Xuất khẩu đối phó với rào cản thương mại
Gỡ rào cản cho sự phát triển | |
Còn dư địa cải thiện môi trường kinh doanh | |
Mạnh tay gỡ rào cản thị trường vận tải |
Chưa đặt quá nhiều lo lắng vào vấn đề chiến tranh thương mại, các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam hiện nay đang quan ngại nhiều hơn về việc giữ vững và mở rộng thị trường. Bên cạnh đó, DN phản ánh cần tiếp tục các nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành hàng để tạo ra giá trị gia tăng cao hơn.
DN kỳ vọng hoạt động cải thiện môi trường đầu tư được thực hiện quyết liệt hơn |
Chật vật hơn để giữ thị trường
Ông Trương Văn Cẩn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, năm 2017 kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 31,16 tỷ USD, tăng khoảng 10,8%. Bên cạnh các thị trường lớn và truyền thống, 2 thị trường Trung Quốc và ASEAN tăng trưởng khá nhanh và là tín hiệu đáng mừng với ngành dệt may. Trong năm 2018, các DN trong ngành đã đặt ra mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu khoảng trên dưới 10%, đạt khoảng 34-34,5 tỷ USD.
Chia sẻ về các khó khăn hiện nay của ngành dệt may, ông Cẩn cho biết chuỗi giá trị của ngành đang gặp điểm nghẽn ở khâu dệt nhuộm, vì các DN chủ yếu làm gia công. Đặc biệt sắp tới khi các FTA, nhất là FTA thế hệ mới có hiệu lực thì quy tắc xuất xứ đưa ra với ngành là rất khó. Vì vậy, nếu không kịp thời tháo gỡ vấn đề quy tắc xuất xứ thì chắc chắn việc khai thác lợi thế của các FTA để mở rộng thị trường sẽ rất chật vật.
Cùng với đó, áp lực cạnh tranh cũng đang gia tăng với các DN dệt may bởi rất nhiều cường quốc dệt may như Ấn Độ, Bangladesh, Pakistan... đang tập trung hỗ trợ ngành dệt may nội địa và coi Việt Nam là đối thủ cạnh tranh đáng gờm, từ đó càng tạo thêm khó khăn trong cạnh tranh thu hút đơn hàng cho ngành.
Giống như dệt may, ngành thuỷ sản cũng đã đi qua năm 2017 khá thành công, thể hiện ở kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 8,4 tỷ USD, tăng khoảng 18,5% so với năm 2016. Tiếp nối thành công đó, theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản,năm 2018 toàn ngành đặt mục tiêu xuất khẩu khoảng 10 tỷ USD, trong đó các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, hải sản khai thác… đều tăng từ khoảng 10-20%.
Ông Nam chia sẻ, các sản phẩm chủ lực của ngành thuỷ sản có 20 năm hội nhập phát triển với nhiều khó khăn. Đơn cử như cá tra, các thị trường lớn đều có hiện tượng các nhà sản xuất của nước nhập khẩu muốn ngăn cản sản phẩm Việt Nam nhưng DN vẫn giữ vững thị trường, chứng minh sản phẩm của Việt Nam có năng lực cạnh tranh, đạt được tiêu chuẩn cao của thế giới. Hiện nay 2 thị trường khó nhất là EU và Mỹ đã được chinh phục, ít nhất 2 năm vừa qua không còn chuyện hàng xuất thô quá nhiều. Thị trường Trung Quốc năm vừa qua tăng trưởng đáng kể, đã vào CLB tỷ USD của ngành, với kim ngạch tăng 30-40%.
Các ngành hàng kỳ vọng gì?
Triển vọng mở rộng thị trường của các ngành hàng xuất khẩu trong năm 2018 được dự báo sẽ kém thuận lợi hơn so với năm ngoái. Nhận định về bối cảnh chung, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, nhiều người lo ngại chiến tranh thương mại sẽ diễn ra nhưng đó chỉ là chiêu bài chính trị.
