Vì sao là 30 nghìn tỷ đồng?

Quan tâm hơn đến tài khóa

Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam đã trả lời Thời báo Ngân hàng như vậy vào đầu tuần trước, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 7. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý ứng trước 30 nghìn tỷ đồng vốn ngân sách và trái phiếu Chính phủ của năm 2013 cho các dự án đã hoàn thành, đưa vào sử dụng, nhưng chưa có vốn để thanh toán; các dự án có khả năng hoàn thành trong năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013 nếu được tiếp vốn…

Đầu tư công đang được kỳ vọng là nhân tố khơi thông bế tắc, thúc đẩy tăng trưởng. (Ảnh: KĐK)

Việc nới chính sách tài khóa diễn ra trong bối cảnh diễn biến kinh tế năm 2012 đến lúc này đang cho thấy khả năng nhiều chỉ tiêu "đuối" hơn nhiều so với dự kiến. Tăng trưởng trong hai quý gần đây đã xuống mức khá thấp, nhưng đáng chú ý hơn là chưa thấy hình thành dấu hiệu chỉ báo chuyển hướng tăng tốc rõ rệt trở lại. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đã có trên 30 nghìn doanh nghiệp gặp khó khăn phải giải thể, tạm ngừng hoạt động. Sự trì trệ của sản xuất được Bộ chỉ rõ là từ nguyên nhân tổng cầu đang rất yếu.

Để hỗ trợ tăng trưởng, nhìn về phía chính sách tiền tệ, NHNN dường như đã liên tục tìm cách tháo gỡ bằng nhiều giải pháp: từ chính sách hạ lãi suất, nới lỏng phạm vi lĩnh vực ưu tiên đến các cuộc đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp và chính quyền các địa phương... trong nhiều tháng nay. Tổng phương tiện thanh toán (M2) tính đến gần đây vẫn bám rất sát định hướng điều hành đặt ra cho cả năm. Bối cảnh hiện nay là dù chỉ số giá tiêu dùng đã có 2 tháng giảm, nhưng nếu loại trừ năng lượng, lương thực và thực phẩm thì lạm phát vẫn dương. Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho biết, lạm phát cơ bản trong tháng 7 vẫn tăng 0,6% so với tháng trước và tăng 8% so với cùng kỳ năm trước. Cho nên, chính sách tiền tệ khó có thể mở rộng hơn nữa để hỗ trợ tăng trưởng.

Bởi vậy, chính sách tài khóa, vốn tác động đến nền kinh tế nhanh hơn tiền tệ, đang là lựa chọn ưu tiên thay thế. Hy vọng tạo được động lực cho tăng trưởng năm nay từ phía chính sách này được đặt ra khi mà giai đoạn còn lại của năm để phấn đấu không còn nhiều và việc rà soát các dự án mới bổ sung cũng ngốn thêm ít thời gian nữa.

“Tái cơ cấu đầu tư công không có nghĩa là chúng ta đã làm quá nhiều công trình rồi, bây giờ chỉ có giãn, chỉ có cắt mà về cơ bản vẫn phải có một số công trình cần tập trung đẩy nhanh hơn”, Bộ trưởng Vũ Đức Đam nói.

Hy vọng của các doanh nghiệp sẽ giải tỏa được hàng sắt thép, xi măng, vật liệu xây dựng... tồn kho đang hướng đến nguồn tiền giải ngân mà dòng tiền được chính sách mới về tài khóa cho phép “mở hầu bao”.

30 nghìn tỷ đồng là hợp lý

Xét về mặt liều lượng của lần “nới” tài khóa này, 30 nghìn tỷ đồng phải được cân nhắc kỹ để hạn chế tác động của lượng tiền được "bơm" ra sẽ để lại sức ép lạm phát cao trong một giai đoạn độ trễ sau nửa năm nữa. Trong một báo cáo gần đây, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cảnh báo rằng, mỗi khi cung tiền lên mức khoảng 90 nghìn tỷ đồng/tháng, lạm phát vào 5 tháng sau sẽ tăng từ 2% trở lên. Cho nên, con số 90 nghìn tỷ đồng có thể coi là điểm tới hạn mà chính sách tài khóa và tiền tệ phải cân đối.

Theo tính toán của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với khoản vốn ứng trước của năm 2013, mỗi tháng từ nay đến cuối năm giải ngân đầu tư từ ngân sách bình quân là khoảng 23-25 nghìn tỷ đồng. Nếu cộng thêm khoảng 20 nghìn tỷ đồng mỗi tháng từ đầu tư FDI và khoảng 40 nghìn tỷ đồng đầu tư tư nhân qua kênh tín dụng, tổng vốn đầu tư như vậy đang được tính toán trong khoảng cho phép.

Một điểm quan trọng khác là lượng vốn giải ngân tăng thêm trong năm nay không chỉ dành cho các dự án mới. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tính toán rằng, sẽ có một phần nhất định nguồn vốn được dùng để thanh toán cho khối lượng dự án đã hoàn thành; một phần khác gắn với yêu cầu phải đảm bảo hoàn thành trong năm. Điều đó có nghĩa là một lượng vốn tương đối đã được cân bằng với sản phẩm đưa vào sử dụng trong năm nay.

Nguyên lý về tái cơ cấu đầu tư công vẫn đang “nằm lòng” trong quá trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện rà soát đối với các dự án được bổ sung trong năm nay, liên quan đến khoản vốn được ứng trước của năm 2013. “Với con số khoảng 30 nghìn tỷ đồng mà Chính phủ dự liệu vẫn đảm bảo chỉ số giá tiêu dùng được kiềm chế theo mục tiêu đề ra”, Bộ trưởng Vũ Đức Đam khẳng định như vậy với Thời báo Ngân hàng.

Anh Quân