Ưu đãi nhiều, tận dụng ít
Hưởng lợi nhờ EVFTA | |
Tự do hóa thương mại: Ngại nhất chứng nhận xuất xứ |
Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), tỷ lệ tận dụng ưu đãi xuất xứ hàng hóa từ các FTA mà Việt Nam đã tham gia rất thấp, trung bình khoảng 35%. Nguyên nhân chính là do các DN chưa hiểu đầy đủ về quy tắc xuất xứ hàng hóa dẫn đến việc không tận dụng được ưu đãi xuất xứ, không xin được C/O ưu đãi. Vì vậy, mức thuế quan 0 - 5% mà các FTA mang lại trở nên vô nghĩa và đương nhiên, lợi thế cạnh tranh về giá cả không nằm trong tay DN Việt.
Có tới 75% DN ngành dệt may làm gia công, do không đáp ứng được yêu cầu về xuất xứ đối với nguyên phụ liệu |
Bà Vũ Thị Phương, Phó tổng thư ký Vitas cho rằng, việc đáp ứng các quy tắc xuất xứ hàng hóa là điểm yếu của ngành dệt may nước ta. Trung bình mỗi năm ngành dệt may sử dụng hơn 800.000 tấn nguyên phụ liệu, nhưng chất lượng vải trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu về xuất xứ của các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ, EU.
Trong khi đó, những điều khoản được quy định trong các FTA khá phức tạp và chặt chẽ nên việc tuân thủ các quy định về xuất xứ hàng hóa cũng vì thế mà khó hơn nhiều. Điều này lý giải tại sao, Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất thế giới nhưng có tới 75% DN ngành này làm gia công, do không đáp ứng được yêu cầu về xuất xứ đối với nguyên phụ liệu.
Một chuyên gia hội nhập quốc tế phân tích, đơn cử đối với Hiệp định Tự do thương mại Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) có ưu đãi thuế quan 0%. Nhưng rất ít DN biết rằng, tại hiệp định này, hai bên thống nhất vải sử dụng để cắt may phải có xuất xứ từ Việt Nam hoặc EU.
Bên cạnh đó, Việt Nam và EU cũng thống nhất cơ chế linh hoạt là các nhà sản xuất của Việt Nam và EU có thể nhập khẩu nguyên liệu từ các nước mà cả Việt Nam lẫn EU cùng ký FTA. Khi đáp ứng yêu cầu này, các DN xuất khẩu hàng hóa sẽ được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu.
Cơ hội mở ra, nhưng tận dụng được ưu đãi là không dễ. Và thực tế, dù thị trường nhập khẩu hàng hóa của EU rất rộng lớn, đa dạng về chủng loại, nhưng hiện vẫn chưa trở thành bạn hàng lớn nhất của Việt Nam bởi các hàng rào kỹ thuật khá khắt khe mà trong đó chứng nhận xuất xứ là một yêu cầu không thể thiếu.
Trong bối cảnh đó, một số quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Đài Loan… đã kịp đầu tư lớn vào sản xuất nguyên phụ liệu để tận dụng cơ hội miễn thuế vào thị trường EU rộng lớn. Điều này dẫn đến nguy cơ nhãn tiền, một số lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam có thể mất đơn hàng trước đối thủ cạnh tranh nếu không nhanh chóng thay đổi chiến lược.
Theo chuyên gia Mutrap - ông Stefan Moser, những nỗ lực của Việt Nam về đáp ứng các quy định xuất xứ hàng hóa trong thời gian qua rất đáng kể. Tuy nhiên, các DN Việt Nam cần chủ động hơn nữa để nắm vững các quy định về xuất xứ, cũng như cách thức áp dụng để được hưởng ưu đãi, nhất là trong thời gian tới sẽ còn nhiều FTA giữa Việt Nam và một số nước có hiệu lực.
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), hiện nay có khoảng 938 DN tham gia xuất khẩu sang Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU). Trong đó, hơn 200 DN có kim ngạch lớn, chiếm 90% tổng xuất khẩu, chủ yếu tập trung vào các ngành hàng thủy sản, cà phê, cao su, gạo, hạt điều, hạt tiêu, dệt may, giày dép… Việc tham gia EAEU mở ra cơ hội "vàng" với các mặt hàng xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam. Song, kèm theo đó là không ít thách thức với các DN, bởi vừa phải đáp ứng tốt yêu cầu xuất khẩu hàng hóa, vừa phải cạnh tranh gay gắt với các mặt hàng nhập khẩu từ chính EAEU để đứng vững trên "sân nhà". |