Trung Quốc đối mặt với nạn thất nghiệp
Thị trường lao động ngày càng tồi tệ
Một số chỉ số thống kê cho thấy tình trạng việc làm tại Trung Quốc đang ngày một trở nên tồi tệ. Chỉ số theo dõi tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm được thống kê bởi công ty tư vấn tài chính Fathom tại Anh cho thấy con số này hiện đang ở mức 12,3%, cao hơn gấp 3 lần so với năm 2012.
Thống kê tỷ lệ thất nghiệp tại Trung Quốc - Nguồn: Bloomberg |
Trong khi đó, các con số thống kê chính thức về tỷ lệ thiếu việc làm của Cục Thống kê Trung Quốc (NBS) lại không phản ánh được thực tế trên. Tỷ lệ này luôn xoay quanh mốc 4,1%, dường như không có những thay đổi đáng kể từ năm 2010 trở lại đây, ngay cả trong giai đoạn nền kinh tế đang giảm tốc như hiện nay.
NBS cũng đồng thời công bố tỷ lệ không có việc làm dựa trên phương pháp thống kê mới hơn, tuy nhiên con số này cũng giữ ở mức ổn định 5% trong suốt một thời gian dài, cho thấy chỉ số này cũng chưa có những đổi mới định kỳ. Ngoài ra, hiện tại Trung Quốc cũng chưa có công bố chính thức các tỷ lệ về tình trạng thiếu việc làm.
Điều này phản ánh các con số thống kê về tình trạng việc làm tại Trung Quốc đang ngày càng trở nên thiếu độ tin cậy. Thống kê chính thức được lập sau khi thu thập thông tin về số người đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp của các địa phương.
Điều không ổn ở đây chính là cách thống kê này đã không tính đến hơn 270 triệu người lao động nhập cư trên khắp Trung Quốc vốn không đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp tại quê hương mình hay tại nơi mình làm việc, do đó sai số của thống kê là rất lớn.
Theo các nhà phân tích của Fathom, tỷ lệ thất nghiệp cao là vấn đề nghiêm trọng đang bị che giấu của Trung Quốc và nó cũng giúp giải thích vì sao nước này lại phải trông chờ vào các động lực tăng trưởng cũ để phát triển kinh tế.
Khai thác lực lượng lao động không hiệu quả
Mặc dù giới lãnh đạo Trung Quốc đã nhấn mạnh việc giữ ổn định việc làm cho người dân là ưu tiên hàng đầu, nhưng báo cáo của Fathom lại cho thấy không phải như vậy. Theo Fathom, số người không làm việc hết công suất/hết số giờ lao động quy định đã tăng.
Về triển vọng kinh tế của Trung Quốc, giới lãnh đạo nước này đã từng cam kết sẽ cắt giảm công suất dư thừa của các mỏ than và nhà máy thép, trong khi vẫn sẽ giữ vững mức tăng trưởng kinh tế năm 2016 tối thiểu 6,5%.
Nhưng hiện tại, chính quyền các địa phương vì để tránh gây ra bất ổn xã hội đã giữ lại những nhà máy làm việc yếu kém thay vì đóng cửa chúng như cam kết. Mặc dù cách thức này giúp giảm thiểu tình trạng sa thải hàng loạt có thể làm gia tăng nguy cơ bất ổn xã hội, tuy nhiên ở một khía cạnh nào đó lại hạn chế sự chuyển dịch lao động sang khu vực dịch vụ vốn là lĩnh vực vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng vững chắc trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang có những định hướng điều chỉnh mới.
Theo bà Grace Ng, Kinh tế trưởng Trung Quốc của tạp chí JP Morgan Chase tại Hồng Kông, tình trạng trên đang ảnh hưởng đến sự cải thiện năng suất tiềm năng tại Trung Quốc, đồng thời cũng dẫn đến xu hướng thu nhập bị cắt giảm, làm giảm nhu cầu tiêu dùng cá nhân và cuối cùng có thể ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng nói chung của nền kinh tế.
Ngoài ra, với việc lực lượng lao động mới bổ sung thêm hiện có chiều hướng giảm theo độ tuổi dân số, điều này cho thấy lực lượng lao động ngày càng trở nên khan hiếm hơn trong bối cảnh có sự bùng nổ của lĩnh vực dịch vụ với mức thâm dụng lao động cao.
Như vậy, theo ông Fielding Chen, chuyên gia kinh tế của Bloomberg tại Hồng Kông, suy thoái kinh tế chính là thủ phạm chính dẫn đến nguồn lao động được tận dụng không hiệu quả tại Trung Quốc hiện nay.
Giải pháp nào?
Các công ty ma hiện chiếm khoảng 7,5% số lượng các doanh nghiệp công nghiệp, trong đó chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước nằm trong vành đai Đông Bắc và các vùng phía tây kém phát triển.
Theo chuyên gia kinh tế Laura Eaton thuộc Fathom, trong ngắn hạn để có thể giải quyết được vấn đề thiếu việc làm tại Trung Quốc, chính phủ cần cho phép các công ty ma với năng suất thấp hoặc những công ty đang hoạt động vượt quá công suất dư thừa cần đóng cửa hoặc giải thể.
Ông Bai, người đã theo dõi tình trạng thiếu việc làm của Trung Quốc trong những thập kỷ đầu cải cách và mở cửa vào năm 1978 cho biết, nếu các nhà hoạch định chính sách hành động nhanh chóng, tình trạng thất nghiệp có thể được giải quyết như đã từng xảy ra trong lịch sử.
Bên cạnh đó, theo bà Ng., chính phủ Trung Quốc cần tiếp tục thực hiện những chính sách hỗ trợ tài chính cho nền kinh tế và tài trợ để những người làm việc trong các lĩnh vực dư thừa năng suất như thợ mỏ và trong ngành thép được đào tạo lại và có cơ hội chuyển sang những ngành nghề phù hợp hơn.
Ngoài ra, cần tiếp tục tạo điều kiện cho lĩnh vực dịch vụ và những ngành công nghiệp mới phát triển để tạo điều kiện thu hút thêm nguồn nhân lực trong nền kinh tế.