Trung Quốc giảm phụ thuộc vào OPEC
Theo số liệu gần đây nhất của hải quan Trung Quốc, nhập khẩu dầu của Trung Quốc từ các quốc gia OPEC như Ả Rập Saudi và Lybia đã giảm đáng kể trong những năm qua nhưng lại tập trung khai thác nguồn cung từ Nga và Brazil.
Khi Trung Quốc đã tạo nên sức ảnh hưởng lên thị trường dầu mỏ thế giới thì cũng có nghĩa là các quốc gia OPEC (đặc biệt là Ả Rập Saudi) sẽ ưu tiên xuất khẩu dầu mỏ cho đất nước này. Qua đánh giá của các bộ trưởng OPEC tại cuộc họp vừa diễn ra ở Vienne về kết quả một năm đấu tranh giành thị phần với các đối thủ thì Trung Quốc là mục tiêu quan trọng để thu hút mua dầu.
Bắc Kinh đã tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nhóm các nhà cung cấp quan trọng |
Điều gì đang xảy ra?
Mặc dù OPEC vẫn là nhà cung cấp lớn và chiếm hơn một nửa nguồn cung dầu mỏ của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh đã tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nhóm các nhà cung cấp quan trọng của họ trong năm qua. Với nhu cầu ngày càng cao cho ô tô, máy phát điện diesel và các nhà máy của Trung Quốc, nguồn cung dầu của quốc gia này chủ yếu là nhập khẩu từ OPEC.
Điều này khiến giá dầu tăng lên trên 100 USD/thùng và làm gián đoạn nguồn cung. Từ Libya tới Nam Sudan, sự gián đoạn nhắc nhở Trung Quốc về sự cần thiết phải đa dạng hóa và nâng cao năng lực dự trữ.
Dữ liệu nhập khẩu dầu hàng tháng của Trung Quốc từ năm 2010 đến tháng 10/2015 cho thấy mức độ thành công của kế hoạch đa dạng hóa. Mặc dù sự phụ thuộc của Trung Quốc vào dầu thô nước ngoài vẫn tiếp tục tăng, tuy nhiên thị phần nhập khẩu dầu từ OPEC của Trung Quốc từ đỉnh cao là gần 70% vào giữa năm 2012 đã giảm xuống còn 55%.
Trong khi dầu thô từ Iraq được nhập khẩu vào Trung Quốc sau sự kiện tiến hành đầu tư lớn vào nhiều lĩnh vực tại đây của Trung Quốc, năm năm qua cho thấy sự giảm dần nhập khẩu dầu từ Ả Rập, Iran và Lybia không còn là nhà cung cấp dầu của Trung Quốc.
Tại sao Trung Quốc rất quan trọng?
Trung Quốc là một khách hàng rất quan trọng. Việc nhu cầu về năng lượng gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là dầu khí và các chất lỏng khác khiến Trung Quốc là nơi tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới trong năm 2011; năm ngoái, nước này là quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất.
Mặc dù tăng trưởng kinh tế đã chậm lại kể từ năm 2012 khi Bắc Kinh tìm cách cân bằng lại nền kinh tế từ công nghiệp nặng sang tiêu dùng, theo số liệu của Bộ Năng lượng Mỹ, Trung Quốc vẫn chiếm hơn 40% tăng trưởng tiêu thụ dầu của thế giới trong năm ngoái.
Việc bùng nổ dầu đá phiến của Mỹ khiến việc phụ thuộc của Mỹ vào dầu mỏ từ các nhà sản xuất Trung Đông sụt giảm, Tây Phi và Mỹ Latin cũng thúc đẩy các quốc gia xuất khẩu này chuyển sang người mua khác. Nhu cầu yếu ở châu Âu cũng làm tăng bước tiến của họ sang Trung Quốc và các thị trường chính tại châu Á. Định hình lại dòng thương mại toàn cầu.
OPEC cần làm gì?
Đảm bảo nhiều nhà mua hàng châu Á hơn, cụ thể là Trung Quốc là một phần chiến lược của OPEC mà Ả Rập dẫn đầu nhằm ưu tiên xuất khẩu dài hạn hơn các khoản thu ngắn hạn. Mục đích là để đảm bảo thị phần của họ không tiếp tục sụt giảm.
Với tình hình thị trường nhiều cung dầu hiện nay, Trung Quốc – quốc gia trong một thời gian dài đã chi nhiều tiền cho dầu mỏ nước ngoài – đã có nhiều quyền lựa chọn. Đáp lại, Ả Rập Saudi và Iran đã cử những cán bộ nhiều lần tới Bắc Kinh để thu hút người mua và đảm bảo giao dịch dài hạn.
Tuy nhiên, các khoản “vay lấy dầu” của Trung Quốc với Nga, Brazil và các quốc gia khác gây nhiều khó khăn cho Ả Rập Saudi và các quốc gia OPEC trong việc cạnh tranh thị phần. Trung Quốc từ lâu cho rằng họ đạt được những thỏa thuận mua hàng tốt hơn thông qua các hiệp định song phương so với mua hàng trên thị trường mở.
Thậm chí Ả Rập Saudi đã cố gắng để Trung Quốc đầu tư vào thị trường nội địa của mình. Nếu lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, xuất khẩu dầu tăng từ Iran, sẽ tiếp tục làm tăng tính cạnh tranh. Nhưng không phải tất cả các khoản đầu tư của Trung Quốc trực tiếp chuyển thành dầu mỏ tại bến cảng. Trung Quốc đã đầu tư hoặc cho vay lớn vào Venezuela, Kazakhstan và Ecuador nhưng đều không nhận được kết quả.