“Tôi không nghĩ rằng câu chuyện này sẽ kéo dài, các quốc gia tuyên bố mạnh mẽ nhưng sẽ thoả hiệp”, ông Lâm nói. Lúc này, vấn đề khác đáng lo ngại hơn chính là các chính sách cải cách và giảm thuế của Hoa Kỳ có thể tác động nhiều tới tăng trưởng kinh tế cũng như thương mại toàn cầu. Khi tăng trưởng thương mại toàn cầu giảm, chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam.
Trước áp lực cạnh tranh đang gia tăng, các hiệp hội ngành hàng cho rằng trước mắt cần tập trung vào các biện pháp để giảm chi phí sản xuất cho DN. Dư địa cho các biện pháp này hiện còn khá nhiều. Đối với ngành dệt may, ông Trương Văn Cẩn cho biết các DN kiến nghị nhiều vấn đề liên quan đến thuế, phí, thủ tục hải quan... Chẳng hạn về thuế, với các sản phẩm mà DN chưa đủ năng lực sản xuất, phải ký hợp đồng mua về gia công song vẫn bị đánh thuế.
Liên quan đến kiểm tra chuyên ngành, các DN dệt may đã kiến nghị vấn đề tỷ lệ kiểm tra bông nhập khẩu còn khá cao. Với một số vùng có nguy cơ dịch hại, tỷ lệ kiểm tra 50%, còn vùng ít nguy cơ kiểm tra 30%, nhưng không phát hiện sai phạm, vì vậy DN đề nghị giảm tỷ lệ kiểm tra xuống, vừa tiết kiệm thời gian, vừa giảm chi phí cho DN.
Bên cạnh đó, hiện nay dệt may đang có điểm nghẽn ở khâu dệt nhuộm, hoàn tất sản phẩm. Suốt thời gian vừa qua các địa phương rất hoan nghênh dự án đầu tư vào may, song dệt nhuộm thì nhiều nơi từ chối vì sợ ảnh hưởng môi trường, trong khi kỹ thuật xử lý nước đã tiến bộ rất nhiều. “Nếu không chấp nhận đầu tư sẽ khiến chuỗi giá trị trong ngành tiếp tục đứt đoạn, không thể đem lại giá trị gia tăng cao và do đó khó cạnh tranh để chiếm lĩnh, mở rộng thị trường”, ông Cẩn phân trần.
Với ngành thuỷ sản, khi thị trường được mở rộng cũng là lúc nổi lên vấn đề cạnh tranh giữa xuất khẩu chính ngạch với tiểu ngạch. Ông Trương Hoài Nam cho biết, lượng xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc tăng vọt, đã tháo gỡ rất nhiều cho các DN sản xuất ngành hàng này. Hiện nay ngành cá tra đã ổn định thương hiệu, giá thành tốt cho lợi nhuận cao, song lại đang thiếu cá cho đến tháng 6/2018 và các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ không đủ hàng, chỉ đủ cho thị trường Trung Quốc.
Ngay cả thị trường xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc cũng đang trong cuộc cạnh tranh giữa hàng chính ngạch và tiểu ngạch. Với kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này tăng 132% so với cùng kỳ, nhưng chỉ có 56% là hàng chính ngạch, còn lại là hàng tiểu ngạch qua biên giới. Việc cạnh tranh không lành mạnh này gây ảnh hưởng rất lớn đối với các DN làm ăn chuyên nghiệp, bài bản, lâu năm trong ngành. Về lâu dài, theo ông Nam có thể làm ảnh hưởng tới hình ảnh của sản phẩm cá tra Việt Nam, từ đó khiến các DN trong ngành tuột mất thị trường Trung Quốc cũng như các thị trường tiềm năng xung quanh.
Cũng theo phản ánh của nhiều ngành hàng xuất khẩu khác, vấn đề mà họ kỳ vọng trong năm nay tiếp tục tập trung vào công tác cải cách hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh. Hiện nay các chủ trương, chính sách đã có đầy đủ, song cần thực hiện chặt chẽ kỷ cương kỷ luật hành chính để các vấn đề được giải quyết nhanh hơn.