc Thịnh, Vụ Thị trường châu Á - châu Phi lưu ý các quốc gia Trung Đông có nhu cầu rất lớn đối với hàng nông sản, thực phẩm, do điều kiện tự nhiên không thuận lợi, các nước này phải nhập khẩu khoảng 80% lương thực, thực phẩm để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ. Khu vực này hiện nhập khẩu thực phẩm khoảng 40 tỷ USD/năm và dự báo tăng lên 70 tỷ USD tới năm 2035. Đây là thị trường có sức mua lớn, khả năng thanh toán cao do có nguồn tài chính dồi dào, đồng thời thuế nhập khẩu của khối này khá thấp. Tuy nhiên rủi ro lại nằm ở việc thiếu thông tin thị trường, khác biệt về đặc điểm văn hoá, tôn giáo, tập quán kinh doanh… Đặc biệt là các vụ việc lừa đảo thương mại, rủi ro trong thanh toán đã xuất hiện thời gian gần đây.

Mặc dù tiềm năng hợp tác còn nhiều, song Bộ Công Thương cũng lưu ý, cả châu Phi và Trung Đông đều là thị trường tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với các DN xuất khẩu. Nhiều quốc gia châu Phi hiện nay đang áp dụng hàng rào kỹ thuật cũng như hàng rào thuế quan đối với hàng hoá nhập khẩu. Cùng với đó là cơ chế hành chính kém phát triển, thủ tục rườm rà, vì vậy chi phí xuất khẩu sang đây tương đối cao. Chính vì thế, DN cần hết sức thận trọng khi tính chuyện làm ăn tại các quốc gia thuộc 2 khu vực này.