Xuất khẩu chưa vơi thách thức

Chủ động vượt khó...

"Rất nhiều doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn trong thời gian qua. Nhưng, các DN xuất khẩu trong nước vẫn phát huy được năng lực. Kết quả, 6 tháng đầu năm 2012, kim ngạch xuất khẩu cả nước tăng hơn 22%. Trong khi, tình hình xuất khẩu của một số nước trong khu vực như: Indonesia, Philippines, Malaysia, Thái Lan hay Trung Quốc sụt giảm đáng kể. Nói như vậy, không có nghĩa DN xuất khẩu Việt Nam đã hết thách thức...". Đây là những chia sẻ của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan tại Hội thảo Tìm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN xuất khẩu trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế vừa được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức tại thành phố Đà Nẵng.

Mặc dù dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu, song dệt may chủ yếu là gia công. (Ảnh: PV)

Hiện khủng hoảng nợ công châu Âu đang lan rộng, kinh tế Mỹ thì trì trệ đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhiều nền kinh tế châu Á vốn hướng mạnh vào xuất khẩu. Đơn cử như xuất khẩu của Thái Lan âm 3,9% trong quý I/2012. Song, các DN Việt Nam vẫn nỗ lực lách qua "khe cửa hẹp", bằng các giải pháp cụ thể như: củng cố thị trường truyền thống, mở rộng thị trường tiềm năng, phát huy thế mạnh từng ngành hàng, đặc trưng vùng miền của các địa phương...

6 tháng đầu năm 2012, tình hình xuất khẩu của một số địa phương ở khu vực miền Trung có nhiều khả quan, giá trị xuất khẩu vượt chỉ tiêu đề ra. Tại Đà Nẵng, giá trị xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ từ đầu năm đến nay đạt 768,5 triệu USD, tăng 17,6%. Một số DN trên địa bàn duy trì mức tăng trưởng ổn định như: Công ty cổ phần Dệt Hòa Khánh tăng 18%; Nhựa Đà Nẵng tăng 10%, Dệt may 29-3 tăng 8%; khối DN có vốn đầu tư nước ngoài có mức tăng 13,2%...

Tỉnh Quảng Ngãi cũng chỉ cần thêm 34 triệu USD là cán đích mục tiêu xuất khẩu năm 2012. Hiện, giá trị kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt 196 triệu USD/230 triệu USD, tăng 212% so với cùng kỳ năm 2011. Địa phương này nổi lên nhờ nhóm sản phẩm cơ khí của Công ty Doosan Vina (Dung Quất). Theo đó, 6 tháng đầu năm, công ty đạt kim ngạch xuất khẩu trên 100 triệu USD, tăng 329% so với cùng kỳ. Nhóm sản phẩm nguyên liệu gỗ cũng rất khả quan, với giá trị xuất khẩu trên 32 triệu USD, tăng 221%... Trong khi đó nhiều DN xuất khẩu tại Khánh Hoà đã nâng cao chất lượng sản phẩm gắn với mở rộng thị trường tiêu thụ theo hướng hội nhập, nên giá trị xuất khẩu trên 552,4 triệu USD, tăng 24,5%. Chủ yếu là các mặt hàng nông sản như hạt điều tăng 52%, cà phê tăng 22,3% và thực phẩm chế biến tăng 38,7%...

Còn nhiều thách thức

Mặc dù vậy, theo ý kiến các chuyên gia tại hội thảo, xuất khẩu của Việt Nam nói chung, của miền Trung nói riêng vẫn đối mặt với không ít thách thức trong những tháng cuối năm. Thời gian qua, hàng hoá mang lại giá trị xuất khẩu chủ yếu là nhóm các mặt hàng nguyên liệu thô, hoặc sơ chế. Nhóm sản phẩm tinh chế, thành phẩm, ứng dụng công nghệ cao... chiếm tỷ trọng thấp. Theo đánh giá của ông Võ Duy Khương - Phó chủ tịch UBND Đà Nẵng: Hiện, các DN xuất khẩu vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn trong sản xuất cũng như tiêu thụ sản phẩm. Do đơn hàng khan hiếm, chi phí nhân công tăng, sản phẩm tiêu thụ chậm, hàng xuất khẩu giảm, đặc biệt ở những thị trường truyền thống như: EU, Mỹ... Những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam: Nông, lâm sản, dệt may, thủ công mỹ nghệ… đang có xu hướng giảm.

Nền kinh tế trong nước vẫn còn nhiều khó khăn, dấu hiệu phục hồi chậm. Diễn biến thị trường trong thời gian gần đây cho thấy, nhóm các DN xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn so với các DN khác. Khó khăn lớn nhất là nguyên liệu nhập khẩu đang chịu áp lực tăng giá. Trong khi, sản phẩm xuất khẩu luôn bị ép giá, thậm chí giá giảm nhiều so với trước thời điểm xảy ra khủng hoảng.

Bên cạnh, các DN xuất khẩu trong nước đang phải chịu sự cạnh tranh gay gắt với các DN có yếu tố nước ngoài ngay trên "sân nhà". Chẳng hạn như trong lĩnh vực cà phê. Hiện, Việt Nam có khoảng 160 DN tham gia xuất khẩu cà phê, song phải "mướt mồ hôi" để cạnh tranh với 18 DN có yếu tố nước ngoài trong việc thu mua nguyên liệu cà phê ngay tại Việt Nam. Thống kê cho thấy, 18 DN này chiếm đến 65% doanh số xuất khẩu cà phê của cả nước... Ngoài ra, việc gia tăng tình trạng bảo hộ tại các thị trường nhập khẩu cũng gây không ít khó khăn cho DN xuất khẩu trong nước. Ông Hồ Hai - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vinatex Đà Nẵng chia sẻ: Thị trường thế giới đã xuất hiện hơn 300 biện pháp bảo hộ của các nước để chống lại sự cạnh tranh của DN bên ngoài. Đây là quy luật tất yếu nhằm bảo vệ nền kinh tế trong nước của từng quốc gia...

Để DN xuất khẩu vượt qua những khó khăn hiện nay, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế, theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, các DN xuất khẩu cần chủ động phân tích tình hình, sẵn sàng lập nhiều kịch bản ứng phó với biến động của thị trường. Đồng thời, phải chủ động đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường, tăng cường hợp tác trong kinh doanh, đa dạng kênh xuất khẩu hàng hóa... để phát triển. Bên cạnh đó, rất cần những nỗ lực tiếp sức của ngành Ngân hàng cho DN xuất khẩu. Chính phủ cũng cần thu hút, giải ngân các nguồn vốn đầu tư nước ngoài, vốn ODA; xoá bỏ các rào cản đầu tư bất hợp lý, cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho đầu ra của hàng hoá và đưa ra các giải pháp xử lý nợ phù hợp cho DN xuất khẩu trong bối cảnh khó khăn hiện nay...

Thu Hiền