Xây dựng bảo tàng: Tiến độ... “rùa bò”
Ngày 18/6/2010, UBND tỉnh Nghệ An có quyết định phê duyệt dự án đầu tư cải tạo và xây dựng công trình trưng bày nội, ngoại thất Bảo tàng Nghệ An. Dự án có 11 gói thầu với tổng kinh phí 44,2 tỷ đồng, thời gian thực hiện trong 3 năm (dự kiến cuối năm 2013 hoàn thành). Tuy nhiên, đến nay dự án này vẫn đang được triển khai với tốc độ “rùa bò”.
Bảo tàng Nghệ An đang trong quá trình xây dựng dở dang
Dự án bao gồm phần nội thất sẽ có phòng khánh tiết gồm hệ thống đai trưng bày, sản phẩm mỹ thuật. Đặc biệt, việc bố trí hiện vật sẽ thực hiện theo các nội dung: Nghệ An thiên nhiên và con người; Nghệ An từ thời tiền sử đến buổi đầu dựng nước; Nghệ An trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc…
Phần ngoại thất cũng được thiết kế khá chi tiết. Đó là khu trưng bày các biểu tượng văn hoá dân tộc tiêu biểu: Đình làng người Kinh, nhà sàn dân tộc Thái, nhà ở của người Mông…
Tuy nhiên đến thời điểm này (tháng 10/2013), chỉ mới cơ bản xong phần cải tạo, xây dựng nhà dịch vụ, phòng khánh tiết và gói sưu tầm hiện vật. Còn các gói thầu khác đang triển khai cầm chừng vì... còn phải chờ nguồn kinh phí rót về cho dự án rất nhỏ giọt.
Dự án được phê duyệt từ cuối năm 2010 nhưng mãi đến năm 2011 mới được cấp 4 tỷ đồng, năm 2012 được cấp tiếp 3,5 tỷ đồng, năm 2013 cấp 3,5 tỷ đồng. Sau 3 lần cấp mới được tổng cộng 11 tỷ đồng, chưa bằng 1/3 tổng số kinh phí được phê duyệt.
Có mặt tại Bảo tàng Nghệ An những ngày này, chúng tôi không khỏi bất ngờ trước cảnh tượng lạnh lẽo, hoang tàn của một địa chỉ văn hóa lớn này? Cửa chính tòa nhà trưng bày cửa đóng then cài, sân vườn và khu vực xung quanh bảo tàng cỏ cây mọc um tùm, rác thải vứt bừa bãi...
Trong vài năm trở lại đây, hơn 20 nghìn đơn vị hiện vật đang lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ An đã và đang bị hư hỏng và có nguy cơ hư hỏng. Đứng trước cửa phòng Giám đốc Bảo tàng nhìn sang nhà đối diện là hai khẩu súng thần công được vứt lăn lóc đang bị hoen gỉ. Được biết, đây là hai cổ vật được một ngư dân phát hiện dưới sông Lam vào tháng 8/2012. Hai khẩu súng được giám định có niên đại hàng trăm năm, có giá hàng tỷ đồng.
Một cổ vật khác, Trống đồng Đông Sơn - một trong những trống đồng lớn nhất Việt Nam được sưu tầm ở huyện Quỳ Hợp cũng đã có dấu hiệu hư hỏng. Cùng chung số phận với hai hiện vật rất giá trị trên là hàng trăm, hàng nghìn hiện vật có giá trị khác cũng đang trong tình trạng hư hỏng và có nguy cơ hư hỏng do không gian, điều kiện bảo quản không đảm bảo.
Các hiện vật chất liệu vải, giấy thảo mộc, mây tre đan, gỗ… cũng đang bị mối mọt; các sắc phong thần ở các triều đại, tài liệu sách chữ Hán, chữ Thái, chữ Nôm, chữ Pháp... cũng đối mặt nguy cơ hư hỏng, mục nát.
Một nghịch lý là trong khi những hạng mục quan trọng, thiết yếu để lưu giữ, bảo quản và trưng bày các hiện vật hiện vẫn đang còn dở dang và sẽ còn chờ dài dài vì thiếu vốn, thì một số hạng mục chưa thật sự cần thiết và cấp bách như khu dịch vụ lại được nhanh chóng đầu tư, đưa vào sử dụng. Cụ thể, trong diện tích 600m2 đất nằm phía góc phải của bảo tàng đã được chủ đầu tư bỏ ra 1,5 tỷ đồng xây dựng thành hai gian hàng bán cà phê và nhanh chóng cho một tư nhân thuê lại thời hạn tới 15 năm với giá chỉ 7 triệu đồng/tháng.
Lý giải về nghịch lý này, ông Hoàng Minh Truyền, Giám đốc Bảo tàng Nghệ An, cho biết: “Dự án cải tạo và xây dựng bảo tàng chậm tiến độ, nguyên nhân chủ yếu là do thiếu vốn. Riêng khu dịch vụ cho tư nhân thuê lại đều có phê duyệt trong kế hoạch cả” (?!).
Trộm nghĩ, giáo dục văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc làm cần thiết, có ý nghĩa hết sức lớn lao. Bởi vậy, các cơ quan chức năng ở Nghệ An cần sớm tìm ra giải pháp để Bảo tàng Nghệ An hoàn thiện công tác xây dựng kịp thời, sớm đưa vào hoạt động, tránh bức xúc trong dư luận!
Bài và ảnh Đình Tiệp