Tục “tắt bếp”
Không biết cái tên xóm Rừng của thôn trước kia đã gắn với tục “tắt bếp” diễn ra hàng năm hay chưa, chỉ biết rằng theo lời trưởng thôn hồi ông còn bé xíu, hơn 60 năm trước đã có tục này. Tục lệ “tắt bếp” bắt đầu khi dân làng dâng cúng lễ cầu an ở ngôi miếu đầu làng, không gia đình nào được phép nổi lửa bếp và tất cả mọi người sẽ tập trung tại nhà văn hóa thôn để tham gia làm cỗ, ăn uống và chơi các trò chơi dân gian như nhảy bao bố, bắt vịt, kéo co.
Ảnh minh họa |
Trước khi lễ hội diễn ra, thôn sẽ tổ chức họp dân lại để quyết định quy mô của lễ hội. Ngày xưa, các gia đình sẽ tự mang những thực phẩm của mình tới để góp làm cỗ chung nhưng ngày nay, toàn bộ chi phí của lễ hội dựa trên tinh thần đóng góp tự nguyện của các hộ gia đình.
Xóm Rừng nay có tên mới là thôn Trà Kiểm thuộc huyện Hoà Vang, TP. Đà Nẵng. Cả thôn ngấp nghé 185 hộ dân. Dân số không biến động. Chỉ có người làng với nhau, ra ngõ là chạm mặt người quen, đó cũng là điều thuận lợi để tục “tắt bếp” được duy trì từ đời này sang đời khác và thực sự là một ngày hội của dân làng.
Ngày “tắt bếp”. Tất cả dân làng từ già đến trẻ tập trung đến nhà văn hóa thôn, ăn chung với nhau một bữa cơm trong tình làng nghĩa xóm thật đầm ấm. Ai bị bệnh, không đến được thì người nhà gói về. Con cháu ở xa cũng gắng về với bà con thân tộc. Cô con dâu người làng khác đến đây, năm đầu còn lạ lẫm, đỏ mặt khi được hỏi thăm. Qua năm sau đã biết xách theo cái thớt, con dao, cặp rổ ra đầu làng nhặt rau, thái thịt, chuẩn bị làm cỗ với các cô, các thím. Tình làng nghĩa xóm được nhân lên theo từng ngày hội làng.
Truyền thống văn hóa trọng nghĩa, trọng tình đã ăn sâu vào từng con người, nay có thêm “con người nông thôn mới”, ai cũng sống tử tế hơn. Năm nay, Trà Kiểm được chọn để xây dựng thôn kiểu mẫu: Có điện đường, môi trường trong sạch, có những con đường trồng hoa, nhà nhà trồng cây ở cổng ngõ, chọn cây có giá trị để cải tạo vườn tạp… Ngoài phong trào xây dựng nếp sống văn hóa mới, thôn có quy định cấm rượu, bia trong các đám tang, sắp tới còn đề nghị bỏ thêm thuốc lá…
Khi xây dựng nông thôn mới, những cái tốt của truyền thống tiếp tục được phát huy, giúp cuộc sống tinh thần của người dân thêm phong phú. Người dân sống chan hòa trong tình yêu thương và đùm bọc lẫn nhau. Đặc biệt, người được bầu làm trưởng làng phải hiểu sâu văn hóa truyền thống, có uy tín với cháu con và bà con các tộc họ. Giữ gìn được nếp nhà, đó cũng là nếp làng, là nền tảng của mỗi con người khi họ lớn lên. Cứ thế, trong tình làng, nghĩa xóm còn có những “ràng buộc” như một quy ước, nên bà con tuân thủ, giúp cho các mô hình của nếp sống mới tồn tại và ổn định theo thời gian.
Cũng như bao người Việt khác ở vùng đồng bằng, sống quần cư thành từng làng, từng dòng họ, người Hòa Vang tự hào về các giá trị truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa của người Quảng, được hun đúc và xây dựng vững bền suốt hàng trăm năm qua. Cộng với các cuộc vận động toàn dân xây dựng đời sống văn hóa, văn minh đô thị, người dân từ già đến trẻ luôn nỗ lực xây dựng những ngôi làng văn hóa mới. Tục “tắt bếp” vì vậy đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao trách nhiệm và tính cộng đồng trong mỗi người dân.