Từ 01/8/2017, NHNN sẽ đảm nhận chức năng thanh quyết toán cuối cùng tiền giao dịch TPCP
Thực hiện Chỉ thị 08 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy hoạt động và tăng cường quản lý thị trường chứng khoán, NHNN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính xây dựng Đề án thanh toán tiền giao dịch TPCP qua NHNN.
“Trong quá trình triển khai, lãnh đạo NHNN đã có sự quan tâm đặc biệt đến tiến độ và chất lượng đề án, luôn phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và ưu tiên bố trí mọi nguồn lực triển khai đề án bởi đây là một đề án quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của thị trường TPCP và thị trường tiền tệ”, Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.
Cũng theo lãnh đạo NHNN, thị trường TPCP luôn đồng hành và gắn kết chặt chẽ với thị trường tiền tệ (TTTT) trong quá trình phát triển. Thị trường TPCP là nơi tạo ra hàng hóa cho TTTT, giúp NHNN điều hành CSTT một cách hiệu quả, từ đó ổn định lãi suất, giá trị đồng tiền, tỷ giá… TTTT phát triển cũng giúp thành viên thị trường quản lý hiệu quả thanh khoản của các khoản đầu tư dài hạn vào TPCP, giúp thành viên thị trường mạnh dạn đầu tư vào TPCP. Hệ thống thanh toán TPCP phát triển sẽ thúc đẩy sự phát triển của cả thị trường TPCP và TTTT để nâng cao vai trò của thị trường TPCP.
NHNN cũng luôn phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng với Bộ Tài chính trong công tác phát triển thị trường, giúp Kho bạc Nhà nước huy động và sử dụng vốn NSNN một cách hiệu quả. NHNN là đại lý phát hành tín phiếu kho bạc hàng năm huy động hàng chục nghìn tỷ đồng từ TTTT, giúp Bộ Tài chính cân đối thu chi NSNN. Việc phối hợp triển khai thành công đề án chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ NHTM về NHNN cũng là một minh chứng rõ ràng nhất cho sự quan tâm cũng như cam kết hỗ trợ cho sự phát triển của thị trường TPCP của NHNN.
Trong những năm qua, thị trường TPCP đã có những phát triển vượt bậc về khối lượng phát hành, khối lượng trái phiếu trúng thầu trên thị trường sơ cấp năm 2016 đã đạt con số trên 336 nghìn tỷ đồng, so với năm 2009 đã tăng hơn 1.000 lần. Về giá trị giao dịch trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch năm 2016 đạt trên 3 triệu tỷ đồng, tương đương 67% GDP và tăng hơn 100 lần so với năm 2009 (năm thị trường TPCP chính thức đi vào hoạt động).
Tổng giá trị phát hành TPCP đến tháng 3 năm 2017 đã đạt trên 1,4 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 32% GDP năm 2016. Đây là sự phát triển rất ấn tượng đối với thị trường TPCP nhưng đồng thời cũng tạo áp lực không nhỏ đối với khả năng thanh toán của bất kỳ NHTM riêng lẻ nào.
Ban lãnh đạo NHNN và Bộ Tài chính nhận thức rõ yêu cầu cần phải thay đổi cơ bản hệ thống thanh toán TPCP để đáp ứng tình hình phát triển mới. Kết quả là đề án chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ NHTM nhà nước về NHNN đã được phê duyệt tháng 3 năm 2016. Đây là đề án mà NHNN sẽ đảm nhận chức năng thanh quyết toán cuối cùng tiền giao dịch TPCP, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh. Từ nay việc thanh toán trên thị trường TPCP sẽ do một số NHTM đủ năng lực cùng thực hiện. Các TCTD là thành viên của hệ thống thanh toán liên ngân hàng có thể tự thanh toán cho mình, đồng thời NHNN sẽ hỗ trợ thanh toán tiền giao dịch TPCP thông qua cơ chế thấu chi và cho vay qua đêm trên hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng.
Với hàng nghìn thành viên, đơn vị thành viên trực tiếp và gián tiếp trên phạm vi toàn quốc, hệ thống thanh toán liên ngân hàng đảm nhiệm vai trò xương sống của hệ thống thanh toán quốc gia và hoàn toàn có đủ năng lực thực hiện thanh toán giao dịch TPCP hiện tại và trong tương lai.
Ngoài ra, việc NHNN đảm nhận thanh toán tiền giao dịch TPCP, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh là phù hợp với thông lệ Quốc tế và yêu cầu của tiến trình hội nhập giúp giải quyết xung đột lợi ích, đảm bảo tính độc lập khách quan và tăng hiệu quả sử dụng vốn cho các NHTM, bảo đảm an toàn hệ thống thanh toán giao dịch chứng khoán và hệ thống tài chính, giúp nâng cao khả năng giám sát của NHNN đối với hệ thống thanh toán tiền tệ quốc gia, đảm bảo hiệu quả thực thi chính sách tiền tệ, thúc đẩy phát triển của thị trường TPCP và hiệu quả điều hành chính sách tài khóa của Chính phủ.
Với những lợi ích rõ ràng của việc chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP về NHNN, một loạt công việc cụ thể đã được NHNN và Bộ Tài chính khẩn trương phối hợp triển khai để kịp thời đưa hệ thống thanh toán TPCP mới vào hoạt động. Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 46 hướng dẫn hoạt động thanh toán giao dịch TPCP. Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) và Sở Giao dịch NHNN cũng đã ban hành quy chế, quy trình hướng dẫn thanh toán TPCP và thanh toán tiền giao dịch TPCP qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng thuộc NHNN Việt Nam.
Để hệ thống phục vụ tốt nhu cầu của thị trường, các đơn vị thành viên của thị trường TPTP cần có những phản hồi kịp thời đối với hệ thống, đồng thời Bộ Tài chính và NHNN cần xây dựng cơ chế hỗ trợ cụ thể đối với các thành viên thị trường trong việc áp dụng các phương pháp thanh toán mới. Các cán bộ thiết kế, vận hành hệ thống cần nghiêm túc lắng nghe ý kiến của thành viên thị trường và khẩn trương xử lý các vướng mắc phát sinh, đảm bảo hệ thống mới vận hành an toàn và thống suốt. Phía các NHTM là Ngân hàng thanh toán cũng phải luôn chú ý chủ động, đảm bảo thanh khoản, phục vụ tốt nhu cầu thanh toán của thị trường, tránh lệ thuộc vào sự hỗ trợ thanh khoản của NHNN